مفصل زلاله‌ای

مفاصل زلاله‌ای یا دیارتروز[3] از لحاظ تشکیل و حرکات از انواع دیگر کامل‌تر و مهم‌ترند و دارای ویژگی‌های خاصی هستند که شامل موارد است:

• سطوح مفصلی
• غضروف مفصلی
• کپسول مفصلی که از دو لایه خارجی (کپسول لیفی) و داخلی (غشاء سینوویال) تشکیل می‌گردد.
• حفره مفصلی: تو9ات سط کپسول لیفی احاطه شده است. سطح درون مفصلی کپسول لیفی توسط یک غشا بسیار نازک و ظریف به نام غشا سینویال پوشیده شده‌است. از غشا سینویال استطاله هائی خارج می‌شود که در درون حفرهٔ مفصلی شناورند و هرجا که در اثر حرکات سطوح مفصلی خلأ ای در حفره مفصلی ایجاد شود بلا فاصله این خلاﺀ توسط استطاله‌های سینویال پر می‌شود. در لابلای استطاله های فوق مقداری چربی وجود دارد که در بعضی موارد هنگام حرکت مفصل، بین دو سر استخوان گیر کرده و ایجاد دردهای شدیدی می‌کنند.
• مایع زلاله‌ای: غشا سینویال (یا سینوویوم) یک بافت نرم است که بین کپسول مفصلی و حفرهٔ مفصل وجود دارد. غشا سینویال یک مایع ژل مانند مشابه سفیده تخم مرغ که مایع سینویال نام دارد را ترشح می‌کند. مایع سینویال، در طی حرکت، به صورت یک لایه مایع، سطح مفصلی را پوشانده و لغزنده کرده وفیر یکشن را کاهش می‌دهد. مایع سینویال نقش یک ضربه گیر را هم ایفا می‌کند. سینوویوم دو لایه دارد: لایه خارجی یاsub intima، لایه داخلی یا intima از سلول‌های نازک‌تر از یک برگ کاغذ پوشیده شده‌است. سلول‌های intima دو نوع هستند. فیبروبلاست، ماکروفاژ فیبروبلاست، مایع سینویال مشابه سفیده تخم مرغ را می‌سازد که سطح مفصلی را لیز می‌کند. ماکروفاژها، که اجسام نامطلوب را از مایع سینویال برداشت می‌کند. سطح سینوویوم صاف یا پوشیده از برآمدگی مثل شست یا villi میباشد. سینوویال حاوی رگ‌های کوچک فراوانی است که نه تنها سینوویال، بلکه کارتیلاژ را که رگ‌های خونی ندارد هم تغذیه می‌کند. سینوویوم در حالت‌هایی مانند ارتریت روماتوئید تحریک می‌شود.

• رباط‌های مفصلی
• برخی از مفاصل زلاله‌ای حاوی منیسک یا دیسک مفصلی هستند.

مفاصل زلاله‌ای ازنظر شکل سطوح مفصلی عبارتنداز:

• مسطح[4]
• لولایی[5]
• محوری[6]
• لقمه‌ای یا کوندیلی[7]
• زینی[8]
• گوی و کاسه‌ای[9]
• بیضوی[10]

مفاصل زلاله‌ای که بیشتر مفاصل بدن را تشکیل می‌دهند، ازنظر شکل متنوع بوده، بنابراین براساس نیاز آن مفصل دارای حرکت یا حرکات خاصی هستند که می‌تواند درارتباط با موارد زیر باشد:

• خم کردن-بازکردن یا فلکسیون-اکستانسیون[11]
• دور کردن-نزدیک کردن یا ابداکسیون-ادداکسیون[12]
• چرخش یا روتاسیون[13]
  • چرخش داخلی یا خارجی[14] که به عنوان مثال در حرکات چرخشی مفاصل شانه و ران به کار می‌رود.
  • چرخش ساعد به داخل یا خارج که به اولی پروناسیون (Pronation) و به دومی سوپیناسیون (Supination) می‌گویند.

• مفصل
• مفاصل لیفی
• مفاصل غضروفی
• غشاء زلاله‌ای