موزه آثار طبیعی و حیات وحش ایران
موزهٔ آثار طبیعی و حیات وحش ایران یکی از موزه‌های استان تهران است و در ابتدای محدوده دارآباد و خیابان آجودانیه در خیابان موزه واقع شده‌است. محل آن یکی از کاخ‌های فاطمه پهلوی بوده که برای میهمانان ساخته شده ولی هیچگاه مورد استفاده قرار نگرفته بوده‌است و پس از انقلاب، با تغییراتی برای استفاده عموم به موزه‌ای با محوریت طبیعت ایران تبدیل شد. این موزه در سال ۱۳۷۲، توسط شهرداری تهران و به منظور آشنایی شهروندان با میراث فرهنگی و طبیعی و شناخت اهمیت حفاظت از محیط زیست و حیات وحش، افتتاح گردید.[1]
در سال ۱۳۸۰ موزه یک گروه چهار نفره شامل دو زمین شناس (دکتر علی میثمی و مهندس امیر حسین چیذری)یک هنرمند مجسمه ساز(سیامک خدابنده) و یک نفر هماهنگ کننده (مهندس فرهاد مهران رازی) به روستای علی رضا زرند کرمان اعزام کرد و این گروه پس از بررسی سازند شمشک به سن ژوراسیک پیشین، قالب رد پای دایناسور را گرفته و به موزه انتقال دادند، مجسمهٔ این دایناسور گیاهخوار «کامپتوزوروس» که در دوران ژوراسیک در ایران می‌زیسته‌است توسط هنرمندان ایرانی در یزد ساخته، و به عنوان نماد در محل ورودی موزه نصب گردیده‌است.
موزه در سال ۱۳۷۶ به عضویت شورای بین‌المللی موزه‌ها (به انگلیسی: ICOM) درآمد و در همین سال نیز به عنوان اولین موزه ایرانی به شبکه جهانی اینترنت پیوست و مجله اینترنتی پر طرفدار «طبیعت و حیات وحش ایران» را با حمایت شرکت خدمات اینترنتی ندا رایانه راه‌اندازی نمود. همچنین با عضویت مدیر آموزش و نمایشگاه موزه در کمیسیون آموزش و ارتباطات سازمان جهانی حفاظت از محیط زیست (به انگلیسی: IUCN-CEC)، به صورت فعال در گردهمایی‌های بین‌المللی شورای جهانی موزه‌ها (به انگلیسی: ICOM) در اسپانیا و سازمان جهانی حفاظت از محیط زیست (به انگلیسی: IUCN) در شمال آفریقا، شرکت نمود.
بخش‌ها
موزه دارای ساختمانی دو طبقه با زیر بنای ۲۵۰۰ مترمربع در زمینی به مساحت ۱۲۰۰۰ متر مربع، و دارای بخش‌های متعددی است که عبارتند از:
بخش آبزیان، پرندگان و پستانداران
- سالن نمونه‌های اروپایی، آسیایی و آمریکای شمالی با انواعی از، گوزن‌ها، خرس قهوه‌ای و موس آمریکای شمالی، پرندگان و ببرهای آسیایی و سیبری.
- دو سالن از نمونه‌های پستانداران، پرندگان و آبزیان ایران با انواعی از، آهو، کل و قوچ، قرقاول، خرس، پلنگ، شغال، روباه، گرگ و گربه سانان کوچک و بزرگ.
- سالن نمونه‌هایی از پستانداران و پرندگان قاره آفریقا.
- سالن آبزیان و خزندگان به صورت زنده و تاکسیدرمی شده.
- قفس‌های گربه‌سانان بزرگ زنده، مانند پلنگ ایرانی و شیر و پلنگ آفریقایی و قفس‌های پرندگان و پستانداران کوچک در محدوده داخلی نمایشگاه و در محوطه موزه.
بخش زمین‌شناسی
در بخش زمین‌شناسی ویژگی‌های دوران مختلف زمین‌شناسی ازدوران اول تا به حال با دیدگاه محیط زیست جانوری و گیاهی به همراه صدها نمونه از سنگها، کانی‌ها و سنگواره‌های ایران، به نمایش گذاشته شده‌است.
فعالیت‌ها
- انتشار بسیاری از کتاب‌های مفید در حوزه محیط زیست برای کودکان و نوجوانان و همچنین مرجع دانشگاهی. از جمله مجموعه «حیوانات زیبای من»، «ماهی‌های آب‌های داخلی ایران»، اکولوژی و…
- کلاس‌های آموزشی برای دانش‌آموزان در گروه‌های سنی مختلف، در طول تابستان و با همکاری گروه‌های NGO و داوطلبان فعال، جهت افزایش آگاهیهای زیست‌محیطی برگزار می‌گردد.
- جشنوارهٔ کودک و طبیعت که به مناسبت روز جهانی کودک و به مدت یک هفته برگزار می‌گردد. در طی این مدت با ورودی رایگان کودکان، برنامه‌های شاد و مفرح با محوریت آموزشی حفاظت از محیط زیست برای ایشان برگزار می‌شود.
- روز جهانی موزه، با ورودی رایگان برای عموم مردم.
- جشنواره بین‌المللی کاریکاتور انسان و طبیعت با مضمون حفاظت جهانی از زمین و محیط زیست که با شرکت فعال کاریکاتوریست‌های مشهور بین‌المللی، در یک دوره برگزار گردید.
- برگزاری تورهای طبیعت‌گردی با محوریت آموزشی و آگاهی عمومی برای حفاظت از محیط زیست.
امکانات
- کتابخانهٔ موزه با داشتن بیش از پانزده‌هزار جلد کتاب در زمینه‌های تخصصی مربوط به محیط زیست، از معتبرترین کتابخانه‌های علوم گیاهی، جانوری و زمین‌شناسی در تهران به‌شمار می‌رود. این کتابخانه در مدخل ورودی موزه جهت دسترسی آسان عموم علاقه‌مندان قرار داده شده‌است و اولین کتابخانه عمومی در ایران است که از سال ۱۳۷۶ امکان دسترسی و استفاده مراجعین از شبکه اینترنت را فراهم آورد.
ویژگی‌ها
از ویژگی‌های خاص این موزه، دارا بودن بخش‌های جانوران زنده مانند پرندگان، خزندگان و دوزیستی‌ها، آبزیان، پستانداران بخصوص گربه‌سانان بزرگ و در بخش غیر زنده، نوع کم‌یاب پوست ببر مازندران که خود منقرض شده‌است و نمونه‌های پوست آن با رعایت مقررات CITES، جهت بررسی ژنتیکی به آمریکا فرستاده شده‌است. همچنین، دو نمونه از نادرترین و زیباترین پستانداران در حال انقراض، با نام‌های گورخر ایرانی و یوزپلنگ آسیایی در آن به نمایش گذاشته شده‌است.
جستارهای وابسته
| آذربایجان شرقی |
|    | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| آذربایجان غربی | |||||||||
| اردبیل | |||||||||
| اصفهان | |||||||||
| بوشهر | |||||||||
| تهران |
| ||||||||
| خراسان رضوی | |||||||||
| فارس | |||||||||
| قزوین | |||||||||
| کرمان | |||||||||
| کرمانشاه | |||||||||
| گیلان | |||||||||
| مازندران | |||||||||
| هرمزگان | |||||||||
| همدان | |||||||||
| یزد | |||||||||
| سایر استانها |
| ||||||||
| جستار وابسته | |||||||||
| |||||||||
- "موزۀ آثار طبیعی و حیات وحش ایران". Retrieved 27 May 2021.