عباس جلیلیان
عباس جلیلیان ملقب به آکو (کردی: ئاکۆ؛ زادهٔ ۱۳۵۰ در اسلام‌آباد غرب) نویسنده، فرهنگ نویس و پژوهشگر فولکلور شرق کردستان (کردستان ایران) و استان کرمانشاه، استان ایلام، مردم لک و استان لرستان است.
عباس جلیلیان | |
|---|---|
 | |
| زاده | ۱۳۵۰ اسلام‌آباد غرب، استان کرمانشاه |
| تخلص | ئاکۆ |
| پیشه | نویسنده، فرهنگ نویس و پژوهشگر |
| ملیت | ایرانی |
| کتاب‌ها | دانشنامه کوردیکا، فرهنگ باشور، ئاگر مه‌لوچ، زهڕینه و سیمینه، ڕه‌نگامه، تاریکخانه |
| دلیل سرشناسی | نگارش نخستین دانشنامه کردی به تمام گویش‌ها، نگارش جامع‌ترین فرهنگ واژگان کردی جنوبی، نگارش نخستین رمان به گویش کردی جنوبی |
وی از کردهای لک است و بیش از هر چیز به سبب نگارش فرهنگ کردی - کردی - فارسی باشور شناخته شده‌است که تا کنون جامع‌ترین فرهنگ در زمینه کردی جنوبی به‌شمار می‌آید. و همچنین در حال تدوین دانشنامه بزرگ کردی با نام کوردیکا است که تاکنون چند جلد آن فراهم شده و در صورت تکمیل، یکی از بزرگترین خدمات به زبان و فرهنگ کوردی محسوب می‌شود. وی در کوردیکا، همه کلمات گویش‌های مختلف زبان کردی همانند سورانی، بختیاری، لوری، هورامی، لکی، کرمانجی، کلهری، شبکی و ... را گردآوری کرده است. آکو همچنین نویسنده نخستین رمان به کردی جنوبی به نام ئاگرمه‌لووچ است. عباس جلیلیان در پاییز ۱۳۹۸ برنده جایزه ادبی باشور شد، این جایزه هر ساله توسط مرکز فرهنگی و نشر باشور به یک نفر در حوزه زبان و ادبیات کردی اهداء می‌شود.
دستگیری
عباس جلیلیان روز پنجشنبه ۲۶ دی ۱۳۸۷ در اسلام‌آباد غرب دستگیر شد. وی پس از گذراندن ۲ ماه بازداشت با قرار وثیقه آزاد شده و چندی بعد از سوی دادگاه به خاطر آنچه «شناسایی و جذب جاسوس و معرفی آن به کشور بیگانه» نامیده شد، به پانزده ماه زندان محکوم گردید. دادگاه سفرهای جلیلیان به کردستان عراق برای شرکت در همایش‌های فرهنگی را مصداق این جرم دانسته بود. جلیلیان پس از سپری کردن این مدت بدون مرخصی در زندان دیزل آباد کرمانشاه، در آبان ۱۳۸۹ از زندان آزاد شد. دستگیری وی با موجی از اعتراضات اهالی فرهنگ در کردستان همراه شد.[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10]
آثار
- تاریکخانه: به‌رگی یه‌کم: کرماشان، ناسنامه‌ایکی نوێ بۆ میژووئێکی کۆن، تهران: نشر داستان، ۱۳۹۰.
- ڕه‌نگامه (چیروک)، تهران: شولا، ۱۳۸۵.
- زهڕینه و سیمینه: (ضرب‌المثل‌های کردی)، تهران: شولا، ۱۳۸۵.
- فرهنگ باشور (کردی - کردی - فارسی)، تهران: پ‍رس‍م‍ان، ۱۳۸۵.
- ئاگر مه‌لوچ، اسلام‌آباد غرب: مؤلف، ۱۳۸۸.
- کوردیکا، کرمانشاه: دیباچه، جلد اول و دوم، ۱۳۹۴. (تا جلد ۷ منتشر شده و به حرف ج رسیده‌است.)
پانویس
- رادیو کوچه: با تأیید دادگاه تجدید نظر استان، «پانزده ماه حبس برای عباس جلیلیان»، ۶ آذر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده در ۵ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- رادیو زمانه: گفتگو با بلال مراد ویسی، فعال مدنی کرمانشاهی، دستگیری عباس جلیلیان نویسنده کرد، ۳ بهمن ۱۳۸۷. بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- کمیته گزارشگران حقوق بشر: افزایش نگرانی در مورد عباس جلیلیان، ۲۶ اسفند ۱۳۸۷. بایگانی‌شده در ۵ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- پایگاه اینترنتی عصر نو: اعتراض به ادامه‌ی بازداشت جواد علی‌زاده و عباس جلیلیان، به نقل از: سازمان دفاع از حقوق بشر کردستان، سه شنبه ۶ اسفند ۱۳۸۷. بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- پایگاه اینترنتی اخبار روز: ادامه‌ی بازداشت عباس جلیلیان و مهدی حمیدی، اعتراض بیش از ۱۰۰ تن از فعالان کرمانشاهی و ایلامی، چهارشنبه ۱۶ بهمن ۱٣٨۷. بایگانی‌شده در ۵ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- پایگاه اینترنتی اوستومان، خبرنامه حزب مردم بلوچستان: اعتراض به بازداشت نویسنده کرد عباس جلیلیان، ۳۰ ژانویه ۲۰۰۹. بایگانی‌شده در ۵ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- پایگاه اینترنتی آزادی بیان، آرشیو مطالب: جزئیات بیشتر از بازدداشت عباس جلیلیان، گفتگو با کاوه قاسمی کرمانشاهی، به نقل از روزآنلاین، ۲ بهمن ۱۳۸۷. بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- خبرنامه گویا: انتقال عباس جلیلیان به بند قرنطینه زندان کرمانشاه، دیده بان حقوق بشر کردستان، ۲۳ اسفند ۱۳۸۷. بایگانی‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- پایگاه اینترنتی انسانیت: وبگاه رسمی سازمان دفاع از حقوق بشر کردستان: اعتراض بیش از ۱۰۰ تن از فعالان کرمانشاهی و ایلامی به ادامه‌ی بازداشت عباس جلیلیان و مهدی حمیدی، ۴ فوریه ۲۰۰۹. بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- خبرنامه گویا: اطلاعیه کانون نویسندگان کردستان ایران در مورد بازداشت نویسنده کرد عباس جلیلیان، ۱۱ بهمن ۱۳۸۷. بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.