روده باریک
روده باریک یا روده کوچک (به انگلیسی: Small intestine) بخشی از دستگاه گوارش است که بین معده و روده بزرگ قرار دارد و بیشترِ گوارش و جذب مواد غذایی در آن، انجام می‌شود. مواد شیره روده، لوزالمعده و صفرا به آن می‌ریزند.
روده کوچک، دارای سه ناحیه مجزا است: دوازدهه (اثنی‌عشر)، ژژنوم و ایلئوم.
کالبدشناسی
روده باریک طولانی‌ترین قسمت دستگاه گوارش است که حدود ۵ تا ۶ متر طول دارد. چون قطر این روده، باریک است (فقط ۲ تا ۴ سانتیمتر) به آن روده باریک یا روده کوچک گفته می‌شود (در مقایسه با روده بزرگ که قطرش ۶ سانتیمتر است).
اولین قسمت از روده باریک که بلافاصله پس از معده قرار دارد، اصطلاحاً دوازدهه یا دئودنوم (Duodenum) نامیده شده‌است. دوازدهه کوتاهترین قسمت از روده باریک است. دو قسمت دیگر از روده باریک، پس از دوازدهه قرار دارند. این دو قسمت به ترتیب عبارت‌اند از تهی‌روده(ژژنوم) و درازروده(ایلئوم).
گوارش
وقتی غذا از معده وارد دوازدهه می‌شود، به علت مخلوط بودن با اسید معده، هنوز اسیدی می‌باشد. در محل دوازدهه، یک شیره گوارشی قلیایی به نام سدیم بی‌کربنات به این غذا اضافه می‌گردد تا حالت اسیدی آن را خنثی نماید. این شیره گوارشی از پانکراس یا لوزالمعده ترشح می‌گردد و حاوی آنزیم‌هایی است که باعث ادامه هضم غذا می‌شود. پانکراس می تواند تحت تاثیر هورمون سکرتین قرار بگیرد و ترشح بی‌کربنات سدیم را افزایش دهد. صفرا نیز کمی پس از ورود کیموس معده به درون دوازدهه در همین محل به غذا اضافه می‌گردد. صفرا فاقد آنزیم است و ترکیبی از نمک‌های صفراوی، بی‌کربنات سدیم، کلسترول، فسفولیپید لسیتین و رنگ‌ها مثل بیلی‌روبین و بیلی‌وردین است.
در روده باریک بر اثر عمل گوارش، پروتئین‌ها به آمینو اسیدها، کربوهیدرات‌ها به گلوکز و سایر قندهای ساده، و چربی‌ها به اسیدهای چرب و گلیسرول تجزیه می‌گردند. لیپید ها (گلیسرول، اسیدهای چرب و مونوگلیسیرید ها) با قاعده انتشار از یاخته های پوششی روده باریک عبور کرده و با کمک شبکه آندوپلاسمی و جسم گلژیِ این یاخته‌ها دوباره به صورت تری‌گلیسیرید ساخته شده و سپس به همراه فسفولیپیدها و کلسترول‌ها و پروتئین‌ها به شکل ذرات کیلومیکرون با قاعده برون‌رانی از سلول خارج میشوند و جذب رگ های لنفی می گردند اما مستقیماً وارد کبد نمی‌شوند. سپس غذای گوارش یافته از طریق دیواره روده باریک به جریان خون جذب می‌گردند. بر اثر انقباضات موجی شکل و منظم عضلات دیواره روده‌ها، غذا در طول روده حرکت کرده و به جلو می‌رود. این حرکت را اصطلاحاً پریستالسیس (peristalsis) یا حرکت کرمی می‌نامند. علاوه بر این حرکت، حرکت قطعه قطعه کننده وجود دارد که به صورت انقباض های یک در میان می باشد.
دیواره روده‌ها صاف نیست بلکه دارای میلیون‌ها چین خوردگی است.پرز بر روی این چین ها ایجاد می شود.سطح غشای یاخته های پوششی روده باریک در سمت فضای روده چین می خورد و ریزپرز را به وجود می اورد. پرزها باعث میشوند که سطح وسیعی در روده‌ها ایجاد شود تا جذب غذاها بهتر صورت گیرد.
نگارخانه
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «small intestine». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۴ اکتبر ۲۰۰۹.