ختنه

خَتنه به بریدن همه یا بخشی از پیش‌پوست از آلت مردی یا آلت زن اشاره دارد.[1] ختنه، عمل جراحی کوچکی است که سابقه ۵ هزار ساله دارد. تاریخچه ختنه به مدت‌ها پیش و به مصر باستان برمی‌گردد.[2]

ختنه
ختنه در آسیای مرکزی ۱۸۶۵–۱۸۷۲
ICD-10-PCS0VTTXZZ, ICD10-CM = Z41.2
ICD-9-CMV50.2
سرعنوان‌های موضوعی پزشکیD002944
مدلاین پلاس۰۰۲۹۹۸
ئی‌مدیسین۱۰۱۵۸۲۰

در گذشته انجام ختنه فقط جنبه بهداشتی داشت اما امروزه مسلمانان، یهودیان و برخی از مناطق دنیا از جمله بخشی از مسیحیان پسران خود را ختنه می‌کنند. مسلمانان به دلایل اسلامی و مذهبی فرزند خود را ختنه می‌کنند اما بعضی از مذاهب و ادیان برای پیشگیری از برخی مشکلات پزشکی کودکان خود را ختنه می‌کنند.[2]

برخی پژوهشگران بر پیامدهایی مانند کاهش حساسیت نرینگی به تحریکات جنسی و آثار سوء روانشناختی آن تأکید دارند.[3][4][5][6] که البته گروه دیگری از مراجع علمی نظیر مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا(CDC) وقوع هرگونه آثار سوء جنسی نظیر کاهش لذت یا زودانزالی به دنبال ختنه را رد می‌کنند.[7]

ختنه از سالیان دور در میان گروهی از سیاه‌پوستان آفریقا و بخشی از بومیان استرالیا و برخی دیگر (بدون وابستگی مذهبی) رایج بوده‌است؛ همچنان‌که در کتاب‌های مذهبی پیروان ادیان اسلام و یهود اشاره و سفارش‌های فراوانی به این کار شده‌است. ختنه یک جراحی کوچک اما دقیق است که توسط پزشک در کلینیک ختنه انجام می‌شود. وجود ضعف تکنیکی می‌تواند باعث بر جای ماندن عوارض خطرناک زودرس و دیررس شود. عوارض زودرس شامل احتمال خونریزی، عفونت، احتباس ادراری، هماتوم، ایسکمی و نکروز گلانس و آمپوتاسیون نرینگی می‌باشد و پیامدهای دیررس شامل کوردی، ختنه ناکامل، تنگی مه آ، کم آمدن و زیاد آمدن پره پوس، چرخش نرینگی و گرانولوم محل ختنه و … می‌باشد. هر چند که در صورت مهارت پزشک احتمال بروز عوارض بسیار کم است. بهتر است ختنه در نوزادی انجام شود.[8] به هنگام ختنه می‌توان لگام (frenulum) نرینگی راهم برید که به این کار لگام‌بُری (frenectomy) گفته می‌شود.[1]

ریشه واژه

ختنه واژه‌ای عربی و به معنای بریدن است. به مردی که آلت تناسلی او ختنه نشده باشد اصطلاحاً نامختون گفته می‌شود.[9]

تاریخچه و سنت‌ها
نوشتار اصلی: تاریخچه ختنه مردان
رقاصان در جشن ختنه پسر سلطان احمد سوم (۱۷۲۰ میلادی)؛ نقاشی مینیاتور از سورنامه وهبی، کاخ توپ‌قاپی، استانبول.

ختنه در مصر باستان مرسوم بوده‌است. بعدها به دستور موسی همۀ مردان بنی‌اسراییل ختنه شدند. ختنه در ادیان یهودیت و اسلام واجب شد و از اصول تعیین‌کننده در اهل دین یا قوم بودن گردید.

در ایران به صورت سنتی پسرها را در خردسالی ختنه می‌کنند و این کار توسط پزشک و ترجیحاً متخصص کودکان انجام می‌شود. اخیراً در شهرهای مختلف ایران مراکزی که به صورت تخصصی در زمینه ختنه فعالیت می‌کنند (کلینیک ختنه) ایجاد شده‌اند. ختنه سوران جشنی است که در برخی جاهای ایران برای کودک ختنه شده می‌گیرند.

تکنیک‌ها
قبل (سمت چپ) و بعد (سمت راست) از انجام عمل ختنه در بزرگسالی (آلت‌تناسلی در حالت استراحت).
قبل (سمت چپ) وبعد (سمت راست) درحالت نعوظ.

روش‌های مختلف ختنه کردن

  • گذاشتن حلقه پلاستیکی(Ring or Plastibell)

این روش، روش متداول ختنه کردن است. بدین ترتیب که حلقه پلاستیکی را روی نوک آلت قرار می‌دهند و بر روی حلقه با نخ گره می‌زنند و ۵ تا ۱۰ روز آن را به همین حال نگاه می‌دارند. در نتیجه پوست بالای نخ سیاه می‌شود و با حلقه پلاستیکی می‌افتد. این روش را معمولاً قبل از چهار ماهگی بکار می‌برند.

  • ختنه کردن با روش جراحی (یا همان سنتی)

در صورتی‌که عمل ختنه در چند ماه اول صورت نگیرد، جراح بعد از شش ماهگی با روش بریدن و بخیه ختنه را انجام می‌دهد. یعنی روش سنتی یا جراحی شامل بریدن پوست است که بخیه نیز زده می‌شود. این روش در سنین بالاتر مرسوم هست و برای نوزادان روش اول یعنی روش حلقه ارجح هست.

بعد از انجام ختنه محل باید به دقت نظارت گردد. اگر از محل ختنه چند قطره خون خارج شود، مهم نیست؛ ولی اگر خون‌ریزی زیاد باشد باید هر چه زودتر به پزشک یا مرکز درمانی اطلاع داده شود تا از خون‌ریزی جلوگیری نماید. در صورت مشاهده ترشحات چرکی در محل بریدن ختنه، والدین باید محل را با آب و صابون بشویند و درمعرض هوا قرار دهندو به پزشک اطلاع دهند.

در تمامی روشهای ختنه بهتر است از بی‌حسی موضعی جهت کاهش درد استفاده شود.[8]

لازم است ذکر شود که ختنه با لیزر همان روش سنتی یعنی مبتنی بر برش و بخیه می‌باشد با این تفاوت که برش پوست به جای چاقو با کاتر برقی انجام می‌شود وگرنه در اصل روش تفاوتی وجود ندارد ضمن اینکه احتمال عوارضی نظیر خونریزی در روش ختنه با لیزر بیشتر است.

روشهای دیگری مانند ختنه با کلامپ‌های Mogen و Gomco هم وجود دارند که امروزه دیگر چندان متداول نیستند (ختنه با کلامپ در ایران با نام «ختنه با کلیپس نقره ای» نیز شناخته می‌شود)

فعالیت جنسی

تأثیرات جنسی ختنه موضوع مناقشه و بحث زیادی بوده‌است. انجمن پزشکی اطفال آمریکا، یک بررسی (خود گزارش‌دهی self-report) را خاطر نشان می‌کند که مردان بالغ ختنه شده، مشکلات جنسی (dysfunction) کمتری و جزئیات جنسی بیشتری داشته‌اند، (تحقیق خاطر نشان شده می‌گوید: مردان ختنه نشده تجارب متنوع‌تری (از لحاظ نوع شامل:رابطهٔ جنسی دهانی دگرجنس‌خواهی فعال، رابطهٔ جنسی دهانی دگرجنس‌خواهی منفعل، رابطهٔ جنسی دهانی هم‌جنس‌خواهی فعال، رابطهٔ جنسی دهانی دگرجنس‌خواهی منفعل، رابطهٔ جنسی مقعدی دگرجنس‌خواهی و خودارضایی) بیشتری شرکت داشته‌اند.[10]) ولی در کنار آن خاطر نشان می‌کند که حساسیت آلت و همچنین میزان ارضای جنسی برای مردان ختنه شده، کاهش یافته‌است.[11]

  • یک پژوهش در سال ۲۰۰۷ توسط سورِلز و همکاران نشان داد که حساسیت آلت جنسی در مردان ختنه شده به میزان قابل‌توجهی کمتر از مردان ختنه نشده‌است. در این پژوهش با نگاشت (نقشه آلت) آزمون لمس توسط نخ نایلونی این نتیجه به‌دست آمد که حساس‌ترین نقطهٔ آلت برای مردان ختنه شده، محل زخم باقی‌ماندهٔ از عمل ختنه است (برش محل ختنه). همچنین در مردان ختنه نشده، ۵ نقطه در غفله (پوستی که در ختنه برداشته می‌شود) وجود دارد، که از محل برش ختنه در مردان ختنه شده حساس‌تر است و با تماس خفیف‌تری تحریک می‌شود. این ۵ نقطه معمولاً در ختنه برداشته می‌شوند.[12] در مطالعهٔ قدیمی‌تر انجام شده در سال ۱۹۶۶ تفاوتی میان میزان حس غدد در آلت، بین مردان ختنه شده و ختنه نشده، یافت نشده بود.[13]
  • یک بررسی در سال ۲۰۰۲ توسط بویل و همکاران. بیانگر این موضوع بود که: «دستگاه جنسی مرد که دست‌نخورده و سالم باشد دارای هزاران گیرندهٔ حسی بسیار حساس و همچنین پایانه‌های عصبی بسیار تحریک‌کننده (ارضاکننده) است که خیلی از آن‌ها در ختنه از دست می‌روند، که باعث کاهش غیرقابل اجتناب احساس و شور جنسی در مردان ختنه شده‌است. آن‌ها نتیجه گرفتند: «آمیزش جنسی، وقتی مرد ختنه شده‌است، برای هردو جفت (یار) کمتر ارضاکننده‌است.»[14]
  • یک پژوهش که توسط دانشگاه گنت بلژیک در سال ۲۰۱۲ انجام شده نشان می‌دهد تحریک کننده‌ترین عصب‌های جنسی اندام تناسلی مرد عصب‌های ریگیدبند هستند که تراکم آنها در لایه زیرین پیشپوست می‌باشد که بر اثر ختنه بیشتر آنها برداشته می‌شوند.
  • یک پژوهش در سال ۲۰۱۷ توسط بوریس و همکاران نشان داد که با توجه به محل قرارگیری گیرنده‌های جنسی بر روی آلت مردانه ختنه پسران هیچگونه تأثیر سوءی بر روی عملکرد جنسی ندارد[7]

فواید و عوارض

فواید

ختنه خطر انتقال اچ‌آی‌وی هنگام رابطه جنسی را کاهش می‌دهد، به عبارت دیگر مردی که ختنه شده باشد در رابطه جنسی با زنی که اچ‌آی‌وی دارد کمتر در خطر آلودگی به ویروس است. علاوه بر این ختنه خطر آلودگی به تبخال تناسلی (Herpes) را ۳۰ تا ۴۰ درصد و خطر آلوده شدن به گونه‌های خطرناک ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) را که با سرطان ربط دارد سی درصد کاهش می‌دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهند که ختنه احتمال انتقال اچ‌آی‌وی از مرد به زن را کم نمی‌کند اما خطر ابتلای زنان به دیگر عفونت‌های آمیزشی مثل واژینوز باکتریایی، تریکومونا و HPV (زگیل تناسلی) را کاهش می‌دهد. علاوه بر این دیگر بیماری‌های آمیزشی و سرطان آلت تناسلی در افراد ختنه شده کمتر است و همین‌طور خطر سرطان گردن رحم در زنانی که شریک جنسی شان ختنه شده پایین می‌آید. در پسر بچه‌ها، ختنه احتمال عفونت ادراری را کم می‌کند. مرکز پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های آمریکا ختنه را یکی از راه‌های مؤثر در کاهش انتقال اچ‌آی‌وی بخصوص در مردان غیر همجنسگرا می‌داند، اما می‌گوید شواهد نشان نمی‌دهند که ختنه در مردان همجنسگرایی که صرفاً سکس مقعدی دارند خطر انتقال اچ‌آی‌وی یا بیماری‌های آمیزشی دیگر را کاهش می‌دهد.[15]

عوارض

مرکز پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های آمریکا خطر ختنه‌ای را که با رعایت ضوابط پزشکی انجام شود اندک می‌داند. عوارض ختنه معمولاً خون‌ریزی و التهاب است و عوارض جانبی شدیدتر نادر هستند. در این پیش‌نویس احتمال ایجاد عوارض جانبی خفیف در نوزادان نیم درصد، در کودکان نه درصد و در بزرگسالان پنج درصد ذکر شده‌است. در مورد زمان ختنه کردن مرکز پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های آمریکا می‌گوید که ختنه در نوزادان و کودکان آسان‌تر و ارزانتر و کم خطرتر است، اما اگر ختنه تا دوران نوجوانی یا بزرگسالی به تعویق بیفتد، خود فرد هم می‌تواند در تصمیم‌گیری مشارکت کند.[15]

شیوع عوارض عمل ختنه در حدود ۰/۲ تا ۰/۶ درصد موارد گزارش شده‌است. بیشتر عوارض خفیف هستند. شایعترین عارضه خون ریزی است که در ۰/۱ درصد موارد مشاهده شده‌است.[16] این خون‌ریزی به ندرت نیاز به انتقال خون دارد و با اقدامات ساده کنترل می‌شود. دومین عارضه عفونت موضعی است که خفیف و به صورت قرمزی و ترشح چرک بارز می‌شود. موارد منفردی از عوارض ایزوله گزارش شده که شامل فیموزیس راجعه، بازشدن زخم، پنیس مخفی، اشکالات زیبایی به علت پوست اضافه، احتباس ادراری، التهاب مجزا (مِآتیت) تنگی مِآ، کوردی، انکلوژن کیست و باقی‌ماندن اجزای پلاستیبال است. گزارش‌های موردی خاصی هم از موارد نادری همچون سندرم پوست فلس دار، فاسئیت نکروزان، سپسیس، مننژیت و همچون عوارض جراحی بزرگی همچون فیستول اورترا، قطع گلنز پنیس و نکروز پنیس دیده شده‌است.

انجام بدون بی‌حسی ختنه می‌تواند یکی از زجر آورترین خاطرات روزهای کودکی باشد. در این راستا دانشمندان به‌وسیله اندازه‌گیری تعداد ضربان قلب، فشار خون و سطح کورتیزول خون (هورمون استرس بدن) دیده‌اند که نوزادی که بدون بی‌حسی ختنه می‌شود، درد زیادی را تحمل می‌کند و علاوه بر اهمیت خود درد، این خاطره باعث می‌شود که نوزاد نسبت به سایر دردهای دیگر مثل واکسن‌هایی که بعداً به کودک تزریق می‌شود، واکنش شدیدتری نشان دهد.

بر اساس این یافته، انجمن اطفال آمریکا توصیه می‌کند که در حین انجام ختنه حتماً باید نوزاد بی‌حس شود. انواع داروهای بی‌حسی مورد استفاده در حین انجام ختنه عبارتند از: بی‌حسی زیرپوستی آلت تناسلی، بی‌حس کردن عصب پشت آلت تناسلی و استفاده از کرم EMLA روی پوست که ترکیبی از مواد بی‌حس‌کننده موضعی است.

یکی از پیامدهای بحث‌برانگیز ختنه، تنگی یا التهاب مه آ نرینگی است که انسیدانس آن را ۳۱٪- ۸٪ گزارش کرده‌اند و معمولاً در کودکانی پیش می‌آید که پس از ختنه از روش‌های کاهنده التهاب استفاده نکرده‌اند. گسترش این پدیده در کودکان ختنه شده از ختنه نشده بیشتر است. مه‌آ به علت تماس با محیط آمونیاکی (ادرار) و میکروب‌های موضعی دچار صدمه می‌گردد. لیکن این عارضه نسبتاً دیررس است (حداقل چند ماه بعد از عمل مشخص می‌شود) و از پیامدهای آن عفونت ادراری است.[17][18][19]

بیماری‌ها

بالانیتیس
نوشتار اصلی: بالانیتیس

بیماری است که در ان حشفه دچار عفونت و التهاب می‌شود (Balanitis) معمولاً غفله یا پوست سر آلت دارای مجرای تنگی برای خروج ادرار است که موجب می‌شود ادرار به سختی از ان خارج شود از همین رو باقی ماندن قطرات ادرار و ترشحات در این محل موجب تجمع ماده سفید رنگ و خمیر مانندی به نام اسمگما می‌شود که خود بر احتمال بروز عفونت پوستی این ناحیه می‌افزاید. پیدایش عفونت در غفله و حشفه آمیزش را نیز برای مردان مبتلا دردناک می‌کند. به این دلیل برداشتن غفله مانع از تجمع ترشحات و عفونت شده و از امکان بروز التهاب و عفونت این منطقه می‌کاهد از سوی دیگر ترشحات غددی و ادرار راحت‌تر از نوک آلت پاک می‌شوند و بهداشت جنسی بیشتر رعایت می‌گردد به این دلیل برخی پژوهشگران معتقدند که ختنه کردن موجب ارتقای سطح بهداشت جنسی و در نتیجه پیشگیری از بروز سرطان آلت در مرد و سرطان رحم در زن می‌شود.[20]

عفونت‌های منتقله از راه جنسی و ایدز

یافته‌های متضادی در مورد تأثیر ختنه شدن بر عفونت‌های منتقله از راه جنسی مطرح شده‌است؛ و نیاز به انجام مطالعات دقیق تر و به‌کارگیری متدولوژی علمی و به دور از احساس در مطالعات آینده احساس می‌شود.[21] در مطالعات انجام شده مشخص شده که ریسک ابتلاء به سفلیس در مردان ختنه شده کمتر است.[22] همچنین احتمال ابتلاء به عفونت اچ آی وی در مردان ختنه شده نسبت به مردان ختنه نشده کاهش می‌یابد.[23][24] با این حال با توجه به اینکه عادات رفتاری در ابتلاء به عفونت ادراری فاکتورهای به مراتب قویتری هستند اهمیت ختنه شدن در کاهش بروز این عفونتها چندان قابل توجه نیست.[25]

فیموزیس
نوشتار اصلی: فیموزیس

فیموزیس ناتوانی در پس کشیده شدن پیش پوست بر روی سر آلت تناسلی است. در هنگام تولد پیش پوست بر روی آلت تناسلی به علت چسبندگی بین آن‌ها نمی‌تواند حرکت داشته باشد و این نرمال تلقی می‌شود. در طول زمان پیش پوست به‌طور طبیعی از سر آلت جدا می‌شود و این توانایی در اکثر پسران بالای چهار سال وجود دارد. حال به دلایل بیماری یا عدم بهداشت دستگاه تناسلی نوزاد یا شیرخوار، احتمال کمی وجود دارد که پوست غلاف سر آلت باریک و تنگ گردد که آن گاه کودک به سختی و با فشار ادرار می‌کند این حالت را فیموزیس می‌نامند. در چنین حالتی باید به دستورهای بهداشتی عمل شود و هر چه زودتر کودک ختنه گردد[26]

شانکروئید

شانکروئید یا شانکر نرم یک بیماری خاص مناطق گرمسیری می‌باشد. باکتری هموفیلوس دو کره‌ای (Hemophilus Ducreyi) عامل ایجادکننده این بیماری می‌باشد. در حدود ۲۰ تا۶۰ درصد زخم‌های دستگاه تناسلی در مناطق صحرای آفریقا و جنوب شرق آسیا به علت ابتلاء به بیماری شانکروئید ایجاد می‌شود. شیوع شانکروئید در مردان ختنه شده سه برابر کمتر است.[27]

سرطان آلت جنسی مردان

سرطان پنیس یک بیماری نادر با درصد شیوعی به میزان ۹–۱۰ مورد در هر یک میلیون مرد است. مشخص شده که ختنه نشدن ریسک بروز را بیش از ۳ برابر افزایش می‌دهد با این حال با توجه به شیوع پایین این سرطان بروز آن در یک فرد ختنه شده پایین است.[25]

سرطان گردن رحم

عامل ایجاد این سرطان ویروس پاپیلومای انسانی ۱۶ و ۱۸ است. برخی محققان کاهش بروز عفونت و متعاقب آن سرطان سرویکس در زنان شریک جنسی مردان ختنه شده را مطرح کرده‌اند.[28] با این حال با توجه به سبب‌شناسی این سرطان که شروع فعالیت جنسی در سنین پایین و داشتن شرکای جنسی متعدد است هیچ ارتباط مستقیم میان ختنه شدن مرد و کاهش یافتن ریسک این سرطان در شریک جنسی‌اش تاکنون یافت نشده‌است.[29]

عفونت‌های مجاری ادراری

سن شیوع عفونتهای ادراری در مردان زیر یک‌سالگی می‌باشد بنابراین بیشتر مطالعات انجام شده بر این گروه سنی تمرکز کرده‌اند. در مطالعاتی که در مورد این مسئله انجام شده به خوبی نشان داده شده که ریسک عفونتهای ادراری در پسران ختنه کرده به مقداری در حدود ۳ تا ۷ برابر کمتر از میزان شیوع این عفونتهای در پسران ختنه نکرده‌است. اینطور بیان شده که در میان هر هزار نوزاد ختنه نشده ۷–۱۴ مورد عفونت ادراری طی سال اول زندگی به وقوع می‌پیوندد که این میزان در صورت ختنه شدن به ۱–۲ می‌رسد.[25]

یک فراپژوهش از ۱۲پژوهش که نتایج بررسی ۴۰۲٫۹۰۸ کودک را دربرمی‌گرفت مشخص کرد که ختنه با میزان قابل توجهی از عفونت مجاری ادراری (UTI) در کودکان هم‌بستگی دارد. به هرحال نویسندگان این فراپژوهش اذعان کرده‌اند که تنها ۱٪ از کودکان با کارایی معمولی مجاری ادراری مبتلا به این عفونت می‌شوند تعداد کودکانی که نیاز به درمان داشتند (تعدادی که لازم بود ختنه شوند)، ۱۱۱ نفر محاسبه شد. چون خون‌ریزی شدید و عفونت از معمول‌ترین عوارض ختنه هستند، و در حدود ۲٪ موارد رخ می‌دهند، نتیجه گرفتند که فایده داشتن کلینیکی ختنه تنها در پسرانی محتمل است که خطر عفونت مجرای ادراری در آن‌ها زیاد باشد (مثل پسرانی که بازگشت ادرار با درجهٔ بالا یا سابقهٔ عفونت مجرای ادراری بازگشت‌کننده داشته باشند)، که تعدادی که نیاز به درمان داشتند به ۴ تا ۱۱ نفر کاهش پیدا کرد.[30]

گسترش جهانی
گسترش جهانی ختنه

در حال حاضر حدود یک سوم مردان دنیا بنا به دلایل بهداشتی و فرامین مذهبی ختنه می‌کنند. در آمریکا ختنه نوزادان به صورت امری سنتی درآمده‌است.[20] ختنه شایعترین عمل جراحی است که روی نوزادان پسر انجام می‌شود. در آمریکا سالانه ۱/۵ میلیون ختنه با هزینه‌ای بیش بر ۱۵۰ میلیون دلار انجام می‌شود. انجام دادن ختنه در آمریکای جنوبی و مرکزی، آسیا و بیشتر اروپا گسترهٔ پایینی دارد. در کانادا ۴۸ درصد مردان ختنه کرده‌اند. گروه‌های مذهبی همچون یهودیان و مسلمانان انجام ختنه را توصیه می‌کنند. در آمریکا آمار درستی در دست نیست؛ ولی در بسیاری از جاها بالای ۴۵ درصد مردان ختنه شده‌اند که این اندازه در میان سفید پوستان بالاتر بوده و در میان گروه‌هایی همچون سیاهان و اسپانیایی تباران پایینتر است.[31]

مقایسهٔ رواج ختنه در آمریکا با اروپا

آمار ختنه در اروپا با آمریکا تفاوت چشمگیری دارد. سه چهارم از کودکان متولد در آمریکا ختنه می‌شوند،[32] اما در انگلستان، این آمار کمتر از ۹ درصد است. کمی بیش از نیمی از کودکان متولد در آمریکا ختنه می‌شوند. این آمار رو به کاهش است و هر سال ۱٪ کاهش می‌یابد. یک افت مهم در آمار، پس از انتشار بیانیهٔ رسمی آکادمی طب کودک آمریکا در سال ۱۹۹۹ بود.[33] در راهنمای رسمی گروه پرنفوذ آکادمی پزشکی اطفال آمریکا آمد که دلایل پزشکی برای ختنه (کاهش خطر عفونت مجاری ادرار و سرطان آلت تناسلی) آنقدر قوی نیست ختنه نوزادان پسر به صورت روتین توصیه شود یا برعکس از آن پرهیز شود. براساس آن راهنما، تصمیم در این مورد با پدر و مادرها است. اما در گزارش جدیدتر آنها، نظر آکادمی طب کودکان عوض شد و بعد از آن این بیانیه دو بار بروز شده و تغییر کرده‌است. ختنه در آمریکا بیشتر یک «تصمیم فرهنگی» است تا پزشکی. دکتر وانگ می‌گوید بیشتر پدر و مادرها با اعتقادات راسخ می‌آیند و آنچه پزشک می‌گوید کمتر تأثیر می‌گذارد. او می‌گوید یکی از متداولترین دلایل برای عمل این است که پدر می‌خواهد فرزندش مثل او باشد یا نگران است که فرزند در صورتی که ختنه نشود مورد تمسخر قرار گیرد.[34]

رواج ختنه در آمریکا حدوداً از ابتدای قرن ۲۰ شروع شد و در دههٔ پنجاه میلادی به اوج خود یعنی به ۹۰ درصد رسید. از ترغیب کنندگان می‌توان به آبراهام ولبارست، جان هاروی کلوگ (که موافق خودداری جنسی به‌طورکلی و مخالف استمناء بود) و هیرام یلن، ادگار شوئن و بنجامین اسپاک اشاره کرد. استدلال بنجامین اسپاک در کتابش ابتدا این بود که تفاوت کودکان با سایر کودکان در یک محله ممکن است منجر به دشواری اجتماعی برای آن‌ها شود. اما نظر وی بعدها در دههٔ هشتاد برگشت. ال ای هولت (Holt) نویسندهٔ کتاب‌های مرجع دانشگاهی در دهه ۳۰ موافق ختنهٔ مردان و زنان بود. در آمریکا، ختنه زنان تا زمان ۱۹۹۶ غیرقانونی نبود.[35] توماس ویزول هم در این مورد مقالاتی منتشر کرد که به آن‌ها انتقاد جدی وارد شده. برخی می‌گویند زمینهٔ مذهبی اکثر موافقان ختنه ممکن است منجر به بایاس آن‌ها در تحقیقاتشان شده باشد (به توجه به اینکه اکثر موافقیان نام برده شده در آمریکا یهودی هستند).

از مخالفان ختنه می‌توان به هربرت اسنو (پزشک انگلیسی) در دههٔ آخر قرن نوزده اشاره کرد. داگلاس گایردنر Douglas_Gairdner نویسندهٔ مقاله‌ای در سال ۱۹۴۹ در این مورد نوشت که این مقاله باعث کاهش رواج ختنه در انگلستان شد. ختنه امروزه در استرالیا و کانادا توصیه نمی‌شود.[35] در این کشورها ختنه توسط بیمه پشتیبانی نمی‌شود اما در آمریکا ختنه توسط بیمه پوشش داده می‌شود. در استرالیا ۵۸ درصد مردان ختنه شده‌اند اما در سنین زیر سی حدود ۳۰ درصد است و روند آن رو به کاهش است. در اروپا به‌طور کلی ختنه بیشتر محدود به افراد یهودی و مسلمان است.[36] در سال ۲۰۰۲ سازمان بهداشت جهانی استراتژی ختنه به عنوان یک استراتژی برای پیشگیری از ایدز در آفریقا را رد کرد و به جای آن روش‌های دیگر که بیشتر در مورد پیشگیری ایدز قابل اتکا هستند را توصیه کرد.[37]

بهترین زمان ختنه

اگر ختنه بعد از تولد یا در ماه‌های اول تولد انجام گیرد، اولاً احتیاج به بیهوشی عمومی کودک نیست و با بی‌حسی موضعی انجام می‌گیرد. ثانیاً هزینه زیادی برای خانواده نخواهد داشت. مخصوصاً اگر بهداشت و نظافت بعد از عمل رعایت شود، محل ختنه زودتر التیام می‌یابد. هر چند که توصیه می‌شود حداقل تا سن یک ماهگی برای اطمینان از پایدار بودن شرایط نوزاد صبر کرد. اگر ختنه در ماه‌های اول تولد انجام نشود، در این صورت علاوه بر اینکه کودک را باید بیهوش کرد و ختنه نمود، هزینه‌ای بر خانواده تحمیل می‌گردد و اثر بد روانی آن نیز بر کودک بیشتر مشاهده می‌شود. چون او در سنین کودکی (بویژه ۲ تا ۳ سالگی) نسبت به حفظ آلت تناسلی خود حساسیت دارد و چه بسا ختنه را تنبیه پدر و مادر در حق خود می‌پندارد و این تصور کودک را آزرده می‌کند. برخی ادعا کرده‌اند که در سن بسیار پایین (کمتر از دو هفته) خاطرهٔ درد در کودک باقی نمی‌ماند. اما این ادعا توسط دیگران رد شده‌است. برخلاف طناب ناف، که به دلیل فقدان عصب درد، بریدن ان بی درد است، در محل ختنه اعصاب بسیاری در بدو تولد برای حس درد و غیره وجود دارد. با این حال اثر رنج و ترومای حاصل از ختنه و زخم حاصل از آن، هنوز گاهی انکار می‌شود. توصیه اکید می‌شود که ختنه با بی‌حسی انجام شود. نوزاد در ماه‌های اولیه هم درد را به‌طور کامل تجربه می‌کند. اثرات درد شدید بر روان کودک می‌تواند ماندگار باشد. اما از آنجا که در ظاهر که حافظهٔ خوداگاه از تجربیات ماه‌های اولیه باقی نمی‌ماند، بررسی و اندازه‌گیری اثرات روانی تجربهٔ این درد دشوار و شاید غیرممکن است؛ بنابراین هنوز اجماعی در این زمینه وجود ندارد. دورهٔ نقاهت ختنه معمولاً یک هفته یا بیشتر طول می‌کشد و کودک در ان مدت نیز درد را تجربه می‌کند. مشکلی که ممکن است ختنه کردن در ماه‌های اول تولد به وجود آورد عبارت است از زخم شدن نوک سوراخ آلت که باید از پیدایش آن جلوگیری کرد. زخم شدن نوک سوراخ آلت نتیجه قنداق کردن نامناسب کودک است که موجب می‌شود آمونیاک تولید شده از ادرار کودک با مجرای ادرار در تماس نزدیک باشد.[38]

تغییر شکل در بدن
هنر بر بدن
افزودن به بافت
تغییر بافت
برداشتن بافت

جنبه‌های بهداشتی

تحلیل‌های هزینه-فایدهٔ ختنه تغییر کرده‌اند. بعضی در مجموع فایدهٔ آن را بیشتر دیده‌اند.[8][39][40] و بعضی هم ضایعات و عوارض آن را بیشتر یافته‌اند،[41][42] و یکی هم نتیجه را این‌گونه یافته‌است که فواید و خطرات آن برابرند و پیشنهاد داده‌است که می‌توان برای ختنه کردن بر مبنای فاکتورهای غیر پزشکی و بهداشتی تصمیم گرفت.[43]

در آخرین بررسی که در سال ۲۰۱۲ توسط آکادمی پزشکان کودکان آمریکا منتشر شد، فوائد ختنه برابر با زیان‌های ناشی از عمل جراحی (و نه سایر زیان‌های روانی، یا مربوط به عملکرد جنسی) تشخیص داده شد. در عین حال این آکادمی انتخاب نهایی را بر عهده پدر و مادر گذاشت.[44] بیشترین ایرادی که به ختنه کردن وارد می‌کنند، تأثیرات منفی آن از لحاظ روانی بر کودک و نوجوان می‌باشد. زیانهایی که در آینده حتی ممکن است قابل جبران نباشد.[45]

موارد منع ختنه
  • اگر تنه آلت نوزاد در سطح پوست عانه قرار گرفته و درحقیقت آلت نوزاد در چربی عانه فرورفته باشد.
  • اگر آلت نوزاد بسیار کوچک باشد، یعنی کمتر از ۲٫۵ سانتیمتر طول داشته باشد (آلت نوزاد سالم بین ۲٫۸ تا ۴ سانتیمتر می‌باشد).
  • اگر پیشابراه به جای نوک آلت در زیر سر یا تنه آلت قرار گرفته باشد (هایپواسپادیازیس:یک ناهنجاری مادرزادی آلت) و پوست ختنه کامل تشکیل نشده باشد (در اصطلاح عامیانه: نوزاد ختنه شده به دنیا آمده‌است). این وضع یک نوع نابهنجاری است و نوزاد به جای ادرار کردن به جلو به زیر ادرار می‌کند، در چنین موارد کودک را نباید ختنه کرد بلکه باید در ۱۸ ماهگی با عمل جراحی خاص آلت او را ترمیم نمود.
  • اگر نوزاد مبتلا به بیماری‌های خون‌ریزی دهنده مثل هموفیلی باشد[46]

دین

یهودیت
یک مراسم ختنه سنتی یهودی

ختنه شدن در یهودیت بسیار مهم است. در هنگامی که خداوند در تورات با ابراهیم در کتاب پیدایش فصل ۱۷ عهد می‌بندد به او می‌گوید که او و تمامی مردان در خانه او باید ختنه شوند. این ختنه شدن نشاندهنده عهد خداوند با ابراهیم و پیمان بین او و خداست. اهمیت ختنه در تورات به حدی است که خداوند به ابراهیم دستور می‌دهد افراد ختنه نشده را از بین خود طرد کند. غیریهودیان باید قبل از اینکه در عید پسح شرکت کنند ختنه شوند. ختنه نشدگان در تورات به عنوان افرادی که از نظر شرعی پاکیزه نیستند شناخته می‌شوند. ختنه شدن در چند جای تورات به صورت معنوی نیز به کار رفته‌است و در مورد ختنه شدن قلب و گوش صحبت شده‌است.

این عهد من است که تو نگهداری خواهی کرد بین من و بین نسل تو بعد از تو، هر مردی در بین شما باید ختنه شود؛ و این ختنه نشدن در پوست آلت تناسلی خواهد بود و این نشاندهنده عهد بین من و تو است؛ و در روز هشتم تولد او ختنه خواهد شد، هر مردی در نسل تو، آنکه در خانه تو متولد شده‌است، یا به وسیله پول از یک غریبه خریداری شده‌است و از نسل تو نیست. کسی که در خانه تو متولد شده‌است یا با پول خریداری شده‌است باید ختنه شود؛ و عهد من در پوست تو عهدی دائمی خواهد بود؛ و مرد ختنه نشده که در پوست آلتش ختنه نیست آن روح باید از مردمش قطع شود زیرا او عهد مرا شکسته‌است. - عهد عتیق، پیدایش ۱۷: ۱۰–۱۴
در روز هشتم پوست آلت تناسلی باید ختنه شود. - عهد عتیق، کتاب لاویان ۱۲ :۳

از این رو تمامی فرزندان مذکر یهودی بر اساس دستور خداوند در روز هشتم ختنه می‌شوند. این عمل توسط فردی به نام موهل انجام می‌شود و مراسم آن بریت میلاه نام دارد. بر اساس شرع یهودی غیریهودیان نیاز به ختنه شدن ندارند و تنها لازم است از قوانین هفت‌گانه نوح پیروی کنند.

مسیحیت
نوشتار(های) وابسته: ختنه شدن در مسیحیت اولیه
ختنه عیسی اثر لودوویکو مازولینو

امروزه بیشتر مسیحیان نسبت به ختنه شدن بی‌تفاوت هستند و نه آن را توصیه کرده و نه ممنوع می‌کنند. در ابتدای مسیحیت بحث زیادی در مورد ختنه شدن وجود داشت. این بحث به این دلیل بودن که عیسی و حواریون او همه یهودی زاده بوده و ختنه شده بودند؛ ولیکن بعد از عیسی به تدریج دین او در بین غیر یهودیان (جنتیلها) گسترش یافت و سؤال این بود که آیا این غیریهودیان احتیاج به تبعیت از قوانین یهودی دارند تا مسیحی شوند یا خیر. در شورای اورشلیم در سال ۵۰ میلادی تصمیم گرفته شد که غیریهودیان نیازمند ختنه شدن و تبعیت از قوانین یهودی نیستند. شرح این ماجرا در کتاب اعمال رسولان آمده‌است. پولس که حواری جنتیلها نامیده می‌شود نقش مهمی در این تصمیم داشت. بعضی اعتقاد دارند تصمیم شورای اورشلیم بر اساس قوانین هفت‌گانه نوح بوده‌است.

در اسلام

در قرآن به ختنه تصریح مستقیم نشده اما به صورت غیرمستقیم به عنوان پیروی از سنت ابراهیم ذکر شده‌است و بعداً در احادیث به آن تصریح شده‌است. شیعیان، شافعیان و حنبلیان ختنه مردان را واجب می‌دانند.[47][48] درمقابل، حنفیان و مالکیان، که اکثریت مسلمانان را تشکیل می‌دهند، ختنه مردان را واجب نمی‌دانند و ختنه را مستحب می‌دانند؛ و کارهایی چون امامت جماعت را برای شخص ختنه‌نشده درست و شهادت دادن او را پذیرفتنی دانسته‌اند.[49][50][51][52] در اسلام معمولاً ختنه شدن در سنین بالاتری نسبت به یهودیت که در آن ختنه شدن در روز هشتم انجام می‌شود صورت می‌گیرد. در ایران معمولاً ختنه در هفته‌های نخست پس از تولد صورت می‌گیرد و تا زمان بلوغ تمامی مردان مسلمان باید ختنه شوند. در فقه شیعه ختنه پسران واجب ذکر شده است و انجام آن شرط صحت طواف حج یا عمره میباشد [53]

مقایسه ختنه در یهودیت و اسلام

مبنای این مقایسه اعتقادات یهودیان دربارهٔ ختنه ذکور و معتقدات مسلمانان در این باره‌است.

  • براساس دین یهود ختنه نوزادان پسر یک فرمان الهی است که در کتاب مقدس (کتاب پیدایش فصل ۱۷) تصریح شده‌است. براساس این بخش از کتاب مقدس خداوند به ابراهیم امر کرد خود و فرزندان ذکور او در همه اعصار ختنه شوند… ختنه برای همه پسرانی که در خانه یهودی متولد می‌شوند، فرزندان پسر بردگان آن‌ها و همچنین هر پسری که توسط آن‌ها خریداری شود الزامی است. خداوند بنا به روایت یهودیان در کتاب مقدس می‌فرماید: هرکس که ختنه نشود عهد مرا شکسته‌است و از مردم خود جدا شده‌است (منظور، احتمالاً، ضرورت طرد وی از جامعه یهودی است). در مقایسه قران کتاب مقدس مسلمانان هیچ اشاره‌ای به ختنه یا وجوب آن ننموده‌است. ختنه پسران سنت پیامبر اسلام محسوب می‌شود و احادیثی در تأیید آن وجود دارد. بر این اساس برخی علمای مسلمان آن را واجب و برخی دیگر آن را در حد یک توصیه می‌دانند.[54]
  • همه نوزادان پسر، براساس آئین یهود، در روز هشتم تولد باید ختنه شوند. در اسلام زمان خاصی برای ختنه ذکر نشده‌است. اما ظاهراً ترجیح با ختنه در سنین کودکی است.[54]
  • براساس آئین یهودیت هر مردی که به دین یهود درآید باید ختنه شود. در اسلام چنین شرطی برای تازه مسلمانان وجود ندارد.[55]
  • یهودیان ارتدکس معتقدند اگر مذکر یهودی از دنیا برود و ختنه نشده باشد. ابتدا باید جنازه وی ختنه شده و سپس به خاک سپرده شود.[56]
  • روحانیون یهودی انواع جدید ختنه را که با کمک داروی بیهوشی و بدست پزشک متخصص انجام می‌شود جایز نمی‌دانند و معتقدند ختنه باید به روش سنتی و بدست موهل‌ها که در جوامع یهودی اینکار بدانان سپرده شده انجام شود. دولت سوئد در سال ۲۰۰۱ ختنه را تنها هنگامیکه تحت نظارت یک پزشک و با استفاده از داروی بیهوشی انجام شود مجاز دانست. کنگره جهانی یهود به این تصمیم دولت سوئد اعتراض کرد و آن را اولین محدودیت حقوقی برای انجام فرائض مذهبی یهودیان در اروپا از زمان نازی‌ها دانست.[57]

ختنه زنان

به عمل بریدن آلت تناسلی زنان (ناقص‌سازی جنسی زنان)، با هدف کنترل بر جسم و جنسیت، محروم ساختن وی از لذایذ جنسی، کاستن از میل جنسی و حفظ عفاف ختنه زنان (Female Circumcision) می‌گویند؛ که در بسیاری از کشورها غیرقانونی است و سازمان‌های بین‌المللی آن را برای سلامتی زیان‌آور و نقض حقوق زنان می‌دانند.[58][59]

نماد مبارزه با ختنه زنان

در ایران
  • بر پایه‌گزارشی از سایت جهان نیوز به نقل از رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران: عمل ختنه در بعضی از روستاهای ایران نیز دیده می‌شود به این جهت است که تحریک‌پذیری دختران در برابر مسائل جنسی کاهش می‌یابد. به گفته رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران، ختنه دختران در ایران بسیار کم است و شاید بتوان گفت این عمل تنها در چند روستا با جمعیت زیر دو هزار نفر دیده می‌شود. وی همچنین به خبرنگار جهان نیوز گفت: بیشترین نقاطی که این کار در آن‌ها انجام می‌شود کشورهای آفریقایی هستند. کشورهای همسایه هم تا حدی این عمل را انجام می‌دادند اما مرکز آن در کشورهای آفریقایی بوده‌است.
  • پژوهشی توسط پریسا رضازاده جلالی (۱۳۸۶) با عنوان بررسی زمینه‌های فرهنگی خشونت علیه زنان با تأکید بر ختنه دختران در بندر کنگ صورت گرفته‌است. در این پژوهش جامعه آماری جمعیت ۱۰ هزار نفری زنان بندر کنگ بودند که به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و تعداد ۲۰۰ نفر از زنان بومی بندر کنگ را تشکیل دادند که به مرکز درمانی شهید قادری این بندر مراجعه کرده‌اند. این پژوهش نشان داد که ۷۰ درصد دختران بندر کنگ ختنه می‌شوند. بیشتر زنان پاسخ دهنده بین سنین ۲۵–۳۵ سال بودند (۴۰ درصد). ۶۲ درصد از زنان نیز اهل تسنن بودند.
  • پژوهش دیگری هم در شهرستانی از کردستان ایران توسط طاهره پاشایی و همکاران انجام شده‌است. این مطالعه به روش توصیفی تحلیلی و از نوع مقطعی است. جامعه مورد مطالعه را زنان مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهرستان روانسر تشکیل می‌دهد. به منظور تعیین حجم نمونه در ابتدا برآوردی از تعداد موارد ختنه انجام شد و به این منظور یک مطالعه اولیه توسط کارشناس مامایی یکی از مراکز صورت گرفت. از ۵۰ نفر زن مصاحبه شده ۱۴ نفر عمل ختنه داشته‌اند.[60]

قوانین مرتبط

ماده ۲۶۹ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۰ کمیسیون امور قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی مقرر می‌دارد: قطع عضو یا جرح آن اگر عمدی باشد موجب قصاص است و حسب مورد مجنی‌علیه کسی که جرم بر او واقع شده می‌تواند با اذن ولی امر جانی را با شرایطی که ذکر خواهد شد قصاص نماید.[61]

بازسازی غلفه

بازسازی غلفه در افرادی که ختنه شده‌اند تا حدودی میسر است که معمولاً با اعمال کشش روی سطح پوست آلت مردی انجام می‌شود.

ناقص‌سازی مردان و زنان

بسیاری از فعالین اجتماعی در جهان، تلاش می‌کنند از واژه‌ی «ناقص‌سازی» به جای ختنه استفاده کنند. آنها با تاکید بر عدم ثابت شدن فواید ختنه، این مساله را مطرح می‌کنند که جدا کردن بخشی از بدن یک فرد بدون رضایت او (در سن زیر ۱۸ سال) به جز موارد اضطرار و پزشکی باید جرم‌انگاری شود. بسیاری از کودکان مهاجرین مسلمان و یهودی، از ختنه شدن خود ناراضی بوده و حتی موارد افسردگی و خودکشی گزارش شده است.[62][63]

جستارهای وابسته

پیوند به بیرون
  • «آناتومی پیشپوست و جنبه‌های کارکردی، تکوینی و بهداشتی آن». ۱۳۹۵.

پانویس
  1. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Circumcision»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد. (نسخه2۹ سپتامبر ۲۰۰۶).
  2. پارسینه (پایگاه خبر تحلیلی) (پنجشنبه 11 ژوئن 2020 میلادی). «با تاریخچه ختنه آشنا شوید». پارسینه. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  3. ختنه حساسیت نرینگی را از میان می‌برد
  4. تأثیر ختنه بر شیر نخوردن بچه از سینهٔ مادر
  5. Neonatal Circumcision Reconsidered
  6. http://www.circinfo.net/Circumcision_and_penis_length.html
  7. Morris, Brian J; Kennedy, Sean E; Wodak, Alex D; Mindel, Adrian; Golovsky, David; Schrieber, Leslie; Lumbers, Eugenie R; Handelsman, David J; Ziegler, John B (2017-02-08). "Early infant male circumcision: Systematic review, risk-benefit analysis, and progress in policy". World Journal of Clinical Pediatrics. 6 (1): 89–102. doi:10.5409/wjcp.v6.i1.89. ISSN 2219-2808. PMC 5296634. PMID 28224100.
  8. اربابی، امیرهوشنگ. «ختنه نوزادان با پلاستی بل مزایا و عوارض آن» (PDF). نشریه پزشکی رازی (دانشگاه علوم پزشکی تهران). دریافت‌شده در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳.
  9. دهخدا
  10. Circumcision in the United States Prevalence, Prophylactic Effects, and Sexual Practice Edward O. Laumann, PhD; Christopher M. Masi, MD; Ezra W. Zuckerman, MA JAMA. 1997;277(13):1052-1057.)
  11. "Circumcision policy statement. American Academy of Pediatrics. Task Force on Circumcision". Pediatrics. ۱۰۳ (۳): ۶۸۶–۹۳. 1999. doi:10.1542/peds.103.3.686. PMID 10049981. Unknown parameter |month= ignored (help)
  12. Sorrells, M. L. , Snyder, J. L. , Reiss, M. D. , Eden, C. , Milos, M. F. , Wilcox, N. and Van Howe, R. S. (2007), Fine-touch pressure thresholds in the adult penis. BJU International, 99: 864–869. doi: 10.1111/j.1464-410X.2006.06685.x دیدن مقاله
  13. Masters WH, Johnson VE. Human Sexual Response. Boston, MA: Little, Brown and Company; 1966:189-191
  14. Boyle, Gregory J (2002). "Male circumcision: pain, trauma, and psychosexual sequelae". Bond University Faculty of Humanities and Social Sciences. Archived from the original on 9 March 2011. Retrieved 9 February 2011. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
  15. ختنه خطر ایدز و بیماری‌های آمیزشی را 'کم می‌کند' بی‌بی‌سی فارسی
  16. Kaplan GW Complications of circumcision. Urol Clin North Am. 1983; 10:543-549
  17. Daniel Niku MD.Neonatal Circumcision. Urologic Clinics of North America.22 (1), 1995. p: 57- 65.
  18. 2. Elder JS. Abnormalities of the genitalia in boys and their surgical management. