جنبش روشنایی

• محمدعارف رحمانی: نماینده مردم غزنی در پارلمان.
• احمد بهزاد: نماینده مردم هرات در پارلمان.
• داوود ناجی
• محمد علی اخلاقی نماینده مردم غزنی در پارلمان
• شاه‌گل رضایی: نماینده مردم غزنی در پارلمان.
• ذوالفقار امید: رهبر حزب کار و توسعه.
• غلامحسین ناصری: نماینده میدان وردک در پارلمان.
• جعفر مهدوی: نماینده پارلمان.
• عبدالرحمان شهیدانی: نماینده پارلمان.
• ریحانه آزاد: نماینده پارلمان.
• تقی امینی
• اصغر سروش

• لطیف پدرام: نماینده مردم بدخشان در پارلمان.
• ناهید فرید: نماینده مردم هرات در پارلمان.
• عزیز رویش: مؤسس و استاد لیسه عالی خصوصی معرفت.

معترضان جنبش روشنایی در ۲۷ ثور ۱۳۹۵ به دلیل فیصله دولت در خصوص انتقال برق از مسیر سالنگ و تبعیض دست به تظاهرات زدند. در این تظاهرات جنبش روشنایی اعلان کرد که دولت باید مصوبه ۱۱ ثور که مسیر خط برق را از سالنگ اعلان کرده بود لغو کند. این تظاهرات تحت شرایط امنیتی شدید و هشدار دولت مبنی بر برخورد جدی با کارمندان دولتی که در این تظاهرات شرکت کند و در صورت بروز هرگونه آشوب، رهبران جنبش را دستگیر می‌کند برگزار شد. این تظاهرات در حالی برگزار شد که دولت در مسیر تظاهرات اقدام به قرار دادن کانتینرهایی زده بود برگزار شد و تظاهرات کنندگان با شعار دادن خواستار عدالت و انتقال برق از مسیر اصلی آن بامیان شدند. در جریان برگزاری تظاهرات اعضای جنبش روشنایی با پاک کردن مسیر تظاهرات و اهدا گل به پلیس مدنیت خود را نشان دادند.[7] چندی بعد و هم‌زمان با چهارمین نشست کنفرانس بین‌المللی گفت‌وگوهای افغانستان و آسیای مرکزی در ولایت بامیان، صدها تن از اعضای جنبش روشنایی در این ولایت تظاهرات کردند.[8]

تصویر تظاهرات دو اسد ۱۳۹۵ جنبش روشنایی که در اثر حمله انتحاری دست کم ۸۰ تن جان خود را از دست داده و ۲۳۱ تن دیگر مجروح شدند.

شورای عالی جنبش روشنایی در اعلامیه‌ای اعلان کرد که گفتگوها با دولت به توافق نرسیده و خواهان تظاهرات نامحدود از دوم اسد شدند.[9][10] هرچند رهبران اولیه جنبش از جمله سرور دانش، محمد محقق، کریم خلیلی، صادق مدبر خواستار لغو این مراسم شدند، اما اعضای دیگر رهبری آن تظاهرات را حق مسلم مردم دانسته و خواستار برگزاری تظاهرات شدند.[11][12] این تظاهرات که قرار بود در ابتدا در ده مسیر و تجمع نهایی آن در میدان پشتونستان باشد به درخواست فرماندهی گردان کابل تنها از یک مسیر و انتهای مسیر به میدان دهمزنگ تغییر یافت.[13] در روز تظاهرات صدها هزار تن از هواداران جنبش روشنایی به خیابان‌ها آمده و شعارهای علیه تبعیض و خواستار انتقال برق از مسیر اصلی آن یعنی از بامیان شدند. این تظاهرات که از اوایل صبح شروع شده بود و دولت به ادعای تأمین امنیت کانتینرهایی در مسیر تظاهرات قرار داده بود.[14]

در حدود ساعت ۱۴:۳۰ هنگامی که تظاهرات کنندگان در میدان دهمزنگ تجمع کرده بودند و در حال ایجاد محل‌های برای تحصن نامحدود بودند، سه حمله‌کننده به تظاهرات کنندگان حمله کردند. فرد اول توانست دست به انتحار بزند، نفر دومی انتحار ناقص انجام داد و تروریست سومی به اثر شلیک گلوله نیروهای امنیتی از بین برده شده‌است. زخمیان و جان باختگان این حمله به بیمارستان‌های ابن سینا و استقلال و بعدها عده‌ای از اشخاص که وضعیتی وخیم‌تر داشتند به هند برای درمان فرستاده شدند. در جریان این حمله انتحاری حدود ۸۶ تن جان باختند و بیش از ۲۳۰ تن دیگر زخمی شدند. داعش مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت. جان باختگان این حمله در تپه موسوم به تپه شهدای جنبش روشنایی به خاک سپرده شدند.[15][16]

