سیلیسیم دی‌اکسید
سیلیسیم دی‌اکسید یا سیلیکا يا سيليس با فرمول شیمیایی SiO2 فراوان‌ترین ترکیب اکسیدی موجود در پوسته زمین است. سیلیس در طبیعت به‌صورت آزاد یا به‌صورت ترکیب با سایر اکسیدها وجود دارد).[1] خاک رس، آلکالی فلدسپات و سیلیس، مهترین مواد اولیه بدنه سرامیک‌ها هستند.[2]
| سیلیسیم دی‌اکسید | |
|---|---|
 | |
دیگر نام‌ها اکسید سیلیسیم، کوارتز، ماسه | |
| خصوصیات | |
| فرمول مولکولی | SiO2 |
| جرم مولی | 60.1 |
| شکل ظاهری | ماده جامد پودری سفید (در حالت خالص) |
| چگالی | 2.65 g/cm³ |
| دمای ذوب | ۱۶۵۰ (±۷۵) °C |
| دمای جوش | ۲۲۳۰ °C |
| انحلال‌پذیری در آب | 0.012 g in 100mL |
| ساختار | |
| شکل مولکولی | تتراهدرال |
| خطرات | |
| کدهای ایمنی | R42 R43 R49 |
| شماره‌های نگهداری | S22 S36 S37 S45 S53 |
| لوزی آتش | Error: imagemap_invalid_title |
| نقطه اشتعال | |
| ترکیبات مرتبط | |
| دیگر آنیون‌ها | سولفید سیلسیم |
| دیگر کاتیون‌ها | دی‌اکسید کربن دی‌اکسید ژرمانیم اکسید قلع (IV) اکسید سرب (IV) |
| ترکیبات مرتبط | اسید سیلیسیک |
| به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa) | |
| Infobox references | |
|
| |
شکل‌های سیلیس در طبیعت
سیلیس آزاد در طبیعت به‌صورت بلورین، بلور مخفی و بلور مخفی آبدار وجود دارد.[3]
کوارتز
کوارتز یکی از پلی‌مورف‌های سیلیس است. این فاز در فشار و درجه حرارت معمولی پایدار است. به همین دلیل سیلیس آزاد در طبیعت بیشتر به‌صورت کوارتز یافت می‌شود. کانی کوارتز از سختی بسیار بالایی برخوردار است.[4]
ماسه و ماسه‌سنگ
ماسه‌ها و ماسه‌سنگ‌ها از انواع کوارتز رسوبی هستند که به‌صورت طبیعی خرد شده‌اند. در ماسه‌سنگ، دانه‌های ماسه به‌وسیله ذرات آهک، رس، اکسید آهن یا سایر مواد به یکدیگر چسبیده‌اند.[5]
فلینت
فلینت از انواع سیلیس‌هایت و از بلورهای بسیار ریز کوارتز، آب، کربنات کلسیم و مواد آلی تشکیل شده‌است. رنگ فلینت قهوه‌ای روشن، خاکستری یا سیاه است که در اثر حرارت و سوختن مواد آلی، به رنگ سفید در می‌آید. این شکل از سیلیس آزاد، از حل‌شدن اسکلت سیلیسی جانوران اسفنجی در آب دریاها و سپس ته‌نشینی در بستر دریا به‌وجود آمده‌اند.[6]
کاربرد
مصارف فراوانی در صنایع دارد که از آن جمله تولید فروسیلیس، شیشه سازی، تولید آجر ماسه آهکی، سرامیک چینی سازی، سرامیک سازی، تولید سدیم، ریخته‌گری، تولید سایر مواد سیلیسی، لعاب سازی، ریخته‌گری و نسوز، به عنوان نیمه هادی، پشم شیشه سیلیکات، صنایع الکترونیک، لاستیک و پلاستیک، رنگ سازی، بتونه و چسب فولاد، تصفیه آب، سیمان، سندبلاست، کنترل ساییدگی و خوردگی لوله‌های آب، پاک کننده‌های صنعتی، رنگ و پوشش، شناور سازی کانه، قالب ریخته‌گری، پایدار سازی پراکسید، چسب سازی و …
پانویس
- رحیمی و متین، ۱۳۶۸، ص ۹۹
- «کاربرد سیلیس در صنعت سرامیک (بهمن 1395)». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ فوریه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۱۷.
- رحیمی و متین، ۱۳۶۸، ص ۱۰۰
- رحیمی و متین، ۱۳۶۸، صص ۱۰۰ و ۱۰۱
- رحیمی و متین، ۱۳۶۸، صص ۱۰۱ و ۱۰۲
- رحیمی و متین، ۱۳۶۸، ص ۱۰۲
منابع
- رحیمی افسون، متین مهران (۱۳۶۸)، «دوم»، تکنولوژی سرامیک‌های ظریف، شرکت صنایع خاک چینی ایران