زهرا رهنورد

زهره کاظمی[2][3] مشهور به زهرا رهنورد (زادهٔ ۲۸ مرداد ۱۳۲۴ در بروجرد) نویسنده، روزنامه‌نگار و هنرمند اهل ایران است.[4]

زهرا رهنورد
زهرا رهنورد در سال ۱۳۸۸
زادهٔ۲۸ مرداد ۱۳۲۴ ‏(۷۵ سال) بروجرد، لرستان[1]
محل زندگیتهران
دیگر نام‌هافاطمه میگانی
کارهای برجستهسردبیر نشریه راه زینب
رئیس دانشگاه الزهرا ۱۳۸۵–۱۳۷۷
رئیس گروه هنر سمت
مجری طرح نگارش تاریخ هنر ایران
عضو کمیسیون ملی یونسکو
رئیس کمیتهٔ تدوین کتب هنر
مشاور سیاسی ریاست‌جمهوری در دورهٔ سید محمد خاتمی
عضو پیوستهٔ فرهنگستان هنر
مذهباسلام شیعه
همسر(ها)میرحسین موسوی
فرزندانکوکب، زهرا و نرگس
والدین«صادق کاظمی» و «احترام‌السادات نواب صفوی»
خویشاوندانشاپور کاظمی (برادر) ژاله کاظمی (خواهر)

وی دکتریِ علوم سیاسی از دانشگاه آزاد اسلامی،[4] کارشناسی مجسمه‌سازی از دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد پژوهش هنر از دانشگاه تهران[5] دارد و ریاست دانشگاه الزهرا را بر عهده داشته‌است. او هم‌اکنون به همراه همسرش، میرحسین موسوی، از رهبران جنبش اعتراضیِ ایران موسوم به جنبش سبز در حصر خانگی به سر می‌برد.

زندگی خانوادگی

پدر زهرا رهنورد، «صادق کاظمی»، سرهنگ ارتش شاهنشاهی ایران، و مادرش، «احترام‌السادات نواب صفوی»، دخترعموی سید مجتبی نواب صفوی است.همچنین ژاله کاظمی دوبلور برجسته ایرانی نیز خواهر او بود .[6] او و میرحسین موسوی سه دختر به نام‌های کوکب، زهرا و نرگس دارند.

تغییر نام

او نام خود را از زهره کاظمی به زهرا رهنورد تغییر داده‌است.و جالب این است که نام اصلی خواهر دیگر خود،ژاله کاظمی بانام اصلی زهرا کاظمی آزاد هنرمند توانای عرصه دوبله و مجری توانمند را برای خود برگزید. خود در این باره می‌گوید:

من پیش از ورود به مسائل مذهبی، تمام حس‌های مبارزاتی را تجربه کرده‌ام، اما پس از انتخاب راه مذهب و لباس مذهبی، نام خود را از زهره به زهرا و نام خانوادگی‌ام را از کاظمی به رهنورد، که به معنای ره‌نورد در مسیر اسلام، قرآن و پیروزی اسلام بود، تغییر دادم.[7]

حجاب

رهنورد دربارهٔ انتخاب حجاب خودش می‌گوید که من و خواهرانم حجاب انتخاب کردیم.[8][9]

ما جوانی کردیم، شب شعر می‌رفتیم، موسیقی گوش می‌کردیم، تئاتر می‌رفتیم؛ آزاد بودیم اما تربیت خانوادگی ما این آزادی را تفسیر کرده بود. حتی آن موقع که اعتقاد دینی نداشتیم، توجیه نداشتیم. در آن لباس سنتی و چادر، مانتو و شلواری که نداشتیم، چیزهای خوبی نمی‌دیدم.

فعالیت‌های هنری، علمی و پژوهشی

زهرا رهنورد در دهه ۴۰ و اوایل دهه ۵۰ خورشیدی از جمله شاگردان فعال علی شریعتی بود که در مبارزه با حکومت پهلوی فعالیت داشت. بهمن احمدی در تاریخ ۲۶ آوریل ۲۰۰۹ در سایتش نوشته‌است: «خیلی‌ها سخنرانی او (زهرا رهنورد) را در استادیوم امجدیه هنوز به خاطر دارند». زهرا رهنورد کتاب‌هایی می‌نوشت که مورد استفاده روشنفکران دینی و چپ‌های مذهبی آن روزها بود. علی شریعتی قبل از یکی از سخنرانی‌هایش در حسینیه ارشاد از مخاطبانش خواست تا از نمایشگاه نقاشی یک زوج جوان در راهروهای حسینیه دیدن کنند. زوجی که آینده آن‌ها را درخشان توصیف کرد. تابلوها نام حسین رهجو و زهرا رهنورد را برخود داشت.[10] رهنورد پس از برگزاری یک نمایشگاه نقاشی در حسینیه ارشاد همانند بسیاری از انقلابیون تحصیلکرده به همراه همسرش به آمریکا رفت و در آنجا به عضویت کنفدراسیون دانشجویان ایرانی درآمد و علیه حکومت پهلوی دست به فعالیت زد و در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی به تهران بازگشت.[11][12]

از رهنورد به عنوان هنرمند، آثاری مانند مجسمه ظهر عاشورا، مجسمه به یاد عاشورا، مجسمه‌های شیشه به روایت عشق، دو مجسمه یادمان با نام‌های درخت پرنده و ماه و پرنده (۱۳۸۵) در دانشگاه الزهرا و مجسمه «نرگس عاشقان» (۱۳۷۳) در میدان مادر تهران به جا مانده‌است.[13]

او پس از دانش‌آموختگی در دکترای علوم سیاسی، مدتی سردبیر نشریه راه زینب از مؤسسه اطلاعات بود و از سال ۱۳۵۹ در پست تدریس دانشگاهی زنان و در شورای عالی انقلاب فرهنگی (۱۳۶۷–۱۳۷۲) نیز فعالیت کرد.[13] وی هم چنین در سال ۱۳۷۷ به عضویت فرهنگستان هنر درآمد.[14]

رهنورد در خرداد سال ۸۷ عنوان نخستین زنی که توانسته در طول تاریخ دانشکده هنر دانشگاه تهران به مقام استادی این دانشگاه دست یافته را کسب کرد. کسب عنوان رئیس نمونه دانشگاه در بین رؤسای دانشگاه‌های کشور، انتخاب به عنوان «خادم القرآن» از طرف مؤسسه امام رضا و سازمان اوقاف، انتخاب به عنوان مدیر نمونه گروه پژوهشی هنر از سوی سازمان ثبت در سال ۱۳۸۳، دریافت «جایزه بین الملی خوارزمی»، عضویت در هیئت امنای بنیاد ملی نخبگان، درج زندگی‌نامه دکتر رهنورد در کتاب استادان برجسته دانشگاه قرن ۲۱، برگزیده شدن به عنوان مفاخر فرهنگی و تألیف کتاب هنر معاصر ایران در جهان اسلام و ارسال آن به کتابخانه‌های ۷۷ کشور جهان، انتخاب وی به عنوان یکی از ۲۰۰۰ استاد برتر جهان در سال ۲۰۰۵ از جمله فعالیت‌های علمی وفرهنگی زهرا رهنورد بوده‌است.[15] وی هم چنین در سال ۱۳۷۴ مدیر گروه هنر سازمان سمت گردید.

از وی تاکنون بیش از ۳۰ جلد کتاب در زمینه‌های قرآنی، اسلامی، سیاسی و فرهنگی-هنری انتشار یافته که برخی به زبان‌های انگلیسی، عربی، اردو، آلمانی وایتالیایی ترجمه شده‌اند. وی همچنین تاکنون بیش از ۱۰ مورد مقاله به کنفرانس‌های داخلی و بین‌المللی ارائه کرده‌است. رهنورد بیش از ۱۰ نمایشگاه از آثار هنری اش را در گالری‌های داخلی و خارجی برگزار کرده‌است.[16][17][18]

هنر اسلامی

نظر زهرا رهنورد همسر میرحسین موسوی دربارهٔ هنر اسلامی اینگونه می‌باشد:[19]

همیشه گلدسته و گنبد را می‌دیدم، حقیقتش خوشم نمی‌آمد، من می‌گفتم اگر من آرشیتکت بودم تمام این گنبدها را خراب می‌کردم و به جایش چیز دیگری می‌ساختم. اما این کتاب تمام آن رازها را باز کرده بود. گنبدها و خط‌ها و معماری اسلامی و اسلیم! امروز هم خیلی علاقه ندارم، ولی آن روز بدم می‌آمد.

