حارث محاسبی

ابوعبدالله حارث ابن اسد محاسبی بصری (۲۴۳–۱۶۵ ه‍. ق) حدود سال ۱۶۵ هجری قمری در بصره به دنیا آمد و در سال ۲۴۳ هجری در بغداد از دنیا رفت. او را یکی از بزرگترین مشایخ تصوف قرن سوم نامیده‌اند. وی غالب عمر خود را در بغداد گذراند. علاوه بر عرفان اسلامی در فقه، حدیث و کلام نیز سررشته داشت. حارث بیشتر اوقات خود را به تدریس، عبادت، و وعظ و تألیف گذراند. اگرچه از اهل سنت بود اما در آثارش به احادیث گوناگونی از امامان اهل بیت شیعیان اشاره کرده‌است. از جمله اولین حدیثی که در کتاب الرعایه استفاده کرده‌است نقل از محمد بن باقر امام پنجم شیعیان است.[1]

محاسبی در فقه شاگرد شافعی بود. او در بغداد هم به آموختن فقه می‌پرداخت و هم حدیث روایت می‌کرد و با آنکه در مباحث کلامی به مخالفت با معتزله می‌پرداخت و در رد آنها سخن می‌گفت، پیروان احمد بن حنبل او را مجبور به ترک بغداد و سکونت کوفه کردند. تا حدی عرصه بر وی تنگ شد که هنگام مرگ حارث فقط چهار نفر بر جنازه او حاضر شدند.[2]

حارث با آنکه در فقه، کلام و حدیث مرتبه ای خاص داشت، اما بیشتر در عرفان آوازه یافت و یکی از مشایخ بزرگ تصوف شناخته شد، چنان‌که او را در تصوف استاد بغدادیان به‌شمار آوردند.[2]

سخنان حارث محاسبی قدس الله روحه

در این مجموعه   برخی از سخنان زیبای این عارف شوریده را از زبان عارف بزرگ و نامی ایران  شیخ فریدالدین عطار نیشابوری که در  کتاب تذکرة الاولیاء ذکر شده است ، بیان می کنیم :

و گفت: تفکر اسباب را به حق قایم دیدن است.

و گفت: علامت انس به حق وحشت است از خلق و گریز است و هرچه خلق در آن است و منفرد شدن به حلاوت ذکر حق تعالی برقدر آنکه انس حق در دل جای می‌گیرد، بعد از آن انس به مخلوقات از دل رخت برمی گیرد.

و گفت: در همه کارها از سستی عزم حذر کن که دشمن در این وقت بر تو ظفر یابد، و هرگاه که فتور عزم دیدی از خود هیچ آرام مگیر به خدای پناه جوی.

و گفت: هرکه باطن خود را درست کند به مراقبت و اخلاص خدای تعالی ظاهر او آراسته گرداند به مجاهده و اتباع سنت.

منبع : وبلاگ اشعار عرفاتی شعرای بزرگ