ریاست امنیت ملی افغانستان در گزارشی اعلام کرد که مواد انفجاری که روز گذشته در میان تظاهرات کنندگان جنبش روشنایی بکار رفته از نوع «آر دی ایکس» است که تنها در اختیار دولت‌ها قرار دارد.[17]

ریاست امنیت ملی در خبری اعلام کرد که مولوی خراسانی یکی از سازمان‌دهندگان داعشی این حمله در عملیات نیروهای دولتی در ولسوالی اچین در ولایت ننگرهار کشته شده‌است.[18]

داوود ناجی از رهبران جنبش روشنایی در روزهای قبل از تظاهرات اعلان کرد که تظاهرات روز دوم اسد به عهده حکومت و مشخصاً پولیس ملی است و شورای عالی مردمی جنبش روشنایی از حکومت می‌خواهد که برای تأمین امنیت و حفظ نظم عمومی، فردا دوم اسد را رخصتی عمومی اعلام کند.[10]

• پس از حمله به دولت یک روز عزای عمومی اعلام کرد و برای ۱۰ روز هرگونه تظاهرات ممنوع اعلام شد.[19]
• شورای امنیت سازمان ملل در اعلامیه‌ای این حمله را نکوهش کرده و از بحرانی بودن وضعیت در افغانستان نگرانی کرد.[20]
• نماینده سازمان ملل در افغانستان این حمله را جنایت جنگی خواند.[21]
• دیدبان حقوق بشر نیز با تقبیح کردن حمله تروریستی، گفته‌است که هیچ تعهدی مبنی بر هدف قرار ندادن غیر نظامیان در نزد طالبان وجود ندارد.[20]
• آمریکا این حمله را به شدت محکوم کرد و از آمادگی در مبارزه علیه افراط گرایی و تروریزم در کنار دولت افغانستان خبر داد. همچنین سخنگوی کاخ سفید بیان کرد که این حمله «شرم‌آور» را بیشتر «نفرت‌انگیز» می‌کند، آن است که این حمله مردمانی را که در یک راهپیمایی صلح‌آمیز شرکت داشتند، هدف گرفته‌است.[20][22]
• وزارت امور خارجه آمریکا در گزارش سالانه حقوق بشر خود این حمله را یک جنایت علیه قوم هزاره یادآور شد.[23][24]
• ولادیمیر پوتین با محکوم کردن این حمله آمادگی کشورش روسیه را برای همکاری با دولت افغانستان برای مبارزه با تروریستان اعلان کرد.[25]
• نارندرا مودی نخست‌وزیر هند همچنان این حمله را تقبیح کرده آن را حمله ناجوانمردانه به جان مردمان بی‌گناه خوانده‌است.[20]
• جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در صفحه توئیترش نوشته‌است: بمب‌گذاری‌های تروریستی افغانستان نمونه دیگری از عمق شرارت داعش است.[26]
• طالبان با محکوم کردن این حمله آن را عاملی برای تفرقه پراکنی در میان مردم افغانستان عنوان کرده‌است.[27]
• ژنرال جان نیکلسون، فرمانده کل ناتو در افغانستان نیز حمله به معترضان خط انتقال برق از سالنگ را محکوم کرد و آن را کار دشمنان صلح افغانستان خواند.[22]

هیئت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان، یوناما حمله تروریستی به هواداران جنبش روشنایی در میدان دهمزنگ را مورد بررسی قرار داده و نتایج آن را در گزارشی اعلام کرد. در این گزارش نکات زیر آمده‌است:[28][29][30][31]

