ایوبیان

ایوبیان (عربی: الأیوبیون‎)، یک دودمان کردزبان عرب تبار از (قبیله ازد) مسلمان سنی مذهب بود[2][3][4] که صلاح‌الدین ایوبی به مرکزیت مصر بنیاد گذاشت. این سلسله در طول قرون ۱۲ و ۱۳ میلادی بر بخش عظیمی از خاورمیانه حکم می‌راند. این سلسله پس از دودمان فاطمیان و زنگیان به حکومت رسید و دست به فتوحات گسترده‌ای در سراسر خاورمیانه زد. سرانجام صلاح‌الدین با شکست پادشاهی اورشلیم در جنگ حطین سرزمین مقدس را ضمیمه خاک ایوبیان کرد.

سلطنت ایوبیان الأيوبيون ئەیووبی Eyûbî ایوبیان
۱۱۷۱–۱۲۶۰
پرچم
سلطنت ایوبیان در زمان مرگ صلاح‌الدین ایوبی در سال ۱۱۹۳
پایتخت	قاهره (۱۱۷۱–۱۱۷۴) دمشق (۱۱۷۴–۱۲۱۸) قاهره (۱۲۱۸–۱۲۵۰) حلب (۱۲۵۰–۱۲۶۰)
زبان(های) رایج	زبان عربی، زبان کُردی
دین(ها)	تسنن
حکومت	سلطنت
سلطان
• ۱۱۷۴–۱۱۹۳	صلاح‌الدین ایوبی (اولین)
• ۱۱۹۳–۱۱۹۸	سلطان عثمان العزیز
• ۱۱۹۸–۱۲۰۰	المنصور ناصر الدین محمد
• ۱۲۰۰–۱۲۱۸	عادل یکم
• ۱۲۱۸–۱۲۳۸	الکامل محمد بن عادل
• ۱۲۳۸–۱۲۴۰	عادل دوم
• ۱۲۴۰–۱۲۴۹	الصالح ایوب
• ۱۲۵۰–۱۲۵۴	الاشرف موسی
تاریخ
• بنیان‌گذاری	۱۱۷۱
• فروپاشی	۱۲۶۰
مساحت
۱۱۹۰	۲٬۰۰۰٬۰۰۰ کیلومترمربع (۷۷۰۰۰۰مایل‌مربع)
۱۲۰۰[1]	۱٬۷۰۰٬۰۰۰ کیلومترمربع (۶۶۰۰۰۰مایل‌مربع)
جمعیت
• قرن ۱۲ میلادی	۷٬۲۰۰٬۰۰۰ (تخمین)
واحد پول	دینار
پیشین پسین خلافت فاطمیان دودمان زنگیان پادشاهی اورشلیم زریعیان سلطنت مملوک (مصر) خاندان رسولی

با آغاز درگیری بین نورالدین زنگی و شاوَر که با صلیبیون همراه شده بود، وی در سال ۱۱۶۶ م اسدالدین شیرکوه و بردارزاده‌اش صلاح‌الدین را به مصر فرستاد تا علاوه بر شکست نیروهای متحد شاور و صلیبیون حکومت مصر را به‌دست بگیرند. اما پس از پایان یافتن جنگ و صلح بین طرفین، خلیفهٔ فاطمی، العاضِد، اسدالدین را به عنوان وزیر خود برگزید ولی پس از یک سال، با مرگ شاور و شیرکوه، صلاح‌الدین وارث مقام عموی خود شد و سرانجام، با مرگ آخرین خلیفهٔ فاطمی، حکومت مصر در سال ۱۱۷۳ م به صلاح‌الدین رسید. با وجود آنکه این تغییر عظیم به سهولت تمام انجام شد، اما بین صلاح‌الدین و فرمانده‌اش؛ یعنی اتابک نورالدین زنگی اختلافاتی به وجود آمد. با مرگ نورالدین، صلاح‌الدین پس از چندی استقلال کامل خود را اعلان نمود و با حمایت خلیفه عباسی خود را سلطان معرفی کرد.[5]

پس از اعلان استقلال، صلاح‌الدین فتوحات خود را در شام، جزیره، حجاز و یمن آغاز نمود و توانست دمشق را مسخر کند و به عنوان پایتخت خود برگزیند؛ اما علی‌رغم وجود خاندان زنگی، متصرفاتش را وسعت داد تا آنکه بین سال‌های ۱۱۷۴ تا ۱۱۷۶ میلادی حدود مملکت خود را تا رود فرات گسترش داد و این مناطق را بین فرزندان و برداران به عنوان امارت‌های ایوبی تقسیم کرد. وی پس از تثبیت حاکمیت ایوبیان در شام، خود را آماده نبرد با پادشاهی اورشلیم و صلیبیون کرد که در این زمان بر اراضی مقدس حکم می‌راندند. وی پس از شکست صلیبیون در نبرد حطین، توانست اکثر مناطق و شهرهای فلسطین همچون اورشلیم، عکا، یافا، حیفا، صیدا، بیروت، اشکلون و … را که در دستان صلیبیون بودند، بازپس بگیرد. پس از این اتفاق بود که وی و جانشینانش همچون العادل، الکامل، الصالح ایوب و المعظم توران‌شاه درگیر سلسله جنگ‌های صلیبی (از جنگ سوم تا جنگ هفتم صلیبی) از جانب مسیحیان لاتین شدند و توانستند صلیبیون را در بیشتر نبردها شکست و عقب رانند و اکثر مناطق را ــ به جز عکا که پایتخت پادشاهی اورشلیم بود و تا سال ۱۲۹۱ قدرت خود را حفظ کرد ــ برای جهان اسلام نگه دارند. تا آن که با کودتای ممالیک، آخرین سلطان ایوبی، المعظم توران‌شاه، به قتل رسید و سلطنت ایوبیان در سال ۱۲۶۰ میلادی از میان رفت. برخی از امارت‌های ایوبی برای مدتی در مقابل ممالیک و مغولان ایستادگی کردند که در نهایت آخرین امارت ایوبی یعنی حمات به دست ممالیک سقوط کرد تا سلسله ایوبیان به‌طور کامل از بین برود.[6]