خانا قبادی
خانا قبادی (۱۷۰۰ در درنه، ثلاث باباجانی - ۱۷۷۲ در سلیمانیه) شاعر نامدار کُرد در سدهٔ هجدهم بود، وی به زبانهای کُردی، فارسی، ترکی و عربی آشنایی و تسلط داشته است.[1]
خانا قبادی خانا قوبادی | |
---|---|
زاده | ۱۷۰۰ درنه، ثلاث باباجانی |
درگذشته | ۱۷۷۲ سلیمانیه، کردستان عراق |
زمینه کاری | ادبیات |
ملیت | کرد ایرانی |
در زمان حکومت | افشاریان |
کتابها | شیرین و خسرو، سلطان ابراهیم و نوشآفرین |
دلیل سرشناسی | سرایش افسانهها و داستانهای کردان جنوب |
زندگی
خانا از نوادگان قبادبیگ قبادی از خوانین ایل قبادی جاف و حاکم درنه و درتنگ در دولی دهره در ثلاث باباجانی بودهاست. وی یکی از عالمان و مترجمان منحصر به فرد در زمان خود بوده است. از چگونگی زندگی خانا در دوران کودکی و جوانیاش اطلاعات زیادی وجود ندارد، اما آن چنانکه از نوشتههایش پیداست نابغه و متفکری نوگرا بودهاست.
گفته میشود که قبادی در مسائل دین اسلام استاد بوده و همچنین در حوزههای کلام، فقه و عرفان صاحبنظر بودهاست. از متن اشعار و آیات تضمینشده در آثار خانا پیداست که او بر قرآن تسلط داشته است. علیرغم مخالفتها و ممانعتهای عالمان دینی آن دوران، خانا برای تفهیم بیشتر و عمیقتر قرآن، اقدام به ترجمه این کتاب آسمانی به زبان کردی نمود که البته هیچ اثری از این کتاب پیدا نشده و ترجمۀ وی به کلی از بین رفته است.[2]
گفته میشود که ترجمه وی توسط ملایان تندرو سوزانده و خود نیز برای حفظ جانش به امارت بابان (سلیمانیه) میرود و تا پایان عمر در سال ۱۷۷۲ میلادی در سلیمانیه در کردستان عراق زندگی میکند.
اشعار خانا قبادی به گویش هورامی (گورانی) سروده شدهاست که یکی از گویشهای کُردی گورانی است. هو همچنین عربی و ترکی میدانسته و تسلط کاملی بر ادبیات و زبان فارسی داشتهاست.
آثار
مهمترین اثر خانا قبادی «شیرین و خسرو» نام دارد.[3] وی همچنین منظومهای با نام سلطان ابراهیم و نوشآفرین سروده که به تصحیح محمد رشید امینی منتشر شدهاست.[4]
منابع
- محمدعلی سلطانی (۱۳۶۹). [ارومیه «حدیقۀ سلطانی»] مقدار
|نشانی=
را بررسی کنید (کمک). صلاحالدین ایوبی. - آمیدیان، فخرالدین (تهران ۱۳۸۸). شعرای نامدار کرد. تاریخ وارد شده در
|سال=
را بررسی کنید (کمک) - شیرین و خسرو. فرهنگ و ادب کردی. ۱۹۸۹ ارومیه. پارامتر
|first1=
بدون|last1=
در Authors list وارد شدهاست (کمک); تاریخ وارد شده در|سال=
را بررسی کنید (کمک) - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: شاهنامۀ کُردی یکی از مهمترین آثار ادبی ما است، نوشتهشده در ۴ اَمرداد ۱۳۹۱؛ بازدید در ۱۶ مرداد ۱۳۹۹.