شقاق مقعد

• ترومای ناشی از عبور مدفوع سفت یا اسهال طولانی
• زایمان
• سابقه جراحی مقعد
• سوء مصرف ملین‌ها
• آمیزش جنسی مقعدی
• یبوست

شقاق به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شود. شقاقی که زیر دوازده هفته طول کشیده باشد، شقاق حاد در نظر گرفته می‌شود. این نوع شقاق می‌تواند به اسپاسم اسفنکتر داخلی مقعد منجر شود که این مسئله به نوبه خود باعث گسترش پارگی و درد شدید و کاهش خونرسانی به آنودرم می‌شود. این چرخه درد، اسپاسم و کاهش خونرسانی (ایسکمی) سبب عدم بهبودی زخم شده و بنابراین شقاق مزمن ایجاد می‌شود.

بیش از ۹۰ درصد شقاق‌ها در قسمت خلفی میانی مقعد ایجاد می‌شوند. سایر موارد در قدامی میانی مقعد دیده می‌شوند. حدود یک درصد موارد نیز دو طرفه می‌باشند. علت شایع تر بودن شقاق در قسمت خلفی را خونرسانی ضعیف تر این بخش در مقایسه با بخش قدامی می‌دانند. اگر شقاق مزمن در مناطقی بجز خط وسط مشاهده شود می‌تواند دال بر بیماریهایی مانند سیفیلیس, ایدز, کرون و لوسمی باشد.

درد شدید و خون‌ریزی از مقعد در هنگام دفع مدفوع. خون معمولاً به صورت رگه‌ای بر روی مدفوع دیده می‌شود. گاه به قدری درد شدید است که فرد اجازه معاینه را نمی‌دهد. در این موارد و نیز در مواردی که شک به آبسه پری آنال وجود دارد، بهتر است فرد در زیر بیهوشی مورد معاینه قرار گیرد. شقاق حاد به شکل یک خط طولی است، حال آن که شقاق مزمن یک زخم وسیع تر است که لبه‌های برجسته‌ای داشته و فیبرهای سفید عضله اسفنکتر داخلی مقعد در کف آن مشاهده می‌گردد. اغلب در سمت بیرونی این زخم، یک منگوله پوستی(Skin tag) و در سمت درونی آن یک پاپیلای مقعدی هیپرتروفیه(sentinel pile) یا زائده نگهبان دیده می‌شود.

اهداف درمان های اولیه‌ای که برای شقاق‌های مقعدی طراحی شده‌اند و اغلب بسیار موفقیت آمیز نیز هستند، مبتنی بر نرم‌تر کردن مدفوع و گذر آسان تر آن از مقعد و جلوگیری از بروز یبوست می‌باشند. نوشیدن مایعات فراوان و گرفتن یک رژیم غذایی با داشتن فیبر بالا واحتمالا استفاده از نرم کننده‌ها و حجم دهنده‌های مدفوعی در این روش‌ها انجام می‌پذیرد. جهت درمان باید سیکل درد، اسپاسم و ایسکمی شکسته شود. اولین قدم درمانی تجویز ملین‌هایی است که مدفوع را حجیم و شل می‌کنند و همراه با آن نشستن در لگن آبگرم را توصیه می‌کنیم. در این مرحله تجویز پماد آنتی هموروئید (حاوی مواد بیحس‌کننده، کورتون و مواد نرم‌کننده می‌باشد) یا ژل لیدوکائین می‌تواند کمک‌کننده باشد. اغلب موارد شقاق حاد با چنین درمانی بهبود می‌یابند. در صورتی‌که پاسخ درمانی کافی گرفته نشد، یا شقاق از نوع مزمن بود، می‌توان از داروهای دیگری استفاده کرد.

