غنا

غَنا یا گانا (به انگلیسی: Ghana) (تلفظ: ‎i‎/ˈɡɑːnə/‎) با نام رسمی جمهوری غنا (Republic of Ghana) کشوری در غرب قاره آفریقا است.غنا از شمال بورکینافاسو و از خاور با توگو و از باختر با ساحل عاج همسایه است و از سوی جنوب به اقیانوس اطلس پیوند می خورد.

مختصات: ۵°۳۳′ شمالی ۰°۱۵′ غربی
برای دیگر کاربردها، غنا (ابهام‌زدایی) را ببینید.
جمهوری غنا

نشان ملی
شعار: "Freedom and Justice"
پایتخت
و بزرگترین شهر
آکرا
۵°۳۳′ شمالی ۰°۱۲′ غربی
زبان(های) رسمیزبان انگلیسی[1][2]
زبان(های) ملی
گروه‌های قومی
(۲۰۱۰[2][3])
  • ۴۷٫۵٪ Akans
  • ۱۶٫۶٪ Mole-Dagbon
  • ۱۳٫۹٪ Ewe
  • ۷٫۴٪ مردمان گا-آدانگبه
  • ۵٫۹٪ Bassare
  • ۵٫۷٪ Konkomba
  • ۳٫۷٪ Guan
  • ۲٫۵٪ Gurunsi
  • ۲٫۲٪ Kusasi
  • ۱٫۱٪ Bissa
  • ۱٫۴٪ سایر
دین(ها)
  • ۶۸٫۸% مسیحیت
  • 15.9% اسلام
  • 8.5% سنتی
  • 6.1% ندارند
  • 0.7% سایر
نام(های) اهلیتGhanaian
حکومت
• رئیس‌جمهور
Nana Akufo-Addo
• معاون رئیس‌جمهور
Mahamudu Bawumia
قوه مقننهپارلمان
استقلال از بریتانیا
• Dominion
۶ مارس ۱۹۵۷
۱ ژوئیه ۱۹۶۰
• قانون اساسی کنونی
۲۸ آوریل ۱۹۹۲
مساحت
• کل
۲۳۹٬۵۶۷ کیلومترمربع (۹۲۴۹۷مایل‌مربع) (۸۰ام)
• آبها (٪)
۴٫۶۱ (11,000 km; 4,247 mi۲)
جمعیت
• برآورد سال ۲۰۲۰
۳۱٬۰۷۲٬۹۴۰[4] (۴۷ام)
• سرشماری ۲۰۱۰
۲۴٬۲۰۰٬۰۰۰[5]
• تراکم
۱۰۱٫۵ /به ازای هر کیلومترمربع (۲۶۲٫۹ /مایل‌مربع) (۱۰۳ام)
تولید ناخالص داخلی (GDP)  برابری قدرت خرید (PPP)برآورد ۲۰۲۰ 
• کل
$۲۲۶ بیلیون[6]
• سرانه
$۷٬۳۴۳[6]
تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی)برآورد ۲۰۲۰ 
• کل
$۶۹٫۷۵۷ بیلیئت[6]
• سرانه
$۲٬۲۶۶[6]
شاخص جینی (۲۰۱۲)۴۲٫۴[7]
شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۸)▲ ۰٫۵۹۶[8]
۱۴۲ام
واحد پولسدی غنا (GHS)
منطقه زمانییوتی‌سی (ساعت گرینویچ)
جهت رانندگیراست
پیش‌شماره تلفنی+233
کد ایزو ۳۱۶۶GH
دامنه سطح‌بالا.gh

آکرا پایتخت این کشور است. واحد پول این کشور سِدی غنا نام دارد.

زبان رسمی غنا انگلیسی است و ۶۷ درصد از مردم به آن تکلم می‌کنند. جمعیت غنا ۳۱ میلیون نفر است[9]و مردم غنا از اقوام چندی تشکیل شده‌اند. در حدود نیمی از غنایی‌ها از قوم آکان، حدود ۱۷ درصد از قوم داگبانی، ۱۴ درصد افه و بقیه از چند قوم دیگر هستند. ۹۸ درصد از مردم غنا سیاه‌پوست هستند.[10] بیشتر مردم غنا مسیحی و حدود ۱۷ درصد نیز مسلمان هستند.