تحصیلات

دانشگاه آزاد اسلامی در نامه‌ای رسماً اعلام کرد آزمون دکتری سال ۱۳۶۴ در این دانشگاه منوط به دارا بودن مدرک کارشناسی ارشد نبوده و زهرا رهنورد بدون داشتن مدرک فوق لیسانس و طبق ضوابط این دانشگاه در دوره دکترا پذیرفته شده. البته به‌دنبال تغییر مقررات در سال ۱۳۶۹، آن دسته از دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه آزاد اسلامی که فاقد مدرک تحصیلی پایه بوده‌اند، ملزم به گذراندن مقاطع قبلی و دریافت مدرک فارغ‌التحصیلی می‌شوند. زهرا رهنورد نیز در سال ۱۳۶۹ در دوره کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی شرکت کرده و در سال ۱۳۷۲ مدرک کارشناسی ارشد را در این رشته دریافت کرد.[20]

اداره کل روابط عمومی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در آستانه دهمین انتخابات ریاست جمهوری در ایران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد:

«در پاسخ به خبر منعکس شده در خبرگزاری ایلنا به نقل از جعفر توفیقی وزیر سابق علوم، تحقیقات و فناوری با عنوان «وزارت علومِ دولت نهم مدارک دکتر رهنورد را تأیید کرده بود»، اعلام می‌کند: هیچگونه مدرکی دال بر تأیید مدرک دکتری زهرا رهنورد در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موجود نمی‌باشد.»
«وزیر وقت علوم پاسخ دهند چرا در زمانی که پرونده خانم زهرا رهنورد جهت ارتقای علمی در هیئت ممیزی وزارت مطرح شده، موارد مربوط به همزمانی تحصیل در سه رشته و در دو مقطع تحصیلی اصلاً مورد توجه قرار نگرفته‌است.»[21]

زهرا رهنورد در مصاحبه با روزنامه جام جم گفت: «ظاهراً جرم من این بوده که از مجاری قانونی موفق به کسب دو فوق لیسانس شده‌ام. گویا هنرمند و روشنفکر بودن هم‌زمان برای زن ایرانی جرم است. تمام مدارک قانونی که بر اخذ مدارک بنده به صورت کاملاً قانونی دلالت دارند موجود هستند و باید از خود وزارت علوم پرسیده شود که چرا در حالی که در سال ۸۶ به بنده فول پروفسوری اعطا شده چنین مباحثی در آستانه انتخابات مطرح می‌شود؟ قرار است دانشگاه (دانشگاه آزاد) پس از برگزاری انتخابات مدارک دقیق دوران تحصیل بنده را منتشر و تأیید کند.»[22]

انتخابات ریاست جمهوری دهم

در جریان انتخابات دهم ریاست جمهوری خرداد ۱۳۸۸، همسران نامزدها به‌طور بی‌سابقه‌ای در تبلیغات انتخاباتی حاضر شدند. خصوصاً زهرا رهنورد که در فعالیت‌های تبلیغاتی همسرش میرحسین موسوی حضور چشمگیری داشت، حضوری که در خارج از ایران هم به چشم آمد. پیش از انتخابات، رسانه‌های غربی، زهرا رهنورد را میشل اوبامای ایران خواندند.[23]

در بهمن ماه ۱۳۸۹ و پس از اعتراضات جنبش سبز در ۲۵ بهمن ۱۳۸۹، زهرا رهنورد به همراه همسرش میرحسین موسوی توسط مأموران امنیتی در حصر خانگی قرار گرفت و کلیه ارتباطات و رفت‌وآمد آن‌ها قطع شد.[24][25][26][27]

مصاحبه زهرا رهنورد دربارهٔ دیدگاه‌های میرحسین موسوی

زهرا رهنورد در مصاحبه با بی‌بی‌سی عنوان کرده‌است: «در رابطه با زنان، آزادی زنان، حضور زنان در عرصه‌های ملی و بین‌المللی، حضور زنان در کابینه، حق شهروندی زنان، حمایت از حقوق زنان در خانواده و حقوق مدنی فکر نمی‌کنم پیشتازتر از موسوی کسی وجود داشته باشد.»[28]