• تاکنون نیروهای امنیتی، سندی که ثابت سازد که این حمله توسط داعش انجام شده‌است، در دست ندارند.
• در این حمله هشتاد و پنج نفر کشته و ۴۱۳ تن دیگر زخمی شدند.
• در حادثه دوم اسد دو انتحارکننده نقش داشته‌اند (به ادعای اعضای جنبش روشنایی سه نفر بوده که نفر سوم توسط نیروهای امنیتی در محل بیرون برده شده‌است).
• قدام انتحارکننده دوم چهار دقیقه پس از حمله اول صورت گرفت، به کسی آسیب نرسیده‌است.
• تصاویری که توسط کمره‌های امنیتی ضبط شده و خسارات وارده بر اشیاء نشان می‌دهد که حمله‌کنندگان از یک نوع «ساچمه» جاسازی شده در جلیقه‌های انتحاری خود استفاده کرده‌اند.
• ساچمه‌ها جراحاتی شبیه شلیک گلوله به‌وجود آورده‌است.
• دو تن از نیروهای امنیتی ۱۵ گلوله شلیک کرده و نفر دوم حمله‌کننده را از پای درآورده و به شخص دیگری آسیبی نرسیده‌است.
• در روز تظاهرات دوم اسد، شصت سرباز پولیس از برای تأمین امنیت محل تعیین شده بودند.
• به نقل از نیروهای امنیتی، رهبران جنبش روشنایی مسیر تظاهرات را به آنان اعلام نکرده و هماهنگی لازم وجود نداشته‌است.
• حمله دوم اسد یک اقدام عمدی به منظور گسترش وحشت در میان غیرنظامیان به ویژه آسیب زدن به افراد یک قوم و مذهب مشخص بوده‌است.
• شواهدی برای اثبات ادعاهایی مبنی‌بر این که دولت در این حمله دست داشته وجود ندارد.
• یوناما نتوانست شواهدی را دریافت کند که غفلت نیروهای امنیتی افغانستان در برنامه‌ریزی و برخورد با این حادثه را ثابت سازد.

شورای عالی مردمی «جنبش روشنایی» تظاهراتی که اعلام کرده بود در تاریخ ۶ میزان ۱۳۹۵ به راه می‌اندازد را با توجه به درخواست شماری از نهادهای مدنی، سازمان ملل، کمسیون حقوق بشر و اعلام آمادگی حکومت برای گفتگو با سران جنبش روشنایی و تا روشن شدن نتیجه مذاکرات به تعویق انداخت تا با حکومت تحت نظارت نماینده سازمان ملل متحد وارد گفت‌وگو شود.[32][33]

در چهارشنبه، ۱۴ میزان ۱۳۹۵ هواداران جنبش روشنایی از سراسر اروپا هم‌زمان با کنفرانس بروکسل که با حضور رئیس‌جمهور افغانستان همراه بود در کنار پارلمان اروپا گرد هم آمدند و در اعتراض به تصمیم رئیس‌جمهور اشرف غنی و حکومت افغانستان در مورد عبور خط ۵۰۰ کیلوولت از مسیر بامیان - میدان وردک و تبعیض نژادی علیه هزاره‌ها شعار سر دادند و خواستار بهره‌مندی یکسان اقوام پشتون و غیر پشتون از خدمات و نعمات حکومتی شدند.[34][35][36][37]

تظاهرات کنندگان در این تظاهرات از سران کشورهایی اروپایی خواستار تشکیل یک نهاد برای نظارت از درست مصرف شدن پول‌ها و کمک‌هایی که به افغانستان می‌شود به منظور تطبیق انکشاف متوازن، رعایت عدالت اجتماعی و جلوگیری از فساد دولتی ایجاد نمایند.[38]

در اعلامیه‌ای که هواداران جنبش روشنایی در این تظاهرات اعلان کردند آمده‌است:

«انتظار و خواست ما از جامعه جهانی، به خصوص اتحادیه اروپا، آن است که با اقدامات مشخص از هزینه شدن پول مالیات دهندگان جامعه جهانی در راستای سیاست‌های تبعیض‌آمیز، به صورت مشخص در قبال هزاره‌ها و تشدید شکاف‌های قومی در افغانستان جلوگیری نماید و رهبران دولتی را وادار به رفتار برابر در قبال شهروندان عاری از وابستگی‌های قومی، زبانی، عقیدتی و جنسیتی نماید.»[38]

همچنین در این تظاهرات علیه توافق‌نامه راه پیشرو که منجر به اخراج اجباری مهاجرین افغانستانی پس از دریافت جواب منفی از کشورهای اروپایی به افغانستان می‌شد نیز اعتراض کردند.[39]

