پرتو کرمانشاهی
علی اشرف نوبتی (زادهٔ ۶ مهر ۱۳۱۰، کرمانشاه - )، متخلص به پرتو کرمانشاهی، شاعر مطرح کُرد کرمانشاهی است که به دو زبان فارسی و کُردی شعر سروده است.[1][2] در تاریخ ۱۱ و ۱۲ تیرماه ۱۳۹۸ در کنگره مشاهیر کرد در سنندج از پرتو کرمانشاهی بعنوان یکی از مفاخر زندۀ کُرد تقدیر شد.
پرتو کرمانشاهی | |
|---|---|
 | |
| نام اصلی | علی‌اشرف نوبتی |
| زاده | ۶ مهر ۱۳۱۰ کرمانشاه |
| محل زندگی | کرمانشاه |
| تخلص | پرتو |
| زمینه کاری | ادبیات |
| ملیت |  ایران |
| کتاب‌ها | کوچه‌باغی‌ها |
| دلیل سرشناسی | شکوفایی غزل کردی جنوبی |
| همسر(ها) | مهین خیّر |
زندگی
پرتو کرمانشاهی در ۶ مهر ۱۳۱۰ در کرمانشاه به دنیا آمد. پدربزرگ پدریش از مردم بختیاری بود که در زمان حکومت بهرام میرزا معزالدوله در سال ۱۸۳۳ میلادی به اجبار به کرمانشاه کوچانده شدند.[3] وی زبان کردی را از پدربزرگ مادریش آموخت و او را به همراه برادر بزرگترش، از مشوقان و راهنمایان خود در ادبیات، در دوران کودکی دانسته است.[3]
شعر
مجموعه اشعار پرتو کرمانشاهی با نام کوچه‌باغی‌ها در سال ۱۳۷۷ به اهتمام محمدعلی سلطانی به چاپ رسید. بیشتر اشعار این دیوان به صورت شعر کلاسیک و به زبان فارسی هستند. اما چندین غزل کردی نیز در انتهای کتاب به چاپ رسیده که در زمان انتشار به عنوان نمونه‌های برجسته ای از شعر کردی کرمانشاهی مورد توجه قرار گرفتند. در چاپ سوم کتاب در سال ۱۳۸۹ تعدادی شعر به لهجه فارسی کرمانشاهی نیز به انتهای کتاب افزوده شد. کامل‌ترین مجموعۀ اشعار پرتو کرمانشاهی در چاپ چهارم این کتاب گردآوری شده‌است که مشخصات چاپ آن به شرح زیر است.
- نوبتی، علی اشرف، کوچه باغی‌ها: سروده‌های پرتو کرمانشاهی، تهران: مؤسسه فرهنگی نشر سها، ۱۳۷۷؛ چاپ سوم ۱۳۸۹، چاپ چهارم ۱۳۹۶.
دربارۀ پرتو کرمانشاهی
در رابطه با اشعار پرتوی کرمانشاهی چندین کتاب و مجموعه مقاله با نگاشته شده و با مشخصات زیر به چاپ رسیده‌است:
- سلطانی، سها، پژواک کوچه‌باغی‌ها: نقدها و نظرها، شعرها، نامه‌ها و نوشته‌ها و نگاهی به احوال و آثار پرتو کرمانشاهی، گردآورنده سها سلطانی، تهران: سها، ۱۳۸۹.
اشعار کردی
پرتو در زمینه اشعار کردی موفق شده تا ضمن سرایش شعر کردی بر وزن عروضی، به لحاظ زبانی نیز خلوص زبانی را حفظ کرده و برای انطباق شعر خود با عروض واژگان فارسی را وارد شعر خود نکند.سلطانی، سها، پژواک کوچه باغی‌ها: نقدها و نظرها، شعرها، نامه‌ها و نوشته‌ها و نگاهی به احوال و آثار پرتو شاید معروف‌ترین شعر کردی پرتو، غزل ئه‌رمه‌نی (ارمنی) باشد که توسط چند تن از خوانندگان کرد نیز به آواز خوانده شده‌است.