غنا در ششم مارس ۱۹۵۷ از بریتانیا مستقل شد. در آن تاریخ، دو مستعمره بریتانیا یعنی «ساحل طلا» و توگولند که یک سال پیش از آن با هم ادغام شده بودند کشوری به نام غنا را تشکیل دادند. در یکم ژوئیه ۱۹۶۰ نظام جمهوری در غنا رسمیت یافت.

نام

نام کشور غنا از کلمه غاته، برگرفته از پادشاهی غنا که در اعصار باستانی در آفریقای غربی وجود داشت، گرفته شده‌است.

تاریخ

تا پیش از آغاز استعمار به‌وسیلهٔ اروپائیان، این منطقه در اختیار ممالک مستقل سیاه‌پوستان بود.

با ورود پرتغالی‌ها در سده پانزدهم و نفوذ استعماری آنان و سایر اروپائیان، این ممالک از هم پاشیده شد و توسط آن‌ها تجارت برده و طلا رونق یافت. غنا در عهد استعمار به ساحل طلا مشهور بود. پس از پرتغالی‌ها، بریتانیایی‌ها آغاز به دست اندازی و تأسیس پایگاه‌های بازرگانی دیگری درغنا نمودند و رفته‌رفته شهرهائی در پیرامون آن‌ها ایجاد شد. در سال ۱۸۷۴ میلادی، بریتانیا مستعمره فرمان‌گذار ساحل طلا را تأسیس کرد و پس از ستیزهای طولانی، پادشاهی آشانتی و سرزمین‌های شمالی واقع در شمال آشانتی را نیز تحت‌الحمایه خود اعلام کرد. پس از جنگ جهانی اول، بخشی از توگولند آلمان که به قیمومیت بریتانیا داده شده بود، از لحاظ اداری ضمیمه ساحل طلا گردید.

در اواخر دهه پنجم سدهٔ گرایش‌های استقلال‌طلبانه مردم ساحل طلا منجر به چند شورش ملی شد. در سال ۱۹۵۱ بریتانیا قانون اساسی تازه‌ای به این مستعمره اعطا کرد که برطبق آن، نوعی خودمختاری در امور داخلی به این مستعمره داده شد و به‌دنبال آن اولین انتخابات عمومی برگزار گردید. در این انتخابات قوام نکرومه رهبر حزب ملی خلق به نخست‌وزیری رسید.

در مارس سال ۱۹۵۷ میلادی، ساحل طلا با نام تازه غنا استقلال یافت و از کشورهای همسود بریتانیای بزرگ و دارای حکومت فرمانداری کل گردید. قوام نکرومه در مقام نخست‌وزیری این کشور باقی‌ماند.

قوام نکرومه

در ماه ژوئیه سال۱۹۶۰ نوع حکومت این کشور به همت قوام نکرومه تبدیل به جمهوری شد و خود نکرومه قدرت را دست گرفت. در سال ۱۹۵۹ غنا با گینه، اتحادیه ممالک مستقل آفریقایی و در سال ۱۹۶۱ با گینه و مالی اتحادیه ممالک آفریقایی را به منظور همکاری کشورهای عضو در زمینه‌های نظامی، اقتصادی و اشتراک نظر در سیاست خارجی به وجود آورد که عملاً دوامی نیافت.