همزمان با سفر اشرف غنی به مونیخ و شرکت در کنفرانس امنیتی مونیخ، هزاران تن از هواداران جنبش روشنایی از سراسر اروپا در مونیخ جمع شدند و علیه اقدامات دولت و تبعیض علیه هزارهها دست به تظاهرات زدند. معترضان در این تظاهرات خواهان انتقال مسیر برق از مسیر بامیان شدند و اقدام دولت در خصوص تغییر خط برق از بامیان به مسیر سالنگ را تبعیض سیستماتیک علیه هزاره‌ها عنوان کردند.[40]

• در بیانیه جنبش روشنایی در خصوص حضور در این تظاهرات آمده بود:[40]

حضور گسترده مهاجران در حاشیه «کنفرانس امنیتی مونیخ»، با هدف رساندن صدای دادخواهی خود به گوش جامعه جهانی، این حقیقت را روشن کرد که چراغ روشنایی خاموش نمی‌شود.

• داوود ناجی از رهبران جنبش روشنایی که در این تظاهرات شرکت کرده بود در جریان این تظاهرات خطاب به اشرف غنی بیان کرد:[41]

هیچ راهی فرار از عدالت وجود ندارد، گستردگی عدالت‌خواهی جنبش روشنایی تمامی قلمرو آفتاب را در سراسر جهان گرفته و ما دیگر نمی‌خواهیم که تبعیض پیشه گان از تیررس اعتراضات مدنی و فریاد عدالتخواهی ما به هزاره قرار بگیرند، در لندن، بروکسل، ورشو و اکنون در مونیخ و در آینده در استرالیا به اعتراض‌های خود ادامه می‌دهیم.

• داوود ناجی همچنین در این تظاهرات از رهبران کشورهای اروپایی خواست:

از کمک‌های شما برای افغانستان مدرن و خون سربازان تان که برای امنیت ما ریخته شده تقدیر و سپاس‌گزاری می‌کند اما می‌خواهیم که از این کمک‌ها به افغانستان نظارت کنید زیرا؛ پول‌های شما برای رهایی کسانی استفاده می‌شود که خون سربازان شما را ریخته‌اند.

همزمان با این تظاهرات عده دیگری از هواداران جنبش روشنایی در توئیتر با هشتگ رسمی این کنفرانس «MSC2017» این تظاهرات را پشتیبانی می‌کردند.[42]

تظاهرات جنبش روشنایی در کانبرا استرالیا در ۱۴ حمل/فروردین ۱۳۹۶ با حضور داوود ناجی.

همزمان با سفر اشرف غنی به استرالیا و دیدار با سران این کشور، هزاران تن از هواداران جنبش روشنایی در کانبرا در مقابل ساختمان خانه دولت در محل ملاقات اشرف غنی با پیتر کازگرو دست به تظاهرات زدند.[43] این تظاهرات به دلیل سیاست‌های تبعیض‌آمیز دولت و احتمال گفتگو در خصوص اخراج مهاجرین از استرالیا برگزار شده بود. در این تظاهرات، مظاهره‌کنندگان خواستار بازنگری قرار داد اخراج مهاجرین که در سال ۲۰۱۱ میان افغانستان و استرالیا به امضا رسیده بود شدند.[44]

شبکه‌ای بی سی استرالیا تظاهرات کنندگان را بیش از ۴۰۰۰ نفر برآورده کرده بود و در بسیاری از رسانه‌های دنیا از جمله گاردین٫ واشینگتن پست، ای بی سی استرالیا، اسکای نیوز استرالیا، رادیو آزادی و بسیاری از رسانه‌های خارجی و داخلی افغانستان قرار گرفت.[45]

شاه حسین مرتضوی معاون سخنگوی دولت افغانستان در پستی در صفحه فیس‌بوک خود هواداران جنبش روشنایی را مقلدین مجاهدین خلق خطاب کرده بود٫ مورد اعتراض هواداران این جنبش قرار گرفت.[46]

در ۱ جوزا ۱۳۹۶ هواداران جنبش روشنایی به اعتراض به انتقال مسیر برق توتاپ و تبعیض علیه هزاره‌ها در مقابل کاخ سفید و بانک انکشاف آسیایی دست به تجمع و تظاهرات زدند. معترضان در این تظاهرات خواستار توجه جامعه جهانی به خواسته‌های جنبش روشنایی و حمایت مالی بانک انکشاف آسیایی در خصوص حمایت از پروژه توتاپ که مورد مناقشه هست را خلاف اساس‌نامه آن‌ها اعلام کردند و خواستار انتقال برق از مسیر بامیان شدند. هم‌زمان با این تظاهرات هواداران دیگر جنبش روشنایی در طوفان توییتری نیز اعتراضات خود را مطرح کردند.[47][48]

