بنیاد شهید و امور ایثارگران

ایده اولیه تأسیس چنین نهادی، به سال ۱۳۴۲ و بعد از تظاهرات ۱۵ خرداد بازمی‌گردد، که در آن زمان گروهی از روحانیون مبارز به فکر رسیدگی به خانواده چند نفر جانباخته این تظاهرات افتادند، ولی این تشکیلات تا زمان وقوع انقلاب ۱۳۵۷، در عمل شکل نگرفت و شکل‌گیری آن تنها در قامت یک ایده باقی ماند.

بنیاد شهید انقلاب اسلامی

بنیاد شهید انقلاب اسلامی در ۲۲ اسفند ۱۳۵۸ بر اساس فرمان سید روح‌الله خمینی که شامل ۱۰ بند بود و به ریاست مهدی کروبی، برای رسیدگی به وضعیت خانواده‌های جان‌باختگان و نیز رسیدگی به امور معلولین و آسیب‌دیدگان در خلال درگیری‌های پراکنده در سال ۱۳۵۷ تا زمان وقوع انقلاب، تشکیل شد.[3]

سکه طلای بنیاد شهید انقلاب اسلامی در قطع ربع با دو جمله از روح‌الله خمینی، در دو طرف سکه

محمدعلی شهیدی، رئیس وقت بنیاد شهید و امور ایثارگران در ۲۶ آذر ۱۳۹۲ آمار افرادی که از تسهیلات این نهاد استفاده می‌کنند را شامل خانواده‌های ۲۲۰ هزار نفر از جان‌باختگان جنگ، ۵۰۵ هزار نفر از جانبازان و ۵۰ هزار نفر از اسیر شدگان، در خلال جنگ ایران و عراق اعلام نمود، که بر پایه این آمار، تعداد خانواده‌های تحت پوشش این بنیاد در مجموع بالغ بر ۷۷۵ هزار خانوار برآورد می‌شود.[5]

بالاترین مقام اجرایی این نهاد، ریاست بنیاد است، که به پیشنهاد رئیس‌جمهور، با تأیید رهبر جمهوری اسلامی و با حکم رئیس‌جمهور به مدت ۴ سال منصوب می‌شود و مسئولیت مدیریت این مؤسسه را در اداره و انجام امور مالی، اداری و فرهنگی برعهده دارد. از زمان تجمیع مأموریت ارائه خدمات به خانواده‌های شهدا و جانبازان و آزادگان در سال ۱۳۸۳، حسین دهقان و مسعود زریبافان به ترتیب ریاست این نهاد را به عهده داشتند و محمدحسن رحیمیان نیز نماینده رهبر در بنیاد بوده‌است. در دولت حسن روحانی به مدت هفت سال، سید محمدعلی شهیدی محلاتی هر دو سمت را برعهده داشت و در سال پایانی دولت روحانی ریاست این بنیاد به سعید اوحدی سپرده شد.

بودجه بنیاد شهید در سال‌های اولیه تأسیس، از محل وجوهات شرعی و اموال مصادره شده در ابتدای انقلاب تأمین می‌شد. در سال ۱۳۶۴ با درخواست سرپرست وقت بنیاد شهید و موافقت روح‌الله خمینی، بخشی از اموال مصادره شده، برای تأمین هزینه‌های مالی، در اختیار بنیاد قرار گرفت. پس از تصویب اساسنامه بنیاد، منابع مالی آن از محل کمک‌های مالی رهبر جمهوری اسلامی، کمک‌ها و اعتبارات مصوب‌شده در بودجه عمومی دولت و درآمدهای ناشی از فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌های زیرمجموعه این مؤسسه، تشکیل می‌شود.[6]

برای تأمین اهداف بنیاد، واحدهای مختلفی در این مؤسسه ایجاد شده‌است. مهمترین واحدهایی که تحت سرپرستی بنیاد شهید انقلاب اسلامی فعالیت می‌کنند شامل: واحدهای فرهنگی، واحد مسکن، دایره ازدواج، مراکز پزشکی و سازمان اقتصادی می‌باشند، که با تحول در ساختار سازمانی و تجمیع نهادهای مختلف ایثارگری در این سازمان، در سال ۱۳۸۳ تغییراتی در واحدها و سازمان‌های وابسته به آن ایجاد گردید.

در مرداد ماه سال ۱۳۹۱ اعلام شد، در جریان بررسی وضعیت مالی سازمان بنیاد شهید که توسط سازمان بازرسی کل کشور صورت گرفته مشخص شده که یکی از مدیران بخش تسهیلات این سازمان توانسته، در قضیه قرارداد بیمه عمر ایثارگران که بین بنیاد شهید و یک شرکت بیمه‌گذار منعقد گردیده حداقل مبلغ ۴ میلیارد تومان را اختلاس نماید.

کارگروه تحقیق و تفحص از بنیاد شهید و امور ایثارگران در حالی از دست داشتن برخی مدیران این بنیاد در این اختلاس خبر داده که مسعود زریبافان رئیس وقت بنیاد شهید می‌گوید چیزی از سرمایه بانک دی سوخت نشده، همه اموال عوامل آن توقیف شده‌اند و منتظر رای دادگاه هستیم.[7] متهم این پرونده که گفته شد دو سال قبل از افشای اختلاس، از بنیاد بازنشسته شده این مبلغ را در جریان پرداخت حق بیمه افراد تحت پوشش قرارداد مذکور اختلاس کرده‌است. اعلام شد این پرونده از اوایل سال ۱۳۸۸ و پس از درخواست شرکت بیمه‌گذار از بنیاد شهید، برای جبران خسارت و ضرر و زیان حاصله از قرارداد مذکور تحت بررسی قرار می‌گیرد.[8]

غلامعلی جعفرزاده عضو هیئت رئیسه تحقیق و تفحص مجلس از بنیاد گفت:

در کمال ناباوری دیدیم هر چه جلوتر می‌رویم، ابعاد فسادها گسترده‌تر می‌شود. فساد ۱۷۰ میلیارد تومانی، اعطای ۸ هزار میلیارد تومان وام بدون ضمانت و با تبانی، کلاه‌برداری از صرافی یکی از بانک‌ها در دوبی به مبلغ ۴۳۳ میلیون درهم، وجود ۵۰ تا ۷۰ نفر در یک شبکه فساد با همکاری برخی مدیران وقت بنیاد شهید و معامله با افراد و بخش‌های ممنوع‌المعامله، بخشی از مفاسدی است که در طول تحقیق و تفحص مجلس از این بنیاد، در دوران مدیریت مسعود زریبافان کشف و اعلام شد.[9][10][11]

• ستاد اجرایی فرمان امام
• بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی
• سازمان اقتصادی کوثر

متن مربوطه در ویکی‌نبشته: فرمان آیت‌الله خمینی مبنی بر تأسیس بنیاد شهید انقلاب اسلامی

• وبگاه رسمی