از همان آغاز ریاست جمهوری نکرومه، توطئه‌ها و دسایسی علیه وی و حکومتش انجام گرفت و بارها به جان وی سؤقصد شد. سرانجام در سال ۱۹۶۶، نظامیان با یک کودتا قدرت را در دست گرفتند و یک شورا به ریاست ژنرال ژوزف آنکرا بر کشور حاکم گشت. در سال ۱۹۶۹، آنکرا مجبور به کناره‌گیری شد و ژنرال آکواسی آفریقا به قدرت رسید. آفریقا در رأس یک هیئت حاکم سه نفره قرار داشت. این هیئت در سال ۱۹۷۰ منحل گشت و ادواردآکوف آدوی حقوقدان به حکومت رسید، ولی حکومت وی نیز دوامی نیاورده و در سال ۱۹۷۲سرهنگ آچیمپونگ با یک کودتای نظامی قدرت را در دست گرفت. در سال‌های پس از نکرومه، وضع اقتصادی غنا همواره رو به تنزل بوده و در آخر دهه هشتم سده بیستم به بدترین دوران خود رسیده بود. در سال ۱۹۷۸ ژنرال فردآکوفو بقدرت رسید ولی دولت او نیز سال بعد به‌وسیله نظامیان دیگری به رهبری جری راولینگز برکنار شد.

انتخابات عمومی که در همان سال برگزار شد، پس از چند سال حکومت نظامی، یک غیرنظامی به نام هیلالیمان را بقدرت رساند.

در سال ۱۹۸۱ جنگ‌های قبیله‌ای در غنا آغاز شد و در آخر همان سال یک کودتای نظامی که بار دیگر به ریاست جری راولینگز صورت گرفت که هیلالیمان را سرنگون کرد.

جری رااولینگز اعلام کرد که خود نمی‌خواهد قدرت را در دست بگیرد. پس از کودتا یک مجمع مقاومت ملی به ریاست راولینگز بر اوضاع حاکم شد. روابط غنا پس از کودتا با غرب رو به تیرگی نهاد و با لیبی گسترش یافت.

سیاست

حکومت این کشور جمهوری است. قانون اساسی کشور در سال ۱۹۷۹ تدوین شده که به موجب آن قوه مقننه از یک مجلس ملی با ۱۴۰ عضو تشکیل یافته‌است.

از جمله مهم‌ترین احزاب کشور تا قبل از کودتای ۱۹۸۱ می‌توان به حزب ملی خلق، جبهه خلق، مجمع ملی متحد و حزب سوسیال دموکرات اشاره نمود.

کشور غنا در سال ۱۹۵۷ از بریتانیا مستقل شده و روز ملی آن ششم مارس است.

این کشور در سال ۱۹۵۷ به عضویت سازمان ملل متحد درآمده و علاوه بر آن در سازمان وحدت آفریقا، اتحادیه گمرگی با ولتای علیا، اکا، سی سی دی، اکوواس، گات، یااآ، بانک جهانی، ایکائو، آیدا، ایلو، ایمکو، ایمف، ایتو، یونسکو، یوپو، وهو، ومو، آکپ عضویت دارد. این کشور همچنین عضو اتحادیه کشورهای همسود (مشترک‌المنافع بریتانیا) است.

جغرافیا

کشور غنا با ۵۳۷، ۲۳۸ کیلومتر مربع وسعت (هفتاد و پنجمین کشور جهان) در نیمکره شمالی (نصف‌النهار مبدأ از آن می‌گذرد)، در باختر قاره آفریقا، در کنار اقیانوس اطلس و در همسایگی کشورهای ساحل عاج در غرب، بورکینافاسو در شمال و توگو در شرق واقع شده‌است.

کشور غنا، کشوری نیمه کوهستانی است که نواحی مرتفع آن عمدتاً در نواحی مرکزی و خاوری قرار دارند. جلگه‌های آن عمدتاً در نواحی جنوبی و پیرامون رود ولتا و شاخه‌های آن واقع شده‌اند.

از جمله مهم‌ترین رودهای کشور می‌توان به ولتا و شاخه‌های تای سیاه و ولتای سفید اشاره نمود. جنگل‌ها در آن وسعت زیادی داشته و عمدتاً در نواحی جنوبی واقع شده‌اند.

آب و هوای کشور گرم و مرطوب و پرباران است. بلندترین نقطه کشور غنا، قله آفاجوتوبا ۸۸۵ متر ارتفاع، و رود ولتا (۱۴۳، ۱کیلومتر) طویلترین رود آن است. دریاچه ولتا (۴۶۲/۸کیلومتر مربع) بزرگ‌ترین دریاچه کشور است.

