شهرستان زرندیه

اراک

ساوه

زرندیه

خمین

محلات

دلیجان

شازند

آشتیان

تفرش

کمیجان

خنداب

فراهان

این شهرستان در جنوب و جنوب غربی تهران و در شمالیترین نقطه استان مرکزی قرار گرفته و در سال ۱۳۸۲ خورشیدی از شهرستان ساوه جدا شد. شهرستان زرندیه با وسعت ۴۱۵۰ کیلومتر مربع، بعد از شهرستان ساوه دومین شهرستان استان مرکزی از نظر وسعت است و با جمعیت ۶۳۹۰۷ نفر (سرشماری سال ۱۳۹۵ خورشیدی)، بعد از اراک، ساوه، شازند و خمین پنجمین شهرستان استان مرکزی از نظر جمعیت می‌باشد.

از شمال با استان تهران و استان البرز، از غرب با استان قزوین و استان همدان، از شرق با استان تهران و شهرستان قم و از جنوب با شهرستان ساوه همسایه است و مرکز شهرستان(مامونیه)با فاصله ۱۰۰ کیلومتر از پایتخت و به فاصله ۱۶۰ کیلومتر از مرکز استان(اراک) واقع شده‌است.

شهرستان زرندیه دارای دو بخش به نام‌های بخش مرکزی و بخش خرقان است. این شهرستان دارای دهستان به شرح زیر است:

• بخش مرکزی:
  • دهستان حکیم‌آباد
  • دهستان خشکرود
  • دهستان رودشور
• نقاط شهری: مامونیه، زاویه، پرندک، خشکرود
• بخش خرقان:
  • دهستان الویر
  • دهستان علیشار
• نقاط شهری: رازقان

بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان زرندیه در سال ۱۳۹۵ خورشیدی برابر با ۶۳٬۹۰۷ نفر بوده‌است که از این میان ۳۲٬۴۵۷ نفر مرد و ۳۱٬۴۵۰ زن بوده‌اند. این شهرستان ۲۰٬۴۸۳ خانوار دارد[1] و در سال ۱۳۹۵ خورشیدی ۲٫۲۴٪ رشد به ۶۳۹۰۷ نفر رسیده‌است.

زبان بیشتر مناطق این شهرستان ترکی است. مردم برخی روستاها مانند الویر و ویدر تات هستند و به زبان تاتی سخن می‌گویند.[3][4][5][6][7][8] و در روستای روستای وسمق زبان زرگری رایج است.

ارامنه در هشت روستای چناقچی علیا، آق بولاغ، چناقچی سفلی، لار (زرندیه)، چهارحد، مصرقان، ورچند و تیره در گذر از خوانسار به بخش خرقان در میان کوه‌ها بعد از دوران صفویه پناه می‌برند و در آنجا تا این اواخر زندگی می‌کرده‌اند، تعداد آن‌ها به ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ نفر می‌رسیده و بعد از زلزله خرقان - بویین زهرا در سال ۱۳۴۱ اکثر ساکنین ارمنی این ناحیه به تهران مهاجرت کردند.

این شهرستان از ویژگی‌هایی مانند نزدیکی به تهران، شهر جدید پرند، فرودگاه بین‌المللی امام خمینی و مرز مشترک با استان‌های تهران، قزوین، البرزاست[9]

دربارهٔ پیشینه زرندیه، ازواژه‌های باقی‌مانده در زبان فارسی کنونی زرنگ که معرب زرنج است با نام زرند از یک ریشه بوده که زرنگ به زرند تبدیل شده‌است. واژه زرند درنسخ قدیمی به خرده ریزطلا و زر معنی شده‌است. بنا برپژوهش باستان شناسان، راه دوم اکباتان (همدان امروزی) به نام راگا (ری) از زرند می‌گذشته که حدود هفتصد سال سابقه تاریخی دارد؛ و محل دریافت عوارض پول و طلا بوده و واژه زرند از همین موضوع اقتباس شده‌است.

شهرستان زرندیه بخشی از قلمرو ماد بود و اولین حکومت ایرانی در این حوالی شکل گرفت. بعد از مادها، هخامنشیان به این سرزمین حکومت می‌کردند، اما این سرزمین همچنان محل سکونت قوم ماد باقی ماند. این شهرستان شاهد فراز و فرودهای بسیاری بوده‌است.

