ملاحسینقلی همدانی

در کتاب «بزرگان و سخن سرایان همدان» آمده‌است: «در زادگاه وی، شوَند درگزین جمع زیادی از نوادگان جابر زندگی می‌کنند. نزد آنان جامه‌ای از علی بن ابی‌طالب است. هرگاه مرض طاعون در آن منطقه و روستاهای اطراف پیدا می‌شده آن جامه را در آبی شستشو می‌دادند و به عنوان تبرک از آن آب می‌نوشیدند ... کسانی که از آن آب می‌نوشیدند، به طاعون مبتلا نمی‌شدند. آن گاه که شاه عباس صفوی از این موضوع مطلع گردید، مقداری از این لباس را جهت تبرک از آنان گرفت. این جامه‌ای است که امام اول شیعیان آن را به جابر، جدّ اعلای آخوند همدانی هدیه کرده‌است.»

پدرش او را به تهران فرستاد تا به تحصیل علم پرداخته و در زمرهٔ عالمان درآید. وی در تهران نزد عبدالحسین تهرانی تحصیل کرد. همچنین مدتی در سبزوار شاگرد حکیم ملاهادی سبزواری بود و بعد از آن راهی عتبات گردید. ملا حسینقلی در نجف به درس مرتضی انصاری حاضر شد و بعد از چندی با آقا سید علی شوشتری آشنا گردید و زیر نظر او به سلوک پرداخت.

به نقل از حسن حسن‌زاده آملی؛ چون شیخ انصاری از دنیا رحلت کرد آخوند همدانی در پی نوشتن مطالب اصولیه و فقهیه مرتضی انصاری شد، شوشتری او را منع کرد و گفت: این کار تو نیست، دیگران هستند این کار را بکنند، شما باید مستعدین را دریابید. وی سیصد نفر را به‌طوری تربیت کرد که هر یک از اولیاء الله شدند، از آن جمله: محمد بهاری، سید احمد کربلایی، میرزا جواد ملکی تبریزی، علی زاهد قمی، سید عبدالغفار مازندرانی.[1]

• ملا هادی سبزواری (در حکمت و فلسفه)
• مرتضی انصاری شوشتری (در فقه و اصول)
• سید علی شوشتری (در سیر و سلوک)

• تقریرات دروس فقه و اصول شیخ انصاری
• صلاةالمسافر
• تقریرات درس فقه: در مبحث رهن که یکی از شاگردانش نوشته و در کتابخانه محدث نوری موجود است.
• تقریرات درس فقه در چهار جلد
• امالی: در موضوع اخلاق که بعضی از شاگردانش آن را جمع‌آوری کرده‌اند.
• تقریرات درس آقا سیدعلی شوشتری که به حسینیه شوشتریهای نجف وقف شده‌است.
• مکاتبات و دستورالعمل‌ها: میرزا اسماعیل تبریزی آن‌ها را جمع کرده و در کتاب تذکرةالمتقین به چاپ رسانده‌است.[2]

ملاحسینقلی شوندی در سال ۱۳۱۱ ه.ق درگذشت. آرامگاه او در حرم حسین بن علی در کربلا قرار دارد.[3]

• نامه آخوند ملا حسینقلی همدانی
• حکایاتی از ملا حسینقلی همدانی