• تحصن صدها تن از هواداران جنبش روشنایی در مقابل پارلمان بریتانیا در اعتراض به تغییر خط برق از مسیر اصلی بامیان.[10]
• تظاهرات صدها تن از هواداران جنبش روشنایی در تاریخ ۲۲ ثور ۱۳۹۵ در هرات.[49]
• تظاهرات صدها تن از هوادارن جنبش روشنایی در تاریخ ۲۸ ثور ۱۳۹۵ در کانبرا استرالیا مقابل سفارت افغانستان.[50]
• تظاهرات در نشست سران ناتو در تاریخ ۱۹ تیر ۱۳۹۵ در ورشو لهستان.[51]

پس از ممنوع شدن تظاهرات در پس از حمله خونین دوم اسد، هزاران تن از هواداران جنبش روشنایی از طریق توییتر دست به اعتراض علیه دولت زدند. این طوفان توییتری که از ابتدای صبح آغاز شده بود با استفاده از هشتگ Enlightenment توییت‌هایی با مضمون عدالت‌خواهی، انکشاف متوازن و رفع تبعیض علیه هزاره را به نشر می‌رساندند. آن‌ها با داغ کردن این موضوع خواستار توجه جهانیان به تبعیض علیه هزاره‌ها شدند. در این طوفان توییتری ۸ هزار نفر شرکت کرده بودند و بیش از ۳۸۰ هزار توییت به نشر رساندند.[55][56]

همزمان با مراسم چهلم جان باختگان فاجعه دوم اسد در تاریخ ۱۱ سنبله ۱۳۹۵ دست به طوفان توییتری زدند تا صدای عدالت‌خواهی خود را به گوش جهانیان برسانند. طرفداران جنبش روشنایی در توییت‌های خود پیام‌هایی با موضوعات عدالت‌خواهی برای تمام اقوام افغانستان، عدالت برای هزاره‌ها، نفی تبعیض، تأکید بر عبور برق وارداتی ترکمنستان از مسیر بامیان، انتقاد از عملکرد تبعیض‌آمیز سران حکومت افغانستان از جمله اشرف غنی و حنیف اتمر و مخالفت با اخراج اجباری پناهجویان از کشورهای اروپایی به نشر رساندند.[42][57]

همزمان با تظاهرات هواداران جنبش روشنایی در مونیخ که هم‌زمان با برگزاری کنفرانس امنیتی مونیخ برگزار شده بود، هوادارن جنبش روشنایی از سراسر جهان با استفاده از هشتگ رسمی این کنفرانس که از سوی مقامات و خبرنگاران کشورهای مختلف برای اطلاع‌رسانی کنفرانس استفاده می‌شد توییت‌های با مضامین عدالت‌خواهی برای تمام اقوام افغانستان، عدالت برای هزارهها، نفی تبعیض، تأکید بر عبور برق وارداتی ترکمنستان از مسیر بامیان، انتقاد از عملکرد تبعیض‌آمیز سران حکومت افغانستان از جمله اشرف غنی و حنیف اتمر و مخالفت با اخراج اجباری پناهجویان از کشورهای اروپایی در توییتر پست می‌کردند.[42]

خبرگزاری Warefare Today این اقدام هواداران جنبش روشنایی را نوعی نبرد در رسانه‌های اجتماعی توصیف کرده‌است.[58]

همزمان با تظاهرات جنبش روشنایی در کانبرا استرالیا٫ هزاران تن از هواداران این جنبش از سراسر دنیا با هشتگ CanberraRally این تظاهرات را پشتیبانی می‌کردند. آن‌ها در این طوفان خواستار توجه جهانیان به تبعیض علیه هزاره در افغانستان، کشتار هزاره‌ها و همچنین اقدامات تبعیض‌آمیز دولت در برابر هزاره‌ها، جلوگیری از اخراج اجباری مهاجرین به افغانستان توییت نشر می‌کردند.[59] هشتگ CanberraRally توانست در لیست مطالب داغ استرالیا و افغانستان قرار بگیرد.[60]

همزمان با تظاهرات هواداران جنبش روشنایی در واشینگتن آمریکا و در مقابل کاخ سفید و بانک انکشاف آسیایی، از سوی هواداران و اعضای جنبش در افغانستان و کشورهای جهان طوفانی توئیتری با هشتگ Enlightenment و ۲۲ May به راه انداخته شد.[61]