خارشتر
خارشُتُر یا آدور (نام علمی: Alhagi) گیاهی است پایا از خانواده باقلاییان (Papilionaceae یا Fabaceae) از زیرخانواده باقالیها (Faboideae) و یکی از بنشنها بهشمار میرود. نام دیگر آن علف ترنجبین است.
خارشتر | |
---|---|
آرایهشناسی | |
فرمانرو: | گیاهان |
(طبقهبندینشده): | آوندداران |
(طبقهبندینشده): | گیاهان گلدار |
(طبقهبندینشده): | دولپهایهای نو |
(طبقهبندینشده): | رزیدها |
راسته: | باقلاسانان |
تیره: | باقلاییان |
زیرخانواده: | باقالیها |
سرده: | خارشترها |
گونهها | |
خارشتر ایرانی |
میوه این خانواده ناشکوفا است. بوتههای آن نیمه درختچهای و نیمهچوبی است که تا ارتفاع ۵۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر میرسد. ساقههای آن سبز رنگ با خارهای تیزِ نوکزرد است. ∗ ادرارآور و ضد سیاهسرفه و تب و لرز است.∗ کاسبرگ آن بدون کرک، زنگمانند و با پنج دندانه مثلثی کوتاه نوک تیز است. دانههای آن در درون نیامک پهلوی هم قرار دارند.∗
خارشتر از نظر پزشکی سنتی دارای طبع سرد است و برای رفع صفرا و سنگ کلیه و مثانه مؤثر است. . خارشتر یکی از علوفههای خوراکی برای دامها به ویژه بزها است.∗ این گیاه مقاوم به سرما و دارای ریشه عمیق است و به آب کمی نیاز دارد. خارشتر برای گیاهانی مانند غلات و چغندر به عنوان علف هرز بهشمار میآید.
ریشههای خارشتر گاه تا ژرفای ۵ تا ۷ متر هم میرسد. میوه آن را ترنجبین (تَراَنگَبین) مینامند که به معنی عسل تر است. این گیاه در شورهزارهای ایران، استان بوشهر(آبپخش) در ایران، عربستان، صحرای سینا، سوریه و هند و پاکستان تا ارتفاع ۴۰۰ متری از سطح دریا میروید.
خارشتر ایرانی
خارشتر ایرانی با نام علمی Alhagi maurorum یا Alhagi persarum نمونه خارشتر غالب در ایران است. در متون کهن کشاورزی ایران آن را حاج خواندهاند.
نامهای علمی و انگلیسی
واژه Alhagi در زبانهای اروپایی از عربی الحاجی گرفته شدهاست. برای گونه اصلی خارشتر یعنی Alhagi maurorum سه نام علمی دیگر بکار میرود یعنی:∗
- Alhagi mannifera Jaub. & Spach
- Alhagi graecorum Boiss
- Alhagi tournefortii Heldr
نامهای گوناگون خارشتر در زبان انگلیسی عبارتاند از: (معنای واژگانی آنها درون دوکمان آمدهاست)
- Camelthorn (خار شتر)
- Manna Tree (درخت انگبین)
- Persian Manna Plant (گیاه انگبین ایرانی)
پانویس
منابع
- برخی دادهها برپایه مقدس، احسان، گیاهان مرتعی مورد استفاده شتر، از انتشارات معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی، سال ۱۳۷۴ تهران
- گلها و گیاهان مناطق خشک و نیمه خشک و کویری ایران. جلد یکم ص ۶۲.
جستارهای وابسته
خاکشیر