کیپا
کیپا (به عبری: כיפה در لغت به معنی گنبد) (به عربی: الكيباه یا الكِبة) یا یارمولکا (به ییدیش: ירמולקא) کلاهی است که بهطور سنتی یهودیان بر سر میگذارند.[1]
در شبات، نخستین رساله تلمود آمدهاست: «سرت را بپوشد که ترس آسمان بر تو باشد»؛ در شولحان عاروخ آمدهاست که مرد سر ناپوشیده نباید تورات را بلند بخواند، یا به چیز مقدسی فکر کند یا چهار ذراع راه برود؛[2] همچنین وارد شدن مرد سر ناپوشیده به کنیسه جایز نیست.[3]
کلاه یهودی کلاهی بود به رنگ سفید یا زرد که یهودیان در دوران کهن در اروپا و بخشی از جهان اسلام میپوشیدند. اوائل پوشیدن آن اختیاری بود اما بعد از ۱۲۱۵ مردان بالغ یهودی مجبور بودند خارج از محلههای یهودینشین برای شناخته شدن این کلاه را بپوشند. بعید نیست ریشهٔ این کلاه هم مثل کلاه فریژی که یهودیان بابلی ایران باید میپوشیدند از ایران باشد. کلاه عرقچین دیگری منسوب به شهر روتول اسراییل وجود دارد به نام فیدر که از پشم گوسفند ساخته میشود و نفوذ ناپذیر است.
در اروپا این کلاه در فرانسه در قرن یازدهم و در ایتالیا از قرن دوازدهم دیده شد است و احتمالاً ریشه در جهان اسلام دارد. طبق قوانین یهودی یهودیانی که عمل به احتیاط میکنند باید همیشه موهایشان را بپوشانند. برخلاف نشانهٔ زردرنگ، این کلاه همیشه در دست نوشتههای یهودیان میآمد و یهودیان آلمان بعدها آن را در مهرهایشان و نشان رستههای نظامیشان استفاده میکردند که نشان میدهد که اقلاً در ابتدا این کلاه بخشی از لباس یهودیان بودهاست نه تبعیض تحمیلی. چهرههای مسیحی مثل یوسف و خود مسیح نیز گاهی در نقاشیها آن را بر سر دارند. اما با اجباری شدن پوشیدن آن یهودیان آن را به چشم بد مینگریستند.
انواع و گوناگونی
تصویر | گونه | استفاده |
---|---|---|
قلابدوزی | صهیونیسم مذهبی، ارتودوکس مدرن،[4] صهیونیزم محافظهکار،[5]یهودیت اصلاحطلب[5] | |
پُرزدار | ارتودوکس مدرن، [4] یهودیت محافظه کار، [5] یهودی اصلاحطلب[5] | |
تریلن[6] | ارتودوکس مدرن، حسیدی، حرادی و نیز استفاده بین ربیها در سمینارهای مذهبی | |
مخمل سیاه | ارتدوکس مدرن، حسیدی[7] | |
ساتن | یهودیت محافظه کار، یهودیت اصلاح طلب | |
قلابدوزی سفید | بسیاری از شهروندان اورشلیم از این نوع کیپه بلند که همه سر را میپوشاند استفاده میکنند.[8] | |
بخارایی[9] | محبوبیت زیاد بین کودکان یهودی در بخارا[10] | |
یمنی | مخمل سیاه با نوار دوزی در اطراف لبه هندسی رنگارنگ، گل یا بتهجقه. |
جستارهای وابسته
منابع
- "Wearing a Kippa". Daily Halacha. Rabbi Eli Mansour.
- عاروخ 1:3:7
- عاروخ 1:4:6
- Living Jewish – Jewish Attire!, Mazor Guide. Retrieved December 19, 2010.
- http://www.myjewishlearning.com/practices/Ritual/Prayer/Ritual_Garb/Kippah.shtml
- «نسخه آرشیو شده». بایگانیشده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۱۴. دریافتشده در ۱۴ اکتبر ۲۰۱۵.
- Barring violence, جروزالم پست، Yigal Grayeff, February 9, 2006
- On New Year, thousands flock to Rabbi Nachman's grave in Ukraine, هاآرتص، Yair Ettinger
- Hats Off To Fashion: Yarmulkes go beyond basic black, Traverse City Record-Eagle, Associated Press, April 13, 2008
- Kippah Couture, The Forward, Angela Himsel, September 29, 2006