واکنش به نتایج انتخابات
زهرا رهنورد و همسرش میرحسین موسوی در راهپیمایی سکوت برای گرامیداشت جانباختگان اعتراضات پس از انتخابات ریاست جمهوری، ۲۸ خرداد ۱۳۸۸
زهرا رهنورد در مراسم بزرگداشت جان باختگان تظاهرات مردمی

بی‌بی‌سی در گزارشی دربارهٔ رای نیاوردن میرحسین موسوی، مهدی کروبی و محسن رضایی در زادگاه‌های خود براساس گزارش خبرگزاری ایرنا، درانتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸، اعلام کرد که زهرا رهنورد، در گفتگو با بخش فارسی بی‌بی‌سی، با اشاره به ترک‌زبان بودن همسر و لر بودن خودش از اینکه در این مناطق، آرا اعلام شده مطابق با نظرسنجی‌های قبل از انتخابات، از آن آن‌ها نبوده‌است، ابراز تعجب کرد.[29]

دستگیری برادر زهرا رهنورد

شاپور کاظمی برادر زهرا رهنورد (زاده ۱۳۲۶) مهندس مخابرات، عضو هیئت مدیره تولیدکنندگان یوپی‌اس و عضو اتاق بازرگانی مخابرات است که در روزهای اول اعتراضات مردم به انتخابات ریاست جمهوری دهم بازداشت شد. بازداشت وی با اعتراضات متعدد مواجه گردید. بر اساس گزارش بی‌بی‌سی سایتهای تندرو حامی دولت اتهاماتی باجنبه شخصی وغیر سیاسی مشابه اتهاماتی که علیه مخالفان حکومت مطرح می‌شود را بر کاظمی واعضای خانواده اش نسبت دادند.[30]

بگفته مرکز اسناد انقلاب اسلامی او «در حال آتش زدن ۷ دستگاه موتور سیکلت در میدان ونک به همراه معشوقه‌اش خانم فاطمه رهنما که یک منافق با سابقهٔ محکومیت ۸ سال زندان بخاطر اقدامات تروریستی در گروهک منافقین است دستگیر شده و از خانهٔ تیمی مشترک و مجلل این دو نفر در شمال تهران مشروبات الکلی و ابزار لهو و لعب کشف گردید.» مرکز اسناد انقلاب اسلامی همچنین او را به ارتباط با نهادهای اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا و بدهی ده‌ها میلیاردی به سیستم بانکی کشور نیز متهم کرده‌است. این اتهامات در دیگر منابع رسمی جمهوری اسلامی مانند خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، روزنامه ایران و روزنامه جوان نیز تکرار شده‌است.

زهرا رهنورد ضمن اعلام اینکه برادرش در مسایل سیاسی دخالتی نداشته‌است گفت که علت بازداشت او وارد کردن فشار بر موسوی بوده‌است.[31]

انتخاب زهرا رهنورد به عنوان سومین متفکر برتر سال ۲۰۰۹

مجله بین‌المللی فارن پالیسی (به انگلیسی: Foreign Policy)، زهرا رهنورد همسر میرحسین موسوی را به عنوان نفر سوم در فهرست صد متفکر برتر جهان در سال ۲۰۰۹ انتخاب کرد.[32] این مجله آمریکایی، زهرا رهنورد را مغز متفکر «انقلاب سبز ایران» و تبلیغات انتخاباتی همسرش میرحسین موسوی معرفی کرده‌است. پیش از نام زهرا رهنورد، بن برنانکی رئیس بانک مرکزی آمریکا و باراک اوباما رئیس جمهوری ایالات متحده در رتبه‌های نخست و دوم این فهرست قرار دارند.[33]

حمله به زهرا رهنورد

همزمان با تظاهرات روز دانشجو در ۱۶ آذر، گروهی از زنان بسیجی به زهرا رهنورد حمله کردند. رادیو آلمان به نقل از سایت کلمه، سایت خبررسانی میرحسین موسوی، نوشت که زهرا رهنورد، استاد دانشگاه تهران و همسر آقای موسوی، ابتدا در محل کارش در دانشکده هنرهای زیبا و پس از آن در خیابان وصال تهران با گاز فلفل مورد حمله لباس شخصی‌ها قرار گرفته‌است. بگفته سایت کلمه، افراد مهاجم از فاصله نزدیک به صورت زهرا رهنورد گاز فلفل پاشیدند که به «تنگی نفس و نابینایی موقت» او منجر شد. همچنین برای بار دوم، در پیش‌ازظهر ۱۷ آذر نیز گروهی از زنان لباس شخصی با هجوم به دانشکده هنرهای زیبا قصد حمله به وی را داشتند.[34]