تقسیمات کشوری

براساس آخرین تقسیمات کشوری، کشور غنا به ۱۰ استان تقسیم شده‌است.

نقشهاستانجمعیت (۲۰۰۰)مساحت (کیلومتر مربع)مرکز
آشانتی ۳٫۶۱۲٫۹۵۰ ۲۴٫۳۸۹ کوماسی
برونگ-آهافو ۱٫۸۱۵٫۴۰۸ ۳۹٫۵۵۷ سونیانی
مرکزی ۱٫۵۹۳٫۸۲۳ ۹٫۸۲۶ کیپ کوست
شرقی ۲٫۲۰۶٫۶۹۶ ۱۹٫۳۲۳ کوفوریدوئا
آکرای بزرگ ۲٫۹۰۵٫۷۲۶ ۳٫۲۴۵ آکرا
شمالی ۱٫۸۲۰٫۸۰۶ ۷۰٫۳۸۴ تاماله
شرق علیا ۹۲۰٫۰۰۰ ۸٫۸۴۲ بولگاتانگا
غرب علیا ۵۷۶٫۵۸۳ ۱۸٫۴۷۶ وا
ولتا ۱٫۶۳۵٫۴۲۱ ۲۰٫۵۷۰ هو
غربی ۱٫۹۲۴٫۵۷۷ ۲۳٫۹۲۱ سکوندی-تاکورادی

شهرها
شهرهای اصلی
کوماسی آکرا سکوندی-تاکورادی
ده شهر بزرگ غنا
رتبه شهر استان جمعیت رتبه شهر استان جمعیت
۱ کوماسی آشانتی ۳٬۷۷۹٬۹۷۹ ۶ کیپ کوست مرکزی ۸۹۷٬۹۶۸
۲ آکرا آکرای بزرگ ۲٬۹۹۵٬۴۹۳ ۷ ابوآسی آشانتی ۸۷۹٬۸۴۷
۳ سکوندی-تاکورادی غربی ۱٬۸۹۵٬۲۴۷ ۸ کوفوریدوئا شرقی ۸۶۶٬۶۹۶
۴ تاماله شمالی ۱٬۷۶۴٬۶۳۴ ۹ تما آکرای بزرگ ۴۲۸٬۷۴۲
۵ سونیانی برونگ-آهافو ۹۹۸٬۸۹۷ ۱۰ تچیمان برونگ-آهافو ۳۹۴٬۴۴۸
منبع: اداره آمار غنا، بخش سرشماری و آمار

اقتصاد

از جمله مهم‌ترین صنایع کشور می‌توان به ذوب آلومینیوم، تولید کاکائو و فراورده‌های نارگیلی (روغن نارگیل)، تهیه قهوه، کائوچه، صنایع دستی و استخراجی اشاره نمود.

بانک تجارتی غنا در شهر اکرا

کاکائو (بزرگ‌ترین تولیدکننده جهانی)، قهوه، نارگیل، توتون، دام و ماهی نیز از جمله مهم‌ترین محصولات کشاورزی و دامپروری کشور به‌شمار می‌آید.

سرانه زمین کشاورزی برای هر نفر بیش از ۰٫۸۰ هکتار می‌باشد. تولید سالیانه گوشت گاو ۰۰۰، ۲۲ تن، گوشت گوسفند ۱۰هزار تن و صید ماهی ۰۰۰، ۳۸۳ تن می‌باشد. تولید سالانه نیروی الکتریسته نیز معادل ۳/۴ میلیارد کیلووات ساعت است. از جمله مهم‌ترین معادن کشور غنا نیز می‌توان به الماس (دومین تولیدکننده جهانی)، طلا (مهم‌ترین معدن کشور، منگنز، بوکسیت، آهن، بریل، نیکل، گرافیت و کرومیت اشاره نمود.

