مدرس افغانی
محمدعلی غزنوی معروف به مدرس افغانی یا آیت‌الله محمدعلی مدرس افغانی (متولد ۱۲۸۴ در قریهٔ خاربید المیتو، ولسوالی جاغوری، ولایت غزنی - ۱۳۶۵ در قم) مجتهد و فقیه برجستهٔ شیعه از هزاره‌های اهل افغانستان و استاد سطوح عالی ادبیات و نحو در حوزه علمیه قم بود.[1] وی از استادان نجف همچون سید ابوالحسن اصفهانی، محمد علی کاظمی خراسانی و محمدحسین نائینی و نیز سید ابوالقاسم خویی اجازه‌نامه‌های متعدد داشت[2]اما از کسی اجازه اجتهاد دریافت نکرد.
علامه؛ آیت‌الله العظمی محمدعلی غزنوی مدرس افغانی | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۱۲۸۴ |
| درگذشته | ۱۳۶۵ خورشیدی؛ قم |
| محل دفن | باغ بهشت قم |
| محل اقامت | نجف، قم، افغانستان |
| مذهب | شیعه دوازده امامی |
| تحصیلات | نجف |
| شناخته شده برای | ابتکارات در ادبیات، نحو و علوم بلاغی |
| اشتغال | نحو، ادبیات، فقه |
| مرتبه | |
| استادان | ادیب نیشابوری، سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاءالدین عراقی، محمدحسین کاشف‌الغطاء، محمدحسین نائینی، سید ابوالقاسم خویی، شیخ محمد رشتی، سید علی‌نقی نقوی لکهنوی |
شاگردان
| |
تأثیرگیرندگان
| |
تأثیرگذاران
| |
همچنین ایشان از جمله متأثرانِ از سبک و سیاق روش ادبی استاد برجسته‌اش ادیب نیشابوری محسوب می‌شود
زندگی
او در ابتدا به شیخ محمدعلی غزنوی معروف بود و پس از آن که در سال ۱۳۰۴ به حوزه علمیه نجف رفت، با تلاش‌های خود، لقب مدرس به او داده شد. مدرس افغانی، پس از حدود بیست سال تحصیل و تحقیق، در سال ۱۳۱۸ با توصیه سید ابوالحسن اصفهانی به افغانستان برگشت: «من در حالی که روحانی جوان بودم از نجف اشرف به دستور آیت‌الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی مرجع تقلید وقت، به افغانستان رفته و در ولسوالی جاغوری ولایت غزنی در خاک اجدادی ام اقامت گزیدم و مدرسه‌ای بنا نهادم و مشغول تدریس و تربیت طلاب شدم.»
آیت‌الله محمداسحاق فیاض، از علما و مراجع طراز اولِ نجف اشرف، داماد و شاگرد علامه مدرس افغانی می‌باشد. همچنین استادان برجسته ایی همچون آیت‌الله محمدعلی کوشا در علوم بلاغی، بدیع و ادبیات متأثر از وی می‌باشد
از نگاه دیگران
مدرس از مجتهدان به نام و مراجع تقلید معروف حوزة علمیه نجف اجازه‌نامه اجتهاد داشت. مطالب و نکات موجود در آن‌ها به خوبی مقام رفیع دانشی وی را در علوم اسلامی نشان می‌دهد. محمد علی کاظمی در اجازه‌نامه خود نوشته‌است: جناب عالم فاضل، مهذب کامل و پاک و مورد اعتماد، شیخ محمد علی غزنوی از جمله کسانی است که عمرش را صرف تحصیل علوم شرعیه کرده‌است؛ در حالی که تحصیل او با بحث و فحص، کوشش، تلاش و اجتهاد همراه بوده‌است، او در محضر علما حاضر شد و از آن‌ها با فهم و تدبر استفاده کرده بحمدالله به مرتبه اجتهاد رسیده و مورد وثوق و اعتماد است.
اجازه‌نامه فوق که به تأیید سید ابوالحسن اصفهانی رسیده در تاریخ یازدهم جمادی‌الاول ۱۳۶۴ صادر شده‌است و خراسانی در اجازه‌نامه دیگری مقام ارجمند علمی علامه را بیشتر ارج نهاده او را از اقرانش پیشگام شمرده‌است.
خویی در اجازه‌نامه خویش علامه مدرس را دانشمند فاضل، ادیب کامل، عماد علمای اعلام و برگزیده فضلای کرام دانسته‌است.[3]
وفات
مدرس افغانی در ۵ شهریور سال ۱۳۶۵ش در ۸۱ سالگی در قم از دنیا رفت و در آرامگاه باغ بهشت در مقبره خانوادگی سید محمدصادق روحانی به خاک سپرده شد.
کتاب‌شناسی
- جامع المقدمات، مدرس افغانی (مصحح)، ناشر: هجرت
- قواعد الادبیه فی توضیح: شرح عوامل فی النحو، محمدعلی مدرس افغانی، ناشر: عالمه
- مکررات المدرس: شرح السیوطی، محمدعلی مدرس افغانی، پرویز رستگار (مصحح)، محمد ملکی (مصحح)، ناشر: پیام علمدار
- الکلام المفید للمدرس و المستفید فی شرح الصمدیه (شیخ بهایی)، محمدعلی مدرس افغانی، ناشر: هجرت
- شرح کامل فارسی عوامل فی النحو (الجرجانی): براساس نوار درسی استاد علامه محمدعلی مدرس افغانی، علی حسن ناصری، ناشر: آراسته
- المدرس الافضل فیها یرمز و یشار الیه فی المطول (شرح مطول در ۷ جلد)
- رفع الغاشیه من غوامض الحاشیه (شرح حاشیه ملا عبدالله)
- اعراب سورة الفاتحه
- الشواهد المنتخبة للکتاب السیوطی
- القواعد الادبیة فی توضیح شرح عوامل فی النحو
منابع
- «علامه مدرس افغانی، استادی که شاگردانش او را به فراموشی سپردند». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۳ فوریه ۲۰۱۳.
- جایگاه علامه آیت‌الله العظمی شیخ محمد علی مدرس افغانی، در جوامع اسلامی
- جایگاه علامه الحاج شیخ محمد علی مدرس افغانی، در جوامع اسلامی
- گوهر ادب، پرتوی از حیات علمی، عملی و معنوی استاد مدرس افغانی، جواد معصومی، ناشر: تهذیب - ۱۳۸۳