واکنش به بیانیهٔ میرحسین موسوی

در روز سه‌شنبه ۶ بهمن ۱۳۸۸ در واکنش به بیانیهٔ هفدهم میرحسین موسوی[35] مصاحبه‌ای با وبگاه روز آنلاین انجام داد و بیانیهٔ موسوی را «کف خواسته‌ها و آرمان‌های مردم» خواند.[36] وی در این مصاحبه گفت:

من نمی‌توانم آینده را پیش‌بینی کنم که چه اتفاقی خواهد افتاد و چه خواهد شد، فقط امیدوارم هر اتفاقی که می‌افتد به نفع ملت ایران باشد و به سربلندی ملت ایران ختم شود. می‌خواهم بر این نکته تأکید کنم که نه دولت احمدی‌نژاد را به رسمیت می‌شناسیم و نه پشت پرده سازش می‌کنیم.[37]

سوابق شغلی

تالیفات و ترجمه‌ها
  • طوفان‌ها و لاله‌های شهریور
  • داستان‌های علی و مش مدینه
  • پشت جبهه هم سنگر است
  • سوگواری در حرا
  • حکمت هنر اسلامی
  • طلوع زن مسلمان
  • ریشه‌های استعماری کشف حجاب
  • سفر به دیار زنان بت
  • پیام حجاب زن مسلمان
  • زیبایی حجاب و حجاب زیبایی
  • دولت ملی در اندیشه متفکران عرب و شبه قاره
  • دولت اسلامی
  • موضع‌گیری طبقات در فرایند انحطاط جامعه
  • قیام موسی[14]

مقالات

از او مقاله‌هایی نیز به چاپ رسیده‌است، از جمله مقاله‌های:

  • موضع‌گیری طبقات اجتماعی در قرآن ۱۳۵۷
  • ریشه‌های استعماری کشف حجاب ۱۳۵۹
  • زن در نظام ارزشی طاغوتی ۱۳۵۹
  • شورش زن بر شخصیت تاریخی خود ۱۳۵۹
  • تنظیم قوانین در جهت احیای حقوق زن از ویژگی‌های ضداستعماری مجلس است ۱۳۵۹
  • سفری به دیار زنان بت ۱۳۶۶
  • مادر، اسطوره همیشگی تاریخ
  • هنر، عشق وزیبایی
  • فلسفه هنر و رویکرد اجتماعی
  • تصویر زن در توسعه ملی
  • زن، اسلام، فمینیسم
  • ذهنیت گرایی در هنر[14]

