نظامیه
نظامیه نام مدارسی است که در زمان سلجوقیان در دوران طلایی اسلام برای آموزش علوم و فنون روز در شهرهای بزرگ آن دوره، اصفهان، بغداد، نیشابور، آمل، قاهره، بلخ و هرات تأسیس شد.
| اسلام در ایران |
|---|
 |
| تاریخ اسلام در ایران |
| عالمان |
| فرقه‌ها |
| فرهنگ |
| معماری |
|
| تشکیلات |
اولین مدارس از این دست به همت وزیر برجستهٔ آلپ ارسلان سلجوقی، خواجه نظام الملک توسی تأسیس گردیدند. به همین خاطر به این مدارس نام نظامیه دادند.
کلمهٔ نظامیه به همین معنا در این بیت از سعدی* نیز به کار رفته‌است. تاسیس مدارس نظامیه آغاز نهضتی چشم گیر در گسترش دامنه مدارس اسلامی گردید و بسیاری از بزرگان علمی و سیاسی را بر آن داشت که به تاسی از روش خواجه نظام الملک به تاسیس مراکزی از این نوع مبادرت ورزند، چنانکه فاصله نیمه دوم قرن پنجم تا حمله مغول در نیمه دوم قرن هفتم در تاریخ علم به وفور مدارس ممتاز و مشهور گردیده است. در مدارس نظامیه به مدرسان، مدیران و كاركنان نظامیه ها، حقوق پرداخت می شد. این مدارس مقررات خاصی داشتند و استادان و ا شگردان با دقت خاصی گزینش می شدند و رقابت شدیدی برای رسیدن به مقام استادی در این مدارس وجود داشت.
مدرسه نظامیه بغداد
مدرسه نظامیه در بغداد توسط «خواجه نظام الملک» بنیان نهاده شد. نظامیه همچنان تحت تأثیر آرای افرادی همچون امام محمد غزالی است. آموزش در نظامیه، تعالیم اشاعره بود. نظامیه یکی از معروف‌ترین مدارس بغداد بود که حجرههایی به سکونت طلاب افراشته داشت. این مدرسه به تدریس مذهب شافعی می‌پرداخت. شایع است که خلیفه به شکایت بعضی از مخالفان این مدرسه را مدتی بسته‌است.
مدرسین و شاگردان معروف
- سعدی
- ابوالنجیب سهروردی
- شهابالدین عمر سهروردی
- ابن جوزی
- ابواسحاق شیرازی
- محمد غزالی
- قطبالدین شیرازی
- ابوعامر فضل بن اسماعیل تمیمی جرجانی
منابع
- لغت‌نامه دهخدا، ج۱۴
- با کاروان حله، عبدالحسین زرین کوب، انتشارات علمی، تهران، ۱۳۷۲
- ویکی‌پدیای انگلیسی