قره‌آغاج (رود)

با اینکه قره‌آغاج یکی از رودهای مهم استان فارس است، اما نام آن یک کلمه ترکی است. «قره» در زبان ترکی به معنای سیاه و «آغاج» به معنای درخت است. به این ترتیب قره‌آغاج یعنی درخت سیاه. رود قره‌آغاج در گذشته به سکان و سیتاکوس شناخته می‌شده‌است.[4] چون این رود از دهی قدیمی بعد از کارزین، بنام «سِکّ» می‌گذرد سکان نامیده شده‌است.[5] سیتاکوس[6] نیز نامی تاریخی مربوط به دوران سلوکیان است. بنا به نقل احمد اقتداری، نئارخوس از فرماندهان اسکندر در مسیر رفتنش از کیش به خوزستان از این رود گذشته و سپس به مزامباریا (ریشهر یا بندر کنونی بوشهر) رسیده‌است.[7]

این رود همچنین در مناطق مختلف به نام همان منطقه نامیده می‌شود؛ همانند سیاخ، کوار، خفر، تادوان، کارزین، افزر و باز.[8]

طول این رود از سرچشمه تا خلیج فارس، حدود ۷۰۰ کیلومتر تخمین زده می‌شود. رود قره‌آغاج پنجمین رودخانه ایران از نظر طول است. عرض این رودخانه در مناطق مختلف، متفاوت است. این رود در زمین‌های جلگه‌ای، بستر وسیعی می‌یابد و تا عرض ۴۰۰ متر هم وسعت پیدا می‌کند. این در حالی است که در مناطق کوهستانی باریک است و به عرض ۲۰ متر محدود می‌شود.

دبی رودخانه قره آغاج را در ایستگاه تنگه کارزین اندازه‌گیری می‌شود. حداقل دبی برای رود قره‌آغاج ۵/۳ و حدکثر ۴۳ متر مکعب در ثانیه ذکر می‌شود. البته این میزان گاه در حالت سیلابی به ۶۰۰۰ متر مکعب در ثانیه هم می‌رسد. در دهه اخیر به علت برداشت‌های غیرمجاز از آب این رودخانه از طریق زهکشی‌های متعدد، حفر چاه در حریم رود، مسدود کردن چشمه‌های متصل به رود و خشکسالی‌های پیاپی، میزان آب رود خانه قره آغاج کاهش یافته‌است. البته با بارش‌های سال ۹۸، بخشی از کاهش دبی این رود جبران شد.[9]

• رودخانه‌های استان فارس

• آشنایی با استان فارس (رودخانه‌ها) سایت دادگستری کل استان فارس
• سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران