ذره‌بین
ذَرّه‌بین ابزاری است که از آن برای دیدن اشیای ریز و نوشته ریز استفاده می‌شود. بخش اصلی ذره‌بین از یک عدسی همگرا درست شده است که عمل بزرگنمایی را انجام می‌دهد. یک عدسی همگرا معمولاً از دو سو یا یک سو کوژ (محدّب) است. یک قاب دسته‌دار، عدسی ذره‌بین را نگاه می‌دارد.
برای استفاده از ذره‌بین به منظور بزرگنمایی اجسام، باید آن را آن‌قدر به جسم مشاهده شونده نزدیک کرد که جسم در فاصلهٔ کانونی عدسی قرار بگیرد. «فاصلهٔ کانونی» نامی است که به حد فاصل سطح عدسی تا نقطهٔ کانونی آن اطلاق می‌شود.
با قرار دادن ذره‌بین در آفتاب، پرتوها در نقطهٔ کانونی عدسی جمع می‌شوند. اگر در این حالت جسم غیر براقی را در نقطهٔ کانونی بگذارید، گرمای زیادی تولید می‌شود و می‌تواند جسم غیربراق را بسوزاند. این عمل را می‌توان بر روی کاغذ یا اجسام غیربراق دیگر آزمود.
مخترع ذره بین ابن هیثم از بزرگترین ریاضیدانان و فیزیکدانان مسلمان عرب بودند.
ابوریحان بیرونی در کتاب الجماهر فی معرفة الجواهر خود موردی از استفاده از ذره‌بین را شرح می‌دهد و کمال‌الدین فارسی به مطالعه آن پرداخته است.[1]
تاریخچه
"شواهد نشان می دهد که استفاده از لنزها در سراسر خاورمیانه و حوزهٔ دریای مدیترانه طی چندین هزار سال گسترده بوده است".[2] از سال ۴۲۴ پیش از میلاد، لنزهای بزرگنمایی برای مشتعل کردن تراشه‌های چوب در داروخانه فروخته می‌شده است. همچنین عدسی پلینیوس، که یک کره شیشه ای پر شده از آب است، برای سوزاندن زخم استفاده می‌شد. استفاده از عدسی محدب برای تشکیل یک تصویر بزرگ در سال 1021 در کتاب بینایی ابن هیثم شرح داده شده است. پس از ترجمهٔ کتاب در قرن دوازدهم راجر بیکن ویژگیهای شیشه بزرگ کننده را در قرن سیزدهم در انگلستان تشریح کرد. بعد از آن در همان قرن سیزدهم عینک در ایتالیا تولید شد.
منابع
Wikipedia contributors, "Magnifying glass," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Magnifying_glass&oldid=187120654 (accessed January ۳۱، ۲۰۰۸).
- لغت‌نامه دهخدا، سرواژهٔ ذره‌بین.
- George Sines, Yannis A. Sakellarakis: Lenses in Antiquity. In: American Journal of Archaeology. 91, 1987, S. 191, doi:10.2307/505216.