زرند تا ۲۶ بهمن ۱۳۲۳ دهستان بود و از این تاریخ با مصوبه هیئت وزیران، یکی از بخش‌های شهرستان ساوه شد. [11]

ابوعلی مسکویه یکی از حکیمان قرن سوم هجری است.

روستای ویدر از توابع شهرستان زرندیه

از نقاط دیدنی آن می‌توان به امامزاده منصور، آبشار چناقچی، کلیسای چناقچی، یخچال مهدی‌آباد، مسجد چلسبان، تپه قلعه باش علیشار، مقبره اشموئیل نبی، کاروانسرای خشکرود، کبوتر خانه خورآباد، امامزاده سید منصور مامونیه، امام زاده عبد المطلب پرندک، امامزاده قاسم ویدر، امامزاده پنج تن زرند کهنه، امامزادگان اهلعلی و سهلعلی سید باوقار (سدباقار طبق گویش محلی)، سر قلعه، حمام کلبعلی خان ویدر، حمام آسیابک، حمام چال مامونیه، مسجد چال مامونیه، قلعه قارقالوخ بند امیر، قلعه تپهٔ حسن‌آباد بربر، سد بند امیر، سد خاکی لارگلو مصرقان امامزاده بند امیر، سد ورامه، سد لار و همچنین از روستاهای دیدنی این مناطق می‌توان روستای بربر، حکیم آباد، حسین‌آباد را نام برد…

شهرستان زرندیه با توجه به قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم دارای آثار و ابنیه تاریخی بسیار با قدمت می‌باشد.

• غاربریه

دانشگاه آزاد اسلامی واحد زرندیه

دانشگاه آزاد اسلامی در سال۱۳۸۶ در این شهر مرکز این شهرستان با ۴۴ دانشجو در رشته‌های الکتروتکنیک و حسابداری در ساختمانی استیجاری آغاز به کار کرد. در نیمسال دوم سال ۱۳۸۶ با ۱۱۰ دانشجو به فعالیت رو به رشد خود سرعت بخشید و در رشته‌های کامپیوتر، تربیت بدنی، و آموزش زبان انگلیسی دانشجو پذیرفت و هم‌زمان در کنار فعالیت‌های آموزشی، در زمینی به وسعت ۴ هکتار کار ساخت ساختمان اداری و آموزشی خود را به مساحت ۵۰۰ مترمربع آغاز کرد و در مهر سال ۱۳۸۷ به ساختمان جدیدالاحداث نقل مکان کرد و با چهارصد دانشجو در ساختمان مستقل در پی جذب هیئت علمی دانشگاه برآمده و ۵ نفر را در رشته‌های مورد نیاز جذب نموده و رشته‌های تحصیلی را از ۸ رشته به ۱۵ رشته افزایش داده که ۳ رشته کارشناسی و ۱۲ رشته کاردانی می‌باشند. این دانشگاه در تیرماه ۱۳۸۹ رسماً با حضور دکتر جاسبی ریاست عالیه دانشگاه افتتاح گردید. همچنین، این واحد در آبان ماه ۱۳۸۹ از واحد ساوه استقلال یافته و به واحد مستقل تبدیل شد.

مؤسسه آموزش عالی زرندیه

[13]

شهرک صنعتی زرندیه با مساحت ۹۱۰ هکتار در ۳۵ کیلومتری مامونیه و مجاورت مرز استان تهران قرار دارد.

• فاصله تا فرودگاه: ۷۵ کیلومتر
• فاصله تا راه‌آهن: ۳۵ کیلومتر
• فاصله تا مرکزاستان: ۱۶۰ کیلومتر
• فاصله تا نزدیکترین شهرستان: ۳۵ کیلومتر
• فاصله تا گمرک: ۴۵ کیلومتر
• فاصله تا نزدیکترین بندر: ۵۰۰ کیلومتر

• ابن مسکویه: مورخ، ادیب، طبیب، فیلسوف، کیمیاگر و عالم اخلاق قرن چهارم و پنجم[14]

• فهرست شهرستان‌های ایران