۱۵٫۵٪ نیروی کار کشور در صنایع و معادن، ۵۷٪ در بخش کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری و ۲۷٫۵٪ در بازرگانی و تجارت مشغول به فعالیت می‌باشند.

واحد پول کشور سدی (C) برابر با۱۰۰ پسوا است که هر ۷۵٫۲ واحد آن برابر با یک دلار است.

در سال ۲۰۰۷ میزان تولید ناخالص داخلی این کشور بر پایه قدرت خرید برابر ۳۱٬۳۲۹ میلیون دلار بوده‌است و درآمد سرانه ۱۴۲۵ دلار بوده که ۱۵٪ آن از صنایع و تولیدات و ۴۵٪ از کشاورزی بدست می‌آید.[11] هزینه‌های آموزش و پرورش ۲/۴٪ تولید ناخالص ملی بوده‌است. نرخ سالانه رشد تولید ناخالص ملی نیز ۲٪ است.

از جمله مهم‌ترین محصولات وارداتی غنا می‌توان به ماشین‌آلات، وسائط نقلیه، غلات، ابزار برقی، نفت و بافتنی‌ها اشاره نمود که عمدتاً از کشورهای آلمان (۱۶٪)، آمریکا، ایتالیا و فرانسه (هرکدام ۷٪) وارد می‌شود. از جمله مهم‌ترین محصولات صادراتی کشور نیز می‌توان به کاکائو، کره کاکائو، منگنز، طلا، الماس، آلومینیوم و الوار اشاره نمود که عمدتاً به کشورهای آلمان (۲۱٪)، ایتالیا (۹٪)، آمریکا و فرانسه (۶٪) صادر می‌شود.

فرهنگ

از نظر دیرینه‌شناسی اولین شواهد انسانی مربوط به غنا به حدود ۲ هزار سال قبل از میلاد بر می‌گردد که در تپه‌های نزدیک فرودگاه کوماسی و در گامباگا در شمال حضور پیدا کرده و در سده دهم به اوج خود رسید. در واقع تمدن از شمال کشور و توسط عرب‌ها و اسلام به این منطقه عرضه شد و بعد از قرن پانزدهم با کشف سواحل آفریقا توسط پرتقال، هلند و انگلیس تمدن را از جنوب وارد کشور کردند.

جستارهای وابسته
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به غنا در ویکی‌گفتاورد موجود است.
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای غنا دارد.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ غنا موجود است.

منابع
  1. "Language and Religion". Ghana Embassy. Archived from the original on 1 March 2017. Retrieved 8 January 2017. English is the official language of Ghana and is universally used in schools in addition to nine other local languages. The most widely spoken local languages are, Ga, Dagomba, Akan and Ewe.
  2. "Ghana – 2010 Population and Housing Census" (PDF). Government of Ghana. 2010. Archived from the original (PDF) on 25 September 2013. Retrieved 1 June 2013.
  3. "People> Ethnic groups: Countries Compared". NationMaster. Archived from the original on 14 July 2014. Retrieved 22 July 2014.
  4. "2020 Population Projection by Sex, 2010–2020". Ghana Statistical Service. Archived from the original on 24 April 2018. Retrieved 2 May 2018.
  5. Antoinette I. Mintah (2010). "2010 Provisional Census Results Out". 4 February 2011. Population Division, Ghana Government. Archived from the original on 15 June 2011. Retrieved 7 February 2011.
  6. "Report for Selected Countries and Subjects". صندوق بین‌المللی پول. Retrieved 29 February 2020.
  7. "GINI index (World Bank estimate)". data.worldbank.org. بانک جهانی. Archived from the original on 25 January 2019. Retrieved 24 January 2019.
  8. "Human Development Report 2019". برنامه عمران ملل متحد. 10 December 2019. Archived from the original (PDF) on 30 April 2020. Retrieved 10 December 2019.
  9. "Ghana Population (2020) - Worldometer". www.worldometers.info. Retrieved 2020-05-23.
  10. "Ghana Embassy – Population". Ghana Embassy. Retrieved 13 April 2014.
  11. IMF
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.