شرق (روزنامه)

تصویری از نمایه توییتر روزنامه شرق

روزنامه شرق از شهریور ۱۳۹۲ به عنوان اولین روزنامه ایرانی به توییتر پیوست و از مهر همان سال با انتشار مطالب روزنامه و اخبار روز در این شبکه اجتماعی فعالیت چشمگیری را آغاز کرد. حساب توییتر روزنامه شرق در فرودین ۱۳۹۳ رسماً از سوی توییتر تأیید شد.[4] بیشتر خبرنگاران روزنامه شرق نیز به همراه مهدی رحمانیان،[5] مدیر مسوول، این روزنامه در شبکه اجتماعی توییتر حضور و فعالیت دارند.[6] بر اساس آمار شرکت خدمات‌دهنده اطلاعات آماری شبکه‌های اجتماعی سوشل‌بیکرز، توییتر روزنامه شرق در کمتر دو سال توانست در توییتر بیش از ۱۰۰ هزار دنبال‌کننده کسب کند و در میان ۲۰ حساب برتر توییترهای ایرانی از نظر تعداد دنبال‌کننده در آن زمان قرار بگیرد.[7]

کاریکاتور «قاعدهٔ دیگر بازی»

این روزنامه ۴ بار دور دوران فعالیت خود توقیف شد. اولین بار به مدت یک روز و در کنار روزنامه یاس نو پیش از برگزاری انتخابات مجلس هفتم و به دلیل پوشش دادن خبر مربوط به نامه اعتراضی نمایندگان مجلس ششم به رهبر انقلاب اسلامی پس از رد صلاحیت گسترده ایشان بود و همچنین پوشش دادن سخنان وکیل زهرا کاظمی در جریان دادگاه بود. پس از ارسال نامه‌ای به سعید مرتضوی و عذر خواهی از وی به دلیل انتشار نامه نمایندگان مجلس ششم، شرق توانست فعالیت خود را از سرگیرد.[8] این روزنامه یک‌بار دیگر در تاریخ ۳۰ دی ۱۳۸۲ از سوی شعبهٔ ۶ دادسرای ویژهٔ کارکنان دولت توقیف و در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۸۲ رفع توقیف شد و بار دوم در تاریخ ۲۰ شهریور ۱۳۸۵ مجدداً خبر توقیف آن انتشار یافت که علت آن چاپ یک کاریکاتور در صفحه پایانی شماره ۸۵۳ روز پنجشنبه ۱۶ شهریور ۱۳۸۵ عنوان شد. در این کاریکاتور تصویری از یک خر در برابر یک اسب در صفحه شطرنج کشیده شده بود. به گفته مقامات دور سرِ خر هاله نور کشیده شده و مقصود از آن محمود احمدی‌نژاد بوده‌است (احمدی‌نژاد قبل‌تر مدعی وجود هاله نور دور سر خود در مجمع عمومی سازمان ملل شده بود) پیش از توقیف دوم به شرق دستور داده شده بود که مدیر مسئول و سردبیر خود (محمد قوچانی) را تغییر دهد.[9][10] تیم شرق پس از توقیف دوم و در آستانه انتخابات دور سوم شوراهای شهر و روستا، اقدام به استفاده از امتیاز روزنامه روزگار و انتشار مجدد آن گرفت. در حالیکه روزنامه‌های همشهری و جام جم نیز علی‌رغم آنکه مجوز اجتماعی دارند دارای صفحات و مطالب سیاسی هستند، وزارت ارشاد روزنامه روزگار را برای عدم انتشار هر گونه صفحه سیاسی تحت فشار قرار داده و در نهایت پس از انتشار ۳ شماره آن را توقیف کرد.[11][12][13] این روزنامه مجدداً در تاریخ ۲۰ اسفند ۱۳۸۵ رفع توقیف شد.[14] و پس از هشت ماه توقیف از سوی هیئت نظارت بر مطبوعات، انتشار مجدد خود را از روز دوشنبه ۲۴ اردیبهشت از سرگرفت.[15] در دوره جدید انتشار روزنامه شرق، محمد قوچانی (سردبیر سابق) و محمد عطریانفر (رئیس سابق شورای سیاست گذاری) از آن جدا شدند و به همراه بخشی از تحریریه سابق شرق به روزنامه تازه رفع توقیف شده هم‌میهن به مدیر مسئولی غلامحسین کرباسچی رفتند.[16] روزنامه شرق در ۱۵ مرداد ۱۳۸۶ بار دیگر به دستور هیئت نظارت بر مطبوعات توقیف شد. علت توقیف چاپ مصاحبه با ساقی قهرمان شاعر اشعار اروتیک اعلام شد. شرق دو بار برای انتشار این مصاحبه به صورت غیرعمد، عذر خواهی کرد اما در نهایت توقیف گردید. رحمانیان گفت :"موردی در این مصاحبه پیدا نکردیم اما گفته می‌شود علت توقیف، چاپ این مصاحبه بوده‌است… هیچ انگیزه‌ای برای باز شدن دوبارهٔ شرق نداریم. مگر چند بار برای یک کار فرهنگی می‌توان سرمایه‌گذاری و هزینه کرد؟"[17][18][19][20] توقیف شرق بازتاب‌هایی در رسانه‌های بین‌المللی داشت.[21]

کاریکاتور چشم‌بندان در صفحه آخر روزنامه شرق مورخه چهارم مهر ۱۳۹۱.

روزنامه هم میهن نیز اندکی قبل از شرق توقیف شد. هیئت تحریریه هر دو روزنامه که تداوم انتشار روزنامه‌ای با مشی اصلاح طلبانه را در دوران احمدی‌نژاد غیرممکن می‌دیدند هفته‌نامه شهروند امروز را که نشریه‌ای با محدوده توزیع در اصفهان بود، در سطح کشور فعال کردند.[22] سایت روزنامه شرق که تا پایان سال ۱۳۸۶ به عنوان یکی از منابع بزرگ فارسی بر روی شبکه در دسترس و قابل استفاده بود، از ابتدای سال ۱۳۸۷ تعطیل شد. مدیر مسئول شرق از یکی از اتهامات وارد شده توسط مدعی العموم که نشر اکاذیب بود تبرئه شد.[23] در شهریور سال ۱۳۸۸، شعبه ۷۶ دادگاه کیفری استان تهران پس از رسیدگی به اتهامات رحمانیان مدیر مسئول روزنامه، او را مجرم شناخته ولی مستحق تخفیف در مجازات دانست. در این حکم روزنامه شرق رفع توقیف و مدیر مسئول آن به پرداخت یک میلیارد ریال جزای نقدی محکوم شد. سید محمود علیزاده طباطبایی وکیل این روزنامه خبر از انتشار مجدد این روزنامه را داد ولی زمان آن را اعلام نکرد.[24] روزنامه شرق در تاریخ یکشنبه ۲۲ فروردین ۱۳۸۹ انتشار گسترده را با مدیر مسئولی مهدی رحمانیان و سردبیری احمد غلامی آغاز کرد. احمد غلامی بیان کرد که در دور جدید انتشار این روزنامه، بیشتر به مسایل اجتماعی و فرهنگی توجه خواهد شد.[25]در دور جدید انتشار روزنامه شرق خدابخشی از روزنامه جدا شد و برناردعزراییلیان به عنوان مدیر بازرگانی شرق در کنار محمد امیر مظاهری هدایت بخش آگهی‌ها و تأمین مالی را بر عهده گرفت.[26] در پنجم مهر ۱۳۹۱، روزنامهٔ شرق به دلیل انتشار کاریکاتوری از هادی حیدری با عنوان چشم‌بندان؛ برای چهارمین بار توقیف شد.[27] این کاریکاتور که صفی از افراد را در حال چشم‌بند زدن به یکدیگر نشان می‌داد؛ بنا بر حکم هیئت نظارت بر مطبوعات ایران، «توهین‌آمیز علیه رزمندگان اسلام» خوانده شد و برای مهدی رحمانیان مدیرمسئول این روزنامه به دلیل انتشار آن قرار بازداشت صادر شد.[28] این روزنامه، که بیش از سه ماه توسط هیئت نظارت بر مطبوعات توقیف شده بود، ۱۱ دی ۱۳۹۱، انتشار خود را در تهران از سر گرفت. هیئت نظارت بر مطبوعات ایران دلیل توقیف روزنامه شرق را انتشار کاریکاتوری اعلام کرده بود که از نظر این هیئت «توهین به ایثارگران» تلقی می‌شد، محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت ایران در ۱۱ مهر ۱۳۹۱ در نشست خبری خود که به صورت زنده از شبکه خبر صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شد دربارهٔ توقیف روزنامه «شرق» گفت: کار وزیر ارشاد قطعاً اشتباه بوده‌است. وی تصریح کرد: در هیئت نظارت، سه قوه، البته بیش از سه قوه، حضور دارند که باید این مسئله را پیگیری کنند؛ البته یادتان باشد که این تصمیمات در غیاب من گرفته شده‌است.[29] هیئت منصفه مطبوعات نهایتاً این اتهام را وارد ندانست. هیئت نظارت بر مطبوعات روزنامه شرق را در عدم رعایت مصوبه شورای عالی امنیت ملی مجرم شناخته بود، اما دادگاه در این مورد هم حکم تبرئه صادر کرده‌است.[30]