لهجه شمال فارس
شهرستانهای اقلید، آباده، خرمبید، بوانات در استان فارس و همچنین شهرستان سمیرم در استان اصفهان، و شهرستان ابرکوه در استان یزد به لهجه‌ای خاص از زبان فارسی صحبت می‌کنند. این لهجه از لهجه‌های همسایه مثل لهجه اصفهانی و شهرضایی در شمال، لهجه یزدی در شرق، لهجه شیرازی و لهجه‌های مشابه آن در مرودشت، متمایز است.و میتوان گفت نوعی از پارسی به شمار می‌آید و از تمامی لهجه‌های مناطق اطراف تاثیر گرفته است.
افعال
خود فعل
بعضی افعال به جای آنکه شکل امروزی آن که در تهران رایج است، از شکل قدیمیتر آن همانند فارسی جنوبی استفاده می‌شود.[1]
| گویش معیار | لهجه شمال فارس | نوشتار فونتیک |
|---|---|---|
| گرفتن بگیرم |
اِسِدن بسونم |
/esedæn/ /besunæm/ |
| بلند شدن بلند می‌شوم |
وَخیزیدَن وَمی خیزم |
/væxizidæn/ /væmixizæm/ |
| تکان خوردن تکان بخورم |
لولیدن بلولم |
/lʉlidæn/ /belʉlæm/ |
| گذاشتن بگذارم |
هِشتن بِلَّم |
/ɦeʃtæn/ /bellæm/ |
ماضی ساده رفتن
| ضمیر | فعل | نوشتار فونتیک | ضمیر | فعل | نوشتار فونتیک |
|---|---|---|---|---|---|
| مَـ | رفتم | /mæ ræftæm/ | ما | رفتیم | /mä ræftim/ |
| تو | رفتی | /to ræfti/ | شُموُ | رفتیک | /ʃɞmɔ ræftɪk/ |
| او | رَف | /u: ræf/ | اونا | رفتن | /unä ræftæn/ |
مضارع اخباری اِسِدَن
| ضمیر | فعل | نوشتار فونتیک | ضمیر | فعل | نوشتار فونتیک |
|---|---|---|---|---|---|
| مَـ | می سونُم | /mæ misʉnɔm/ | ما | می سونیم | /mä misʉnim/ |
| تو | می سونی | /to misʉni:/ | شُموُ | می سونیک | /ʃɞmɔ misʉnɪk/ |
| او | می سونه | /u: misʉne:/ | اونا | می سونَن | /unä misʉnæn/ |
اسامی
علامت‌های اسم معرفه
با اضافه کردن "وکه" به اسم
- مداد وکه (Medâduke) --> همان مداد
- مرد وکه (Marduke)--> همان مرد
این شاخصه علاوه بر این لهجه، در لهجه‌های استان یزد و در زبان کردی و لهجه فارسی کرمانشاهی مشاهده می‌شود.
حروف اضافه
در حروف اضافه این لهجه نیز تفاوت‌هایی با سایر لهجه‌ها وجود دارد. به‌طور مثال «که» به صورت «خُو» (/xo/) و حرف اضافه «با» به صورت «خود» (/xɔd̪/) گفته می‌شود.[1]
منابع
- شهریاری، ایاز، قدمت آباده، واژه‌های اصیل آباده، انتشارات اندیشه آور، ۱۳۸۳ (شابک: ۹۶۴۸۶۸۲۰۰۳) .