| ئاواره‌گه‌ێ بێچاره‌گه‌ێ بێخانمانم ئه‌رمه‌نی | ماڵت نیه‌زانم ها له کوو، ڕووح و ڕه‌وانم ئه‌رمه‌نی | |
| شیرین‌زوانم ئه‌رمه‌نی | ده‌ردت وه گیانم ئه‌رمه‌نی | |
| ترسم وه‌گه‌ردم تا نه‌که‌ی، بۊشی بچوو، ده‌ر وا نه‌که‌ی | ئه‌مجا م دی دێوانه‌گه‌ێ ئاگروه‌گیانم ئه‌رمه‌نی | |
| ت باو موسه‌ڵمانی بکه، له‌ی گه‌وره مێمانی بکه | هه‌رچی ک خوه‌ت زانی بکه، من ناتەوانم ئه‌رمه‌نی | |
| بێخود ئه‌ڕا ترسی؟ خوه‌مم، قورسه ده‌مم، خاترجه‌مم | مانگه‌شه‌وه، سایه‌ێ خوه‌مه‌ها شان وه شانم ئه‌رمه‌نی | |
| نه‌ۊش ئه‌وقه‌ره چشتی نیه، ده‌ر وا که بارم که‌فتیه | هه‌ر یه‌ی چکه نه‌زری بکه ته‌ر بوو زوانم ئه‌رمه‌نی | |
| ئه‌ر یه‌ی که‌سی له دشمه‌نی پرسی یه له کووره سه‌نی | وه گیان هه‌رچی کافره ئۊشم نیه‌زانم ئه‌رمه‌نی | |
| له خوسه ئاگر گردمه، ڕێ ماڵتان گوم کردمه | ئه‌ر مردمیشم مردمه مشتی سوخانم ئه‌رمه‌نی | |
| پشتم له بار ده‌رد و خه‌م شکیا نیه‌زانم چه بکه‌م | ده‌ردم یه‌سه له ماڵ خوه‌م بێخانمانم ئه‌رمه‌نی | |
| ڕووژ و شه‌وم جوور یه‌که، ده‌ر وا که نه‌ومیدم نه‌که | ئاخر وه ناشه‌ڕ تازه م، جاڵ و جووانم ئه‌رمه‌نی | |
| ده‌ر وا که زۊتر «په‌رته‌و» ه، مێمانه‌گه‌ێ ئاخرشه‌وه | یهٔ شۊشه له‌و به‌دمه‌سه‌وه پڕ که بزانم ئه‌رمه‌نی |
ترجمۀ اشعار
غزل کُردی «ئه‌ر شه‌وێ ده‌ر وا بکه‌ید و بۊده مێهمانم چه بوو» از پرتو کرمانشاهی توسط سیامک گوران استاد موسیقی دانشگاه رم به زبان ایتالیایی ترجمه شده‌است.[4]
روز پرتو کرمانشاهی
از سال ۱۳۹۳ با پیشنهاد و تلاش جمعی از فعالان کُرد کرمانشاهی، دوست‌داران ادبیات در کرمانشاه و گروه فرهنگی ده‌نگ په‌راو روز ۲۷ اردیبهشت به عنوان «روز پرتو کرمانشاهی» نامگذاری گردید که با استقبال فرهنگ‌دوستان کرمانشاهی واقع شد. انتشار فیلم مستندی از زندگی پرتو کرمانشاهی، انتشار ویژه‌نامه در نشریات کرمانشاه و انتشار یادداشت‌ها و کلیپ‌هایی از دکلمۀ اشعار این شاعر در فضای مجازی از جمله فعالیت‌هایی بوده که هر ساله در این روز صورت گرفته‌است.[5]
پانویس
- پایگاه اینترنتی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه، بیوگرافی پرتو کرمانشاهی. بایگانی‌شده در ۲۳ آوریل ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- پایگاه اینترنتی حوزه هنری استان کرمانشاه، بیوگرافی پرتو کرمانشاهی. بایگانی‌شده در ۲۰ آوریل ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- سلطانی، سها، پژواک کوچه باغی‌ها: نقدها و نظرها، شعرها، نامه‌ها و نوشته‌ها و نگاهی به احوال و آثار پرتو کرمانشاهی، تهران نشر سها، ۱۳۹۰، اتوبیوگرافی: ص۷–۴۵.
- کُردپرس: ترجمۀ ایتالیایی شعری از استاد پرتو کرمانشاهی، نوشتۀ پروفسور سیامک گوران، نوشته‌شده در ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۰؛ بازدید در ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۰.
- خبرگزاری برنا: چهارمین سال‌یاد پرتو کرمانشاهی، نوشته‌شده در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۷؛ بازدید در ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۰.
پیوند به بیرون
منابع
- نوبتی، علی اشرف، کوچه باغی‌ها، انتشارات سها، تهران
| دانشنامۀ کرمانشاهان | |
|---|---|
| تصحیحات | چنانی: دیوان اشعار شامی کرمانشاهی • کوچه‌باغی‌ها: دیوان اشعار پرتو کرمانشاهی • دیوان اشعار وحدت کرمانشاهی • کنزالعرفان: دیوان سید صالح ماهیدشتی • دیوان احمدبیگ کوماسی • دیوان میرزا احمد داواشی کرمانشاهی • فتحنامه حسام الملک • منظومه محاربات جوانمیر و ملک نیاز خان • راز دل: دیوان غلامرضا کیوان سمیعی کرمانشاهی • دیوان سید یعقوب ماهیدشتی • مناجات‌های جاویدان ادب کردی |
| یارسان، ایزدی، علوی | قیام و نهضت علویان زاگرس یا تاریخ تحلیلی اهل حق • گفتار تحقیقی در آیین اهل حق • نقیح رساله مبادی تصوف و عرفان به انضمام کتابشناسی، احوال و آثار شادروان استاد کیوان سمیعی کرمانشاهی • حریم حق • اصول عقاید اهل حق • حماسه ملی ایران در اعتقاد علویان یارسان • کردهای ایزدی مهرپرستان ایرانی • تفسیر دعای شریف سرسپاری در خاندان سلسله مبارکه اهل حق آتش بگی مشعشعی• نگاهی دیگر به شاهنامه حقیقت • رازهای کلامات • سرگذشت کلامات |
| کردشناسی | نقش کردها در فرهنگ و تمدن ایران • اوضاع تاریخی، اجتماعی، سیاسی ایل بارزان • اسناد نهضت مشروطیت در کرمانشاه • خاطرات ساری اصلان • خاطرات میرزا فرج‌الله خان معتمدی کرمانشاهی • خاطرات سلطانی • خاطرات میرزا فرج‌الله خان معتمدی کرمانشاهی • تاریخ جاف |
| آثار درباره او | ارج‌نامه سلطانی |
| نوشتارهای وابسته | فهرست آثار • فریبا مقصودی (همسر) • م‍وس‍س‍ه فرهنگی نشر سها |
 رده | |