شهرستان طارم

شهرستان طارم دارای دیرینگی زیادی است و آثار موجود در آن نظیر آتشکده ها و دژهای موجود در آن گواه این حقیقت است در دوران پیش از اسلام اقوام مختلف ساکن آن بوده‌اند و به دلیل اینکه در مسیر جاده و کاروان‌های تجاری قرار نگرفته و از حوادث و اتفاقات تاریخی از جمله جنگ‌ها و درگیریها به دور بوده‌است و به ندرت نامی از آن در تاریخ ذکر شده‌است. ناصر خسرو در سفرنامه خود که از طارم نیز عبور کرده‌است به انجیر طارم اشاره کرده و از آب و هوای آن به نیکی یاد کرده‌است.

شهرستان طارم یکی از شهرستان‌های هشتگانه استان زنجان می‌باشد که در شمال استان واقع گردیده این شهرستان در خرداد ماه سال ۱۳۷۶ به مرکزیت شهر آب‌بر تأسیس گردیده و شامل دوبخش، پنج دهستان و ۱۵۵ آبادی می‌باشد که ۱۰۱ آبادی آن دارای سکنه و مابقی خالی از سکنه می‌باشند.

این شهرستان از شمال به استان اردبیل و گیلان، از شرق به استان قزوین از جنوب به شهرستان زنجان و سلطانیه محدود است. شهرستان طارم با مساحتی بالغ بر ۲۲۳۵ کیلومتر مربع درمدارهای جغرافیایی ۴۸ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۱۴ دقیقه طول جغرافیایی از نصف‌النهار گرینویچ و ۳۶ درجه و تا ۳۸ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۱۳ دقیقه عرض شمال از خط استوا قرار گرفته‌است.

شهرستان طارم دارای ناهمواریهای بسیار بوده و رودخانه پرآب و خروشان قزل اوزن، دره عمیقی را در آن ایجاد نموده که ارتفاع کف این رودخانه در گیلوان به کمتر از ۴۰۰ متر از سطح دریا رسیده و طرفین آن رشته کوه‌هایی قرار گرفته که ارتفاع برخی از قلل آن به بیش از ۲۸۰۰ متر بالغ می‌گردد.

گودترین نقطه استان، یعنی گیلوان واقع در دره قزل اوزن با ارتفاعی معادل ۳۰۰ متر از سطح دریا در این شهرستان واقع شده‌است و شهر آب بر، مرکز شهرستان در ارتفاع ۷۵۰ متری از سطح دریا قرار دارد.

سهم شهرستان طارم از کل جمعیت استان حدود ۵ درصد بوده و همچنین سهم مساحت آن از استان ۱۰ درصد می‌باشد.

عبور رودخانه قزل اوزن به عنوان شاهرگ حیاتی از این شهرستان توانمندیهای کشاورزی را دو چندان نموده و باعث رشد، توسعه و رونق اقتصادی منطقه گردیده، تاحدی که به عنوان قطب کشاورزی به ویژه در زمینه کشت محصول زیتون (۴۰٪ زیتون کل کشور) این منطقه را به عنوان منطقه راهبردی کشاورزی استان میشناسند.

زبان و گویش اکثر مردم ترکی آذربایجانی[4][5][6] با لهجه خاص طارم است. همچنین در ۸ روستا از شهرستان طارم زبان تاتی رایج است.[1][7][8]

• بخش مرکزی شهرستان طارم
  • دهستان آب بر
  • دهستان درام

شهرها: آب‌بر

• بخش چورزق
  • دهستان چورزق
  • دهستان دستجرده

شهرها:چورزق

• بخش گیلوان
  • دهستان گیلوان
  • دهستان تشویر

شهرها:گیلوان

از نظر وضعیت آب و هوایی این شهرستان دارای شرایط خاص است. چرا که بافت مکانی منطقه از حالت دره‌ای برخوردار بوده و با ارتفاع متوسط ۴۰۰ متر از سطح دریا منطقه به‌طور نسبی به صورت دشت بوده لذا از نظر آب و هوایی تابستان گرم و زمستان معتدل در آن وجود دارد.

