ممقان

گپ و گفت های گوناگونی دربارهٔ نامگذاری ممقان ذکر شده‌است؛ از جمله این‌که نام واقعی این شهر «مامقان» و به‌معنای «شهر مادر غازان‌خان» بوده و بعدها به ممقان تغییر یافته‌است. عده‌ای نیز بر این باورند که نام راستین ممقان «مامغان» و به‌معنای «شهر مغان» بوده‌است. نقل‌قول دیگری حاکی از آن است که نام شهر در گذشته «مامگان» بوده و پس از یورش اعراب به «مامقان» و بعدها به ممقان تغییر پیدا کرده‌است.

مماق یا ماماق نام یکی از سرداران اردوی زرین بود. اردوی زرین در دوره جانی بیگ بین سال های ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ میلادی از قفقاز به ایران حمله کرد و تبریز را مسخر ساخت.ماماق بعد از مرگ جانی بیگ مدتی قدرت سایه اردوی زرین بود. (تاریخ فتوحات مغول. نوشته ساندرز. ترجمه ابوالقاسم حالت.چاپ امیرکبیر. تهران ۱۳۹۰ص 161)با توجه به کثرت کلمات مغولی، اکثر شهرها و روستاهای منطقه احتمالا ریشه مغولی دارند. مماق(با افزودن ان به عنوان اسم مکان ساز در زبان مغولی و ترکی) محتملا در محلی که حالا ممقان است تیول داشته است.[5]

هم‌اکنون بیشترِ مردم ممقان به پخت و فراوری نخود مشغول هستند و جو، خربزه، زردآلو، گندم، نخودچی و هندوانه، گردو بادام و سایر محصولات کشاورزی از عمده‌ترین محصولات کشاورزی این شهر محسوب می‌شوند. همچنین «سوزن‌دوزی»، «جارو بافی» و «قالی‌بافی» نیز از مهم‌ترین صنایع دستی این شهر به‌شمار می‌روند.[5]

اکثر مردم این شهر به شغل نخودپزی که قدمتی ۵۰ ساله دارد مشغولند این صنعت در کل دنیا مختص شهر ممقان می‌باشد. با توجه به آمار بدست آمده در سال‌های پیش ۱٬۳۰۰ کارگاه نخودپزی در ممقان مشغول فعالیتند.

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این مکان ۱۵۶۲۵ نفر (۳٬۹۳۷ خانوار) بوده‌است.[6]

از اماکن دیدنی ممقان می‌توان به این‌جاها اشاره کرد:

• پارک بزرگ ایرینجی

پارک بزرگ ایرینجی ممقان

پارک بزرگ ایرینجی ممقان

• مقبره پیرحیران-مقبره شهدای گمنام

پیرحیران (مقبره شهدای گمنام ممقان)

پیر حیران ممقان

• مقبره پیرجابر
• حمام تاریخی

حمام تاریخی ممقان

حمام تاریخی ممقان

• روستای متروکه تورامین

روستای تورامون ممقان

روستای تورامون ممقان

• تعداد ۱۲۰ رشته قنات

• [دانشگاه سرارسری آذربایجان ممقان]
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد ممقان
• دانشکده سما ممقان
• دانشگاه پیام نور واحد ممقان
• دانشگاه علمی کاربردی شیرین عسل[5]

این شهر که از بخش های شهرستان آذرشهر می باشد به عنوان نگین آذربایجان شناخته می‌شود و نزدیکی به صنایع بزرگی همچون ایران خودرو تبریز، ایران خودرو آذربایجان، شرکت بزرگ شیرین عسل ، شرکت مهراصل، مادخودرو ، گسترش فولاد (فولاد گستر کوثر تبریز)، معدن دیاتومیت و نزدیکی شهرک صنعتی شهید سلیمی ممقان در حریم این شهر قرار دارد و همچنین ممقان سالانه چهل درصد نخود خام ایران را تبدیل به نخودچی کرده و با صادرات آن به کشورهای اروپایی ، آمریکایی ، خاورمیانه و کشورهای پیرامون خلیج پارس سالانه ۵۰۰ میلیون دلار ارز وارد ایران می‌کند.

• اطلس جغرافیایی شهرهای ایران.
• لغت‌نامهٔ دهخدا.
• فرهنگ معین، فهرست اعلام.