نیتروگلیسیرین با همان مکانیسمی که عضلات صاف عروق کرونر را شل می‌کند می‌تواند عضله اسفنکتر داخلی را هم شل کرده و از اسپاسم خارج کند. پماد %۰٫۲ (دو دهم درصد) آن برای درمان شقاق استفاده می‌شود و معتقدند یک اسفنکتروتومی شیمیایی موقت ایجاد می‌کند علاوه بر آن خونرسانی آنودرم را نیز افزایش می‌دهد. از معایب آن ایجاد سر درد است و بهتر است در حالت خوابیده استفاده شود. در ایران گاهی به اشتباه به بیمار پماد%۲ (دو درصد) داده می‌شود که سردرد بسیار شدیدی ایجاد می‌کند. پماد ایزوسورباید یا دیلتیازم موضعی و خوراکی نیز می‌توانند با مکانیسم مشابه به بهبود شقاق کمک کنند و سر درد هم ایجاد نمی‌کنند. درمان دارویی شقاق مزمن در حدود ۶۰٪ موارد مؤثر است.

تزریق موضعی سم بوتولینیوم (بوتاکس) نیز با فلج موقت عضلات اسفنکتر داخلی، یک نوع اسفنکتروتومی شیمیایی موقت ایجاد می‌کند که می‌تواند باعث بهبودی شقاق شود. اما در دراز مدت تا ۴۱٪ احتمال عود وجود دارد.

در مورد نقش لیزر در درمان می‌توان کاملا گفت هیچ فرقی در نوع درمان ندارد و فقط یکی ساده تر و دیگری پیچیده تر می‌باشد . در صورت عدم پاسخ به درمان داروئی، بهترین درمان، جراحی است، مشروط برآنکه توسط یک جراح کارآزموده انجام شود.

درمان شقاق با چاقو و لیزر هر چند در درمان با چاقو نیاز به بستری شدن در بیمارستان، بیهوشی و استفاده از تامپون برای جلوگیری از خون ریزی بوده و همچنین یک الی دو هفته استراحت در منزل برای تحمل درد نیاز می‌باشد . این در حالی است که در درمان با لیزر نیازی به این کارها نبوده و با بی حسی که در حین عمل انجام می‌شود روز بعد بیمار احساس درد نداشته و از آن روز به بعد هم درد بسیار بسیار کمی خواهد داشت که آن هم با مصرف داروهای مسکن ، آنتی بیوتیک و پماد درمان می‌شود. درمان هم به صورت درمان قطعی می‌باشد ، در 95% موارد در روش جراحی چه با لیزر چه با چاقو درمان قاطع است. این فکر و ذهنیت اشتباه که خیلی‌ها می گویند که چندین بار انجام دادیم اما خوب نشده کاملاً اشتباه است اگر این کار را یک فرد تجربه دار و کسی که بارها این کار را انجام داده باشد انجام دهند درمان کافی و بیماری بدون برگشت خواهد بود.

قبلاً از دیلاتاسیون تدریجی آنوس زیر بیهوشی استفاده می‌شد که تا ۴۰٪ با عود همراه بود. در اسفنکتروتومی لترال حدود ۳۰٪ فیبرهای عضله اسفنکتر داخلی در سمت راست یا چپ آنوس قطع می‌شوند. بیش از ۹۵٪ بیمارانی که اسفنکتروتومی می‌شوند، با این درمان با این درمان بهبود می‌یابند و میزان عود آن کمتر از ۱۰٪ می‌باشد. با این عمل احتمال بی‌اختیاری نسبت به دفع گاز وجود دارد و میزان این عارضه بین ۵ تا ۱۵٪ گزارش شده‌است. اسفنکتروتومی لترال به دو روش باز وبسته انجام می‌شود. روش بسته بر اساس مقالات با عوارض کمتری همراه می‌باشد.

• مقعد

[1][2][3]

1. Collins, E. E. ; Lund, J. N. (September 2007). "A Review of Chronic Anal Fissure Management". Techniques in Coloproctology 11 (3): 209–223
2. Haq. , Z. ; Rahman, M. ; Chowdhury, R. ; Baten, M. ; Khatun, M. (2005). "Chemical Sphincterotomy—First Line of Treatment for Chronic Anal Fissure". Mymensingh Medical Journal 14 (1): 88–90
3. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۴ اکتبر ۲۰۱۴.