مسجد حظیره
بانی
مسجد حظیره از اموال "حاج شمس الدین محمد بن زین الدین علیشاه میبدی" در محله ابر و مبارکه مقابل دروازه فتح یعنی محله‌ای که به پیر برج نیز شهرت داشت ساخته شد . در کتابچه موقوفات یزد محل ساخت آن به‌جای در فتح، مقابل در حظیره گفته شده‌است . حظیره محمدیه بقعهای بوده‌است برای سکونت فقرا و نیز محل عبادت که در سال ۸۴۳ هجری ساخته شده‌است. مسجد قدیمی در ابتدا به شکل اتاق ساده‌ای با پوشش داخلی گچی، پشت بام و نمایی آجری بنا شده بود.
مشخصات بنا
بنای کنونی حظیره ( روضه محمدیه ) و کلیه کاشیکاری‌های آن به جز سنگ مرمر منصوب در محراب از آثار جدید و تازه ساز است که ساخت آن قبل از انقلاب ایران (۱۳۵۷) آغاز شده وتا کنون ادامه دارد . مسجد مذکور دارای ۳ در ورودی است که در اصلی آن در بزرگ فلزی است که به خطوط هندسی تزئین یافته‌است . اسپر و پیشخوان ودو مناره قطور و زیبای مسجد مزین به کاشی معرق با نقوش گل و بوته اسلیمی ـ ختایی ـ ترنجی، کتیبه ثلث، فتیله پیچ شیاری یکپارچه، گلدان وطاق نما( نغول ) گلچین با رگ چین آجری، خطوط کوفی بنایی ( معقلی ) ولوز می‌باشد . بر ترنجی‌های آن اسماء خدا و پنج تن آل عبا (ع ) حک شده‌است . نمای بیرونی مسجد آجری است . کف مسجد و صحن آن با سیمان(بتن) مفروش شده‌است . مسجد صحن ( میانسرا ) وسیع و زیبایی دارد که در میان آن حوضی ( آب نما ) دیده می‌شود .
مسجد جدید و نوساز ضلع غربی دارای سکویی سنگ فرش، ستونهای بلند و چهار گوش یکپارچه، دربهای بزرگ چوبی( مشبک رنگین)می باشد. داخل مسجد ( تابستان‌خانه ) مزین به ستونهای بلند و قطور با کاشی معرق، نقوش اسلیمی ـ ختایی، ترنجی و سقفی پوشیده با شیشه‌های رنگین و سنگ است . اضلاع جنوب شرق و شمال غربی این فضا دو اشکوبه‌است، طاق نماها درقسمت فوقانی مزین به خطوط ثلث می‌باشد . درغرفه‌های فوقانی و تحتانی درضلع غربی ۱۲ پنجره فلزی وسه طاق نما با قوس جناقی دیده می‌شود و حدوداً یک متر ازاره مسجد از سنگ می‌باشد .
درضلع جنوبی بنا محراب قرار گرفته که مزین به کاشی معرق با نقوش گل و بوته اسلیمی ـ ختایی ـ ترنجی می‌باشد که در کنار این محراب آرامگاه محمد صدوقی قرار دارد .
بخش دیگر تابستان‌خانه دو اشکوبه، در ضلع شرقی آن در دو ردیف فوقانی و تحتانی پنجره‌های فلزی مشاهده می‌شود . این بخش دارای ستونهای قطور و سقف آن مزین به خطوط کوفی بنایی ( معقلی ) و لوزی و گلچین و رگ چین آجری می‌باشد . گنبد و مقصوره که به خطوط کوفی بنایی ( معقلی ) و رسمی بندی تزئین یافته‌استوار بر ستونهایی مزین به نقوش هندسی و با قوسهای جناقی می‌باشد .
پوشش خارجی گنبد آجری دارای قوس شبدری کند می‌باشد . نمای خارجی مزین به خطوط کوفی بنایی ( معقلی ) و لوز دو اشکوبه و پنجره فلزی مشبک رنگین و خط ثلث می‌باشد . ۵ مناره کوچک در قسمت بدنه مسجد واقع شده‌است . مناره‌ها با خطوط کوفی بنایی ولوز وگل چین آجر مزین شده‌است که پایه‌های آن سنگی است .
دو سنگ قبر در کنار یکدیگر در داخل مسجد وجود دارد . که بر پیشانی یکی ازآنها لا اله الا الله و محمد رسول الله و دو بیت شعر نوشته شده‌است .
