خانه مشروطه (تبریز)

خانهٔ مشروطه، یکی از خانه‌های تاریخی و موزه‌های شهر تبریز است که در محله راسته‌کوچه واقع در غرب بازار تبریز قرار گرفته‌است. این بنا به سبک معماری دورهٔ قاجار ساخته شده و ملک شخصی مهدی کوزه‌کنانی بوده‌است. این بنا در تاریخ ۲۱ مهر ۱۳۵۴ به شمارهٔ ۱۱۷۱، در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و در سال ۱۳۶۷(ش) به تملک رسیده‌است.[1][2]

مختصات: ۳۸°۰۴′۵۰″ شمالی ۴۶°۱۷′۱۸″ شرقی
خانه مشروطه تبریز
نمای ساختمان «خانهٔ مشروطه»
نامخانه مشروطه تبریز
کشورایران
استانآذربایجان شرقی
شهرستانتبریز
اطلاعات اثر
نام‌های قدیمیخانه حاج مهدی کوزه‌کنانی
کاربریمسکونی
کاربری کنونیموزه
دیرینگیدوره قاجار
دورهٔ ساخت اثر۱۲۴۷
بانی اثرحاج مهدی کوزه‌کنانی
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت۱۱۷۱
تاریخ ثبت ملی۲۱ مهر ۱۳۵۴
اطلاعات بازدید
امکان بازدیددارد
داخل خانهٔ مشروطه.

پیشینه

بزرگان آذربایجان پس از به توپ بسته شدن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه قاجار در خانهٔ حاج مهدی کوزه‌کنانی جمع شده و به همفکری می‌پرداختند. همچنین این مکان محل تشکیل نشست‌های انجمن تبریز و مرکز فرماندهی مجاهدان در طی محاصرهٔ ۱۱ ماههٔ تبریز و نیز مرکز تصمیم‌گیری برای پایین‌آوردن پرچم‌های تسلیم در برابر شاه قاجار بوده‌است.[2] از افراد مهمی که در این مکان به فعالیت و همفکری پرداخته‌اند می‌توان ستارخان، باقرخان، ثقةالاسلام تبریزی، حاجی میرزا آقا فرشی و بنیان‌گذار این مجموعه، حاج مهدی کوزه‌کنانی را نام برد.

این مکان به سفارش حاج مهدی کوزه‌کنانی در سال ۱۲۴۷ تأسیس شد. این خانه دارای دو طبقه با بخش‌های اندرونی و بیرونی می‌باشد که با سبک معماری دوران قاجاریه بنا شده‌اند. حاج مهدی تاجری در بازار تبریز بود. با اوجگیری نوای مشروطه‌خواهی در شهر تبریز، حاج مهدی به مشروطه‌خواهان پیوسته و یکی از اصلی‌ترین پشتیبانان مالی انقلاب مشروطه شد. او این خانه را برای تشکیل جلسه سران مشروطه و چاپ و پخش اعلامه‌های ضد حکومت قاجار در اختیار مشروطه‌خواهان گذاشت. این خانه پس از جنگ دوم جهانی و اشغال آذربایجان توسط ارتش سرخ شوروی، در سال‌های ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ مرکز اجلاس سران فرقه دمکرات آذربایجان گردید.

معماری

این بنا در حدود تاریخ ۱۲۴۷ هجری خورشیدی (۱۸۶۸ میلادی) توسط حاج ولی معمار تبریزی ساخته شده‌است.

«حاج ولی معمار» معمار تبریزی که ساکن روسیه بود، در سال ۱۲۴۷ خورشیدی و پس از بازگشت به ایران، بنای خانهٔ مشروطه را بنیان نهاد. این بنا با ۱۳۰۰ متر مربع مساحت، در دو طبقه ساخته شده‌است. از ویژگی‌های منحصر به فرد خانهٔ مشروطه می‌توان به پنجره‌های ارسی، درب‌های منبت‌کاری‌شده، غلام‌گردش، کلاه‌فرهنگی و نورگیر اشاره کرد.[2] تمامی پنجره‌های بیرونی خانه ارسی‌های تمام قدی می‌باشند که با رنگ‌های سرخ و سبز و سفیدشان بازی نور و رنگ را از درون خانه دیدنی‌تر می‌کنند.

آثار نمایش داده شده

تندیس‌هایی از حسین‌خان باغبان، حاج علی دواچی، ثقةالاسلام تبریزی، حاج علی ختایی، هوارد باسکرویل، کربلایی علی موسیو، شیخ علی اصغر لیلاوایی، آخوند خراسانی، علی اکبر دهخدا و زینب پاشا (تنها زن در صفوف مشروطه خواهان) به همراه مهرهای مختلف گروه‌های انقلابی از اشیاء تاریخی خانه مشروطه می‌باشند.[3]

موزهٔ مشروطه نیز پس از ایجاد تغییراتی در تالارها و اتاق‌های خانهٔ مشروطه و به نمایش درآوردن اسناد تاریخی مربوط به انقلاب مشروطه در سال ۱۳۷۵ خورشیدی تأسیس شده‌است. از مهم‌ترین آثار تاریخی این موزه می‌توان به سلاح کمری ستارخان، فرش مشروطه، وسایل شخصی سران مشروطه و دیگر مدارک مرتبط با انقلاب مشروطه اشاره کرد.[2]

نگارخانه
  • اسلحه کمری ستارخان
  • مجسمه حاج مهدی کوزه‌کنانی

جستارهای وابسته

منابع
  1. «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
  2. «موزهٔ مشروطه». وب‌گاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان شرقی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ آوریل ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۲ آوریل ۲۰۱۰.
  3. جلالی فراهانی، احمد (۴ دی ۱۳۸۵). «گذری کوتاه در خانه مشروطه در مسیر تاریخ». ایران (۳۵۳۲). دریافت‌شده در ۲ اسفند ۱۳۹۸.

پیوند به‌بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ خانه مشروطه (تبریز) موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.