چشم‌اندازی از روستای تشویر

میزان متوسط بارندگی شهرستان ۲۰۰ میلی‌متر که بیشترین پراکنش آن در فصل زمستان می‌باشد. با افزایش ارتفاع مقدار بارش افزایش می‌یابد میانگین حداقل‌های دما ۱۱/۶ و میانگین حداکثرهای دما ۲۳/۲ و میانگین سالانه دما ۱۷/۵ و حداکثر مطلق دما ۴۸ و حداقل مطلق دما ۹/۵- درجه سانتیگراد در آمار ایستگاه هواشناسی آب بر گزارش شده‌است. این شهرستان دارای دو منطقه کوهستانی و کوهپایه‌ای بوده و از نظر اقلیمی دارای دو ا قلیم متفاوت معتدل و سردسیر می‌باشد.

شاخه‌ای از جاده ابریشم با گذر از طارم مناطق شمالی تر مانند خلخال و اردبیل و قفقاز را به جاده ابریشم متصل می‌کرده، از این رو ارتباطات و اشتراکات تاریخی زیادی با سرزمین خلخال داشته.

شهرستان طارم در مدارهای جغرافیایی ۴۸ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۱۴ دقیقه طول جغرافیایی از نصف‌النهار گرینویچ و ۳۶ درجه و ۳۸ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۱۳ دقیقه عرض جغرافیایی از خط استوا قرار گرفته‌است ارتفاع کف رودخانه قزل اوزن در گیلوان کمتر از ۴۰۰ متر از سطح دریا می‌باشد و اکثر اراضی کشاورزی در ارتفاع ۳۰۰ تا ۷۰۰ متر قرار دارند به غیر از رودخانه قزل‌اوزن تعداد ۲۲ رشته رودخانه از کوه‌های شهرستان سرچشمه گرفته و به رودخانه قزل‌اوزن وارد می‌گردند. حوزه آبریز این رودخانه ۴۹۵۰۰ کیلومتر مربع می‌باشد.

با توجه به شرایط اقلیمی نیمه گرمسیر شهرستان که متفاوت از سایر نقاط استان است کشاورزی (زراعت، باغبانی و دامپروری) از اهمیت ویژه‌ای در این منطقه برخوردار می‌باشد به‌طوری‌که در ۱۲ سال گذشته فعالیت در زمینه‌های یادشده از رونق خوبی برخوردار بوده و حدودا” ۹۵ درصد مردم شهرستان در امور مربوط به کشاورزی فعالیت دارند. اکثر محصولات زراعی طارم به صورت نوبرانه به بازار مصرف داخل استان و نیز خارج استان ارائه می‌گردند که لازم است برنامه‌ریزی‌های اساسی برای رساندن محصولات تولیدی به اقصی نقاط کشور و نیز خارج از کشور در زمان تولید صورت پذیرد

• منطقه گردشگری جورکان شهر آب بر شامل بقعه امامزاده جعفر ع، چشمه خانسر، آتشکده پیرهمدان و باغات سرسبز منطقه جورکان

• سد طبیعی کرد آباد (چینی لر) این سد بر اثر رانش زمین در زلزله سال ۱۳۶۹ طارم و رودبار بر روی رودخانه روستای کردآباد تشکیل شده و منظره زیبایی را تشکیل داده‌است که در اکثر ایام سال میزبان گردشگران است

آتشکده‌ها

آتشکده گیلانشهر (گیلانکشه)

• آتشکده تشویر
• آتشکده پیر همدان (البته به نظر عده زیادی از اهالی و بنابر شواهد معماری و آثار معنوی مکتوب در داخل بنا این اثر بیشتر احتمال دارد که بقعه زیارتی باشد تا یک آتشکده)
• غار بزرگ خرمنه سر در روستای ده بهار (شاهنشین)
• آتشکده سانسیز
• آتشکده الزین
• آتشکده پیر چم
• روستا باستانی قوهیجان
• چشمه قوهیجان
• آتشکده گیلانشهر (گیلانکشه)
• آتشکده گنبه‌تبر هزاررود

محصولات عمده این شهرستان شامل زیتون، برنج هاشمی و انارمی‌شود. البته به غیر از این محصولات، محصولات دیگری اعم ازگیلاس و آلبالو، آلو، زردآلو، هلو، سیب، به، گلابی، ازگیل، انجیر، انگور، لوبیا، نخود، عدس، گندم، دانه‌های روغنی، پنبه، ذرت، جارو، سیر، بادام زمینی، بادام، گردو، پیاز، گوجه، سبزی، کرفس، خربزه، خیار، فلفل، سیب زمینی، طالبی، هندوانه و … در شهرستان طارم کشت می‌شود که جمعاً بیش از ۲میلیون تن است