جستارهای وابسته

پانویس
  1. زندگینامه بایگانی‌شده در ۷ ژوئن ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine، سایت اطلاع‌رسانی زهرا رهنورد
  2. «تصاویر مدارک ارتقاء و انتصاب خانم رهنورد به ریاست دانشگاه الزهرا (س)». قلم نیوز. ۱۷ خرداد ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۷ خرداد ۱۳۸۸.
  3. «دولت نهم به من مدرک پروفسوری داده‌است». جام جم آنلاین. ۱۷ خرداد ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۰۹.
  4. بیوگرافی زهرا رهنورد، سایت اصلاح‌طلب یزد فردا
  5. «فرهنگستان هنر». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۹ فوریه ۲۰۱۱.
  6. «زهرا رهنورد: در همین دولت نهم مدرک پروفسوری گرفتم». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۰.
  7. «زهرا رهنورد: در همین دولت نهم مدرک پروفسوری گرفتم». عصر ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۰.
  8. موگویی، آخرین نخست‌وزیر، 45.
  9. صلواتی، سیاستمداران جوان، 260.
  10. «بهمن احمدی عمویی:میرحسین موسوی، اندیشه‌های اقتصادی تا احساسات شاعرانه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۶ سپتامبر ۲۰۰۹.
  11. «:: سایت خبری تحلیلی بامداد ::.. :: زهرا رهنورد؛ پدیده‌ای که درباره او باید تأمل کرد... ::». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ مه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۶ سپتامبر ۲۰۰۹.
  12. «پایگاه خبری تحلیلی فرارو - زهرا رهنورد در نمای نزدیک». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ آوریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۹ فوریه ۲۰۱۱.
  13. فرخ‌زاد، پوران (۱۳۸۱)، کارنمای زنان کارای ایران (از دیروز تا امروز)، تهران: نشر قطره، شابک ۹۶۴-۳۴۱-۱۱۶-۸
  14. «معرفی گروه هنرهای تجسمی». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۹ فوریه ۲۰۱۱.
  15. یزد فردا دات کام - بیوگرافی مهندس میرحسین موسوی و پروفسور زهرا رهنورد زوج سیاسی
  16. گزارشی از مراسم نکوداشت دکتر زهرا رهنورد، رئیس دانشگاه الزاهراء
  17. مشخصات مدیران گروه‌های پژوهشی سازمان سمت
  18. Zahra Rahnavard زهرا رهنورد | Facebook
  19. صلواتی، سیاستمداران جوان، 259.
  20. سایت قلم نیوز. «تصاویر مدارک ارتقاء و انتصاب خانم رهنورد به ریاست دانشگاه الزهرا (س)». سایت قلم نیوز - ۱۷ خرداد ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۹ خرداد ۱۳۸۸.
  21. ایرنا. «وزارت علوم: زهرا رهنورد هم‌زمان در ۳ رشته و ۲ مقطع تحصیل کرد». ایرنا - ۱۷ خرداد ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۹ خرداد ۱۳۸۸.
  22. روزنامه جام‌جم. «زهرا رهنورد: دولت نهم به من مدرک پروفسوری داده‌است». روزنامه جام‌جم - ۱۳۸۸/۰۳/۱۷. دریافت‌شده در ۲۰ خرداد ۱۳۸۸.
  23. نگار مرتضوی. «زنان مقتدر مردان سیاست». صدای آمریکا - ۱۳۸۹/۰۸/۰۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۴ آبان ۱۳۸۹.
  24. میرحسین موسوی و زهرا رهنورد در بازداشت خانگی / محافظان عزل شده‌اند «سایت خبری تحلیلی کلمه
  25. تشویق خشونت در مجلس اوباشگرایی است |. : سحام نیوز:
  26. «جنبش راه سبز - ایجاد دیوار آهنی در معبر ورودی خانهٔ میرحسین موسوی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۱۱.
  27. «شبکه خبر :: نمایندگان مجلس اشد مجازات سران فتنه را خواستار شدند». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۱۱.
  28. خبرگزاری زنان ایران. «مصاحبه بی‌بی‌سی با زهرا رهنورد». خبرگزاری زنان ایران - ۱۳۸۸/۰۳/۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۰ خرداد ۱۳۸۸.
  29. «نامزدهای ناکام در زادگاهشان هم رای نیاوردند؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۳ خرداد ۱۳۸۸.
  30. «پرونده برادر زهرا رهنورد به دادگاه انقلاب رفته‌است». بی‌بی‌سی فارسی.
  31. «پرونده برادر زهرا رهنورد به دادگاه انقلاب رفته‌است». بی‌بی‌سی فارسی.
  32. «The FP Top 100 Global Thinkers». Foreign Policy. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ دسامبر ۲۰۱۰.
  33. «متفکران ارشد جهان/سروش و زهرارهنورد در کنار پاپ، گیتس و اوباما».
  34. «دومین تلاش برای حمله به زهرا رهنورد | پایگاه خبری تحلیلی دانشجویان دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران)». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ دسامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۰ دسامبر ۲۰۰۹.
  35. «بیانیه شماره ۱۷ میرحسین موسوی و راه حل‌های برون رفت از بحران». وبگاه کلمه. ۱۱ دی ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۰ بهمن ۱۳۸۸.
  36. «بیانیه هفدهم کف خواسته‌ها و آرمان‌های مردم است». وبگاه کلمه. ۶ بهمن ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۰ بهمن ۱۳۸۸.
  37. «سازش نمی‌کنیم، به رسمیت نمی‌شناسیم». روز آنلاین. ۶ بهمن ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۰ بهمن ۱۳۸۸.

پیوند به بیرون
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به زهرا رهنورد در ویکی‌گفتاورد موجود است.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ زهرا رهنورد موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.