اسکو

در گذشته شهری در دامنهٔ سهند و شرق دریاچهٔ ارومیه به‌نام «اوشکایا» وجود داشته که گویا در محل اسکوی فعلی بوده‌است. نام این شهر در کتیبهٔ ارگیشتی اول و نیز سارگن دوم (پادشاه آشور) آمده‌است؛ به گونه‌ای که سارگن دوم در کتیبهٔ خود که متعلق به سدهٔ نخست پیش از میلاد است، از هجوم جنگ‌جویان آشوری به سرزمین اورارتو و به آتش‌کشیدن اوشکایا و آبادی‌های اطراف آن سخن به میان آورده‌است.[1]

حمدالله مستوفی در نزهةالقلوب اسکو را یکی از روستاهای بزرگ منطقهٔ باویل‌رود می‌شمارد که با روستاهای باویل، خسروشاه، فسقندیس و میلان همسایه بوده‌است. نادری در عالم‌آرا نیز این روستا را یکی از آبادترین مناطق آذربایجان معرفی می‌کند. در جریان انقلاب مشروطیت مردم اسکو همپای مردم تبریز علیه قزاقان شوروی و نیروهای دولتی دست به اعتراض زده‌اند.[1]

اهالی اسکو را آذربایجانی‌ها تشکیل داده و زبان امروزی اهالی اسکو ترکی آذربایجانی می‌باشد.[4]

شهر اسکو از دیرباز به داشتن فرهنگ بالا و تعداد زیاد افراد تحصیل‌کرده ممتاز و سرآمد در کشور و برخورداری از غنای فرهنگی در منطقهٔ شمال غرب کشور معروف بوده‌است. تحصیل دانش و معرفت از دیرباز مورد علاقهٔ مردم فرهنگ‌دوست و هنرپرور منطقهٔ اسکو بوده‌است.

نخستین مدرسهٔ اسکو توسط سید رضا اسکویی در سال ۳۳۸ هجری تأسیس شده‌است. برخی از مشاهیر این شهر عبارتند از:[1]

• امیر ابوالقاسم اسکویی.
• نجم‌الدین محمد اسکویی.
• محمدباقر بن محمدسلیم قراجه‌داغی اسکویی.
• موسی بن محمدباقر حایری اسکویی.
• آیت الله محمدهادی میلانی

اسکو مرکز اصلی تجمع کارگاه‌های چاپ باتیک یا چاپ کَلاقه‌ای در استان آذربایجان شرقی و قطب اصلی این هنر-صنعت در کشور محسوب می‌شود. اسکو از مراکز مهم تولید پارچه‌های حریر ابریشمی به‌خصوص پارچه‌های زیبا و خوش‌سلیقهٔ کلاقه‌ای است که به صورت طبیعی و مصنوعی توسط هنرمندان اسکویی تولید می‌شوند، و علاوه بر مصرف در داخل، به کشورهای مشترک‌المنافع نیز صادر می‌گردند. تولید این نوع پارچه به دورهٔ انقلاب مشروطیت برمی‌گردد. برخی از اهالی شهر اسکو که در آن زمان جهت امرار معاش به کشورهای اقماری شوروی سابق رفته بودند، هنگام بازگشت به میهن، صنعت بافت و تولید پارچه‌های کلاقه‌ای را از شهر گنجه جمهوری آذربایجان با خود به اسکو منتقل کردند و رفته‌رفته رونق و آوازهٔ این نوع پارچه‌های ساخت اسکو در منطقه فراگیر شد.

روستای توریستی کندوان از روستاهای شهرستان اسکو است که از پیشینه تاریخی هفت هزار ساله برخوردار است. این روستای تاریخی و باستانی دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی است که به‌دلیل شکل خانه‌های آن که به مانند کندوی عسل در دل کوه کنده شده‌اند مناظر زیبایی جهت بازدید گردشگران داخلی و خارجی دارد. این روستا در ۱۸ کیلومتری شهر اسکو واقع می‌باشد.

روستای صخره‌ای حیله ور در شهرستان اسکو در فاصله ۱۵ کیلومتری شهر اسکو و نرسیده به روستای توریستی کندوان قرار گرفته‌است. شیوه معماری این روستا منحصر به فرد می‌باشد به این صورت که خانه‌های آن در دل زمین به صورت زاغه‌های زیبا و با سبک بسیار عالی کنده شده و از استتار کافی برخوردار هستند. در واقع به این دلیل که خانه‌های این روستا از دید رهگذران پنهان می‌باشند به نام حیله ور معروف است. برخی از خانه‌های این روستا در برابر طلوع و غروب خورشید قرار گرفته‌اند که به اعتقاد برخی پژوهشگران این معماری حکایت از عقاید مردمان حیله ور به آیین میتراییسم دارد. همچنین برخی پژوهش‌های صورت گرفته و حدس و گمان‌ها در خصوص این روستا قدمت آن را تا دوره مادها نیز می‌رساند.

درخت چنار ۱۲۰۰ ساله در اسکو.

از بناهای تاریخی اسکو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:[1]

• آرامگاه الله بنده‌سی.
• آرامگاه پیرحیدر.
• آرامگاه سید حسین بن سید عبدالغفار اسکویی.
• مسجد پایتخت.
• مسجد جامع اسکو
• مسجد اوجوزلو
• امامزاده عبدلغفار
• مسجد سبزه میدان
• درخت کهنسال چنار
• در سنگی روستای میلان
• روستای کندوان

1. حمام تاریخی فسقندیس (مربوط به دوره صفویه)

جمعیت شهر اسکو برپایهٔ سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ خورشیدی بالغ بر ۱۸٬۴۵۹ نفر بوده که از این تعداد، ۸٬۰۴۰ نفر مرد و ۸٬۱۰۰ نفر زن بوده‌اند؛ همچنین تعداد خانوارهای ساکن این شهر، بالغ بر ۴٬۹۲۸ خانوار بوده‌است. براساس همین سرشماری از مجموع افراد پاسخ‌دهنده در اسکو، ۱۲٬۷۸۴ نفر باسواد و ۲٬۰۴۹ نفر بی‌سواد بوده‌اند.[2]

سراسرنمای اسکو و روستاهای پیرامون آن.

• جمعیت شهرهای استان آذربایجان شرقی
• روستای مجارشین بایگانی‌شده در ۱۳ فوریه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ اسکو موجود است.

• شهرداری اسکو بایگانی‌شده در ۱۸ اوت ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine