روابط ایران و بلژیک

در اواخر سده ۱۳ (اواخر سده ۱۹ (میلادی))، بلژیک به دنبال دستیابی به مواد اولیه برای صنایع خود بود. از ای نرو، در آفریقا و آسیا به دنبال سرزمین‌هایی غنی از مواد اولیه بود. از ای نرو در آفریقا، به کنگوی بلژیک مسلط شد و در آسیا نیز متوجه ایران گشت. اولین اقدام بلژیکی‌ها، اعزام تعداد زیادی مستشار به ایران بود تا بتوانند با ساماندهی و نظرم امور داخلی ایران، شرایط یک ارتباط بازرگانی مناسب را فراهم آورند. نخستین گروه از مستشاران را سه مأمور بلژیکی تشکیل می‌دادند که در ۲۵ اسفند ۱۲۷۶ به تهران وارد شدند و مأموریت آنها، ساماندهی گمرک جنوب ایران و ریشه‌کن ساختن فساد گسترده در دستگاه اداری ایران و تربیت نیروی انسانی کاردان و متخصص بود. موفقیت چشمگیر این ۳ نفر موجب شد که میرزا علی امین‌الدوله تلگرافی به بلژیک ارسال کند و درخواست تعداد بیشتری مستشار را نماید. دولت ایران، از مستشاران بلژیکی، نه تنها در امور گمرکی بهره می‌جست، بلکه در مبارزه با طاعون توسعه پست و همچنین اصلاح اراضی و مقابله خوانین محلی نیز از همکاری آنان استفاده می‌کرد. سرپرستی تمام مستشاران بلژیکی را فردی به نام ژاک ژوزف مورنارد (به بلژیکی: Jacques Joseph Mornard) بر عهده داشت. قانون اساسی مشروطه ایران نیز که نخستین قانون اساسی در ایران است، در این دوره و با اقتباس از قانون اساسی کشور بلژیک، تنظیم و تدوین شد. انضباط و پاک‌دستی بلژیکیها، موجب دشمنی و کارشکنی برخی شاهزادگان قاجار را فراهم آورد. همچنین کارشکنی روس‌ها و بریتانیایی‌ها و همچنین قرارداد قرارداد سن پترزبورگ، موجب اخلال و عدم موفقیت کامل اصلاحات بلژیکی‌ها شد. در نهایت، با وقوع انقلاب مشروطه، بلژیکی‌ها که شرایط را برای ادامه حضور در ایران مساعد نمی‌دیدند، ایران را ترک گفتند.

با بهبود امنیت در ایران و حکم‌فرما شدن آرامشی نسبی، مورنارد با جلب اعتماد مجدد ایرانیان، توانست در سال ۱۳۳۱ (۱۹۱۳ (میلادی)) با مأمورانی جدید به ایران بازگردد. این افراد که با خانواده‌های خود ایران آمده بودند، جمعیتی چند صد نفری را شامل می‌شدند. اما با شروع جنگ جهانی اول و اشغال ایران در خلال این جنگ توسط روس‌ها، مأمورانی که در نواحی شمالی ایران مشغول به کار بودند، به بلژیک بازگشتند. از این زمان به بعد، هیچگاه حضور بلژیکی‌ها همچون گذشته پرتعداد نبود و فعالیت آنها، به اداره گمرکات و پست، محدود شد. بلژیکی‌ها با وجود آنکه از رقبای جدیدی در داخل ایران مورد فشار بودند که شامل آمریکایی‌های شاغل در سازمان خزانه و مالیه و همچنین سوئدی‌های شاغل در ژاندارمری ایران بودند، تا شروع جنگ جهانی دوم، همواره در صدد بهبود و نوسازی اوضاع گمرکات و پست ایران بودند.

با روی کار آمدن محمدرضا پهلوی، مناسبات دوجانبه، سیر آرامتری را پیمود و روابط دوجانبه، بیشتر در حوزه انتقال فناوری معطوف بود.

از جمله رویدادهای مهم در این دوره، بازگشایی اتاق بازرگانی و صنایع ایران و بلژیک در سال ۱۳۶۵ در تهران است.[1]