شیب

شیب خط برابر است با تقسیم (تفاضل عرض‌ها به تفاضل طول‌ها).

نکته: در نظر داشته باشید،

1. وقتی روی محور xها از چپ به راست حرکت کنیم و روی خط به سمت بالا برویم شیب خط مثبت خواهد بود.
2. وقتی روی محور xها از چپ به راست روی خط به پایین سر بخوریم شیب خط منفی هست.
3. اگر خط موازی محور xها باشد شیب صفر می‌باشد.
4. اگر خط موازی محور yها باشد شیب تعریف نشده است.

علامت شیب در نمودارهای مختلف

'

${\displaystyle y=ax+b}$

فرم کلی معادله خط در بالا می‌بینیم. a همان شیب است.

معادله شیب خط برابر است :

${\displaystyle a={\frac {y_{2}-y_{1}}{x_{2}-x_{1}}}}$

اگر مخرج صفر شد، شیب تعریف نشده است. در شکل بالا می‌توانید مشاهده کنید. (موازی محور عرض‌ها)

اگر صورت صفر شد، شیب صفر می‌شود. در شکل بالا می‌توانید مشاهده کنید. (موازی محور طول‌ها)

اگر خطی به معادله ax+by+c=۰ داشتیم، شیب خط برابر است با: m=-a/b

مشتق یک نقطه، شیب خطی است که بر آن نقطه بر منحنی مماس باشد. توجه کنید: مشتق یک نقطه ${\displaystyle A}$ در جاهایی که سبز است و خط-چین است مثبت و در جاهایی که قرمز و نقطه-چین است منفی و جاهایی که خط یک-پارچه و سیاه است شیب صفر دارد.

مفهوم شیب در حساب دیفرانسیل نقش مرکزی دارد. برای توابع غیر-خطی، نرخ تغییرات در طول یک منحنی متفاوت است. مشتق یک تابع در یک نقطه برابر شیب خط مماس در آن نقطه از منحنی است و ازین رو برابر با نرخ تغییرات آن تابع در نقطه مورد نظر است.

اگر فرض کنید ${\displaystyle \Delta x}$ و ${\displaystyle \Delta y}$ فواصل (به ترتیب در طول محورهای ${\displaystyle x}$ و ${\displaystyle y}$) بین نقاط روی یک منحنی باشد، آنگاه شیب بین این نقاط به صورت زیر تعریف می شود:

${\displaystyle m={\frac {\Delta y}{\Delta x}}}$

که شیب خط سکانت (نام دیگرش خط قاطع است) به منحنی است. برای یک خط، سکانت بین هر دو نقطه، همان خطی است که دو نقطه روی آن قرار دارند، اما برای منحنی های دیگر این حالت برقرار نیست.

به عنون مثال، شیب سکانتی که با ${\displaystyle y=x^{2}}$ در نقاط ${\displaystyle (0,0)}$ و ${\displaystyle (3,9)}$ برخورد می کند برابر ۳ است (شیب مماس در ${\displaystyle x={\frac {3}{2}}}$ نیز ۳ است، نتیجه ای از قضیه مقدار میانگین).

با حرکت دو نقطه به سوی همدیگر، چنان که ${\displaystyle \Delta x}$ و ${\displaystyle \Delta y}$ کاهش پیدا کنند، خط سکانت با تقریب بهتری به خط مماس به منحنی (در نقطه ای که این دو به هم می رسند) میل می کند، و نتیجتاً شیب سکانت به شیب خط مماس در آن نقطه نزدیک می شود. با استفاده از حساب دیفرانسیل، می توان حد یا مقداری که ${\displaystyle {\frac {\Delta y}{\Delta x}}}$ با کوچک شدن ${\displaystyle \Delta y}$ و ${\displaystyle \Delta x}$ به صفر، به آن میل می کند را پیدا کرد؛ نتیجه می شود که این حد، شیب دقیق خط مماس در آن نقطه (که این دو به هم می رسند) است. اگر ${\displaystyle \Delta y}$ وابسته به ${\displaystyle \Delta x}$ باشد، آنگاه کافی است به این صورت حد بگیریم که فقط ${\displaystyle \Delta x}$ به سمت صفر میل کند. ازینرو، شیب خط مماس حد ${\displaystyle {\frac {\Delta y}{\Delta x}}}$ است وقتی ${\displaystyle \Delta x}$ به سمت صفر میل می کند، در این حالت ${\displaystyle {\frac {\Delta y}{\Delta x}}}$ را به صورت ${\displaystyle {\frac {dy}{dx}}}$ نمایش می دهند. ما به این حد مشتق ${\displaystyle y}$ نسبت به ${\displaystyle x}$ می گوییم:

${\displaystyle {\frac {dy}{dx}}=\lim _{\Delta x\to 0}{\frac {\Delta y}{\Delta x}}}$

مقدار این حد در یک نقطه از تابع به ما شیب خط مماس در آن نقطه را می دهد. به عنوان مثال، فرض کنید ${\displaystyle y=x^{2}}$. آنگاه نقطه ای چون ${\displaystyle (-2,4)}$ را روی این تابع در نظر بگیرید. مشتق این تابع ${\displaystyle {\frac {dy}{dx}}=2x}$ است. بنابراین شیب خط مماس به ${\displaystyle y}$ در ${\displaystyle (-2,4)}$ برابر ${\displaystyle 2\times (-2)=-4}$ است. معادله خط مماس هم به صورت ${\displaystyle y-4=(-4)(x-(-2))}$ یا ${\displaystyle y=-4x-4}$ است.

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Slope». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.