ابن کثیر فرغانی

ابوالعباس احمد ابن محمد ابن کثیر فَرغانی معروف به فرغانی (در غرب: Alfraganus) ستاره‌شناس مسلمان و اهل خراسان در قرن نهم میلادی بود.[1][2] یکی از دهانه‌های کره ماه به نام او نام‌گذاری شده‌است. او با همکاری گروهی از دانشمندان در دوران حکومت مأمون، خلیفه عباسی، اقدام به محاسبه قطر کره زمین از با اندازه‌گیری انحنای نصف‌النهارها کرد.

پیکره‌ای از فرغانی در مصر

پیش از رگیومونتانوس (۷۶–۱۴۳۶) کتاب فرغانی از کتاب‌های درسی رایج ستاره‌شناسی در اروپا بود و چاپ‌ها و ترجمه‌های متعدد از آن منتشر شد.

پیشینه و آثار

فرغانی، از مردم فرغانهٔ فرارود، در خدمت مأمون بود و شاید همان کسی باشد که به گفتهٔ ابن ابی اصیبعة[3] متوکل عباسی او را به مصر فرستاد تا مقیاس تازه‌ای (نیل‌سنج) برای رود نیل بسازد و این در همان سال کشته شدن متوکل در ۲۴۷ هجری قمری بود و بنابراین ابن کثیر در این سال زنده بوده‌است.

کتاب او به نام «جوامع علم النجوم و الحرکات السماویة» در سده دوازدهم میلادی توسط گراردوس کرمونایی و یوحنای اشبیلی به لاتینی ترجمه شد. ترجمهٔ یوحنا به سال ۱۴۹۳ در فرار او به سال ۱۵۳۷ در نورمبرگ و به سال ۱۵۴۶ در پاریس و به سال ۱۹۴۳ در برکلی به چاپ رسیده‌است و ترجمهٔ گراردوس را کامپانی به سال ۱۹۱۰ در ایتالیا انتشار داد.

یاکوب گولیوس به سال ۱۶۶۹ در آمستردام متن عربی کتاب را با ترجمهٔ لاتینی و تفسیر بسیار مفصلی منتشر کرد.

فرغانی دو کتاب دیگر به نام‌های الکامل فی الاسطرلاب و فی صناعة الاسطرلاب نیز داشته که نسخه‌هایی از این کتاب اخیر در کتابخانه‌های ملی برلن و پاریس موجود است. ابن ندیم در الفهرست (چاپ افست بیروت ۱۹۶۴، ص ۲۷۹) کتاب دیگری به نام کتاب عمل الرخامات به او نسبت داده‌است که بعضی آن را مربوط به ساختن شاخص آفتابی دانسته‌اند.

منابع
  1. Sir Patrick Moore, The Data Book of Astronomy,CRC Press,2000,BG 48ref Henry Corbin, The Voyage and the Messenger: Iran and Philosophy, North Atlantic Books, 1998, pg 44
  2. Texts, Documents and Artefacts: Islamic Studies in Honour of D.S. Richards. Edited by Chase F. Robinson, Brill Academic Publishers, BG 25.
  3. طبقات الاطباء، چاپ مصر ۱۲۹۹ هـ، ج ۱، ص ۲۰۷

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «ابوالعباس احمد ابن محمد ابن کثیر فرغانی». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۵/۱ /۲۰۱۲.

  • آرام، احمد: ترجمه «سی فصل فرغانی» (کتاب محمد بن کیثر فرغانی در حرکات آسمانی و کلیات علم نجوم). در نشریه: معارف اسلامی (سازمان اوقاف)» آبان ۱۳۴۶ - شماره ۴. (از صفحه ۷۱ تا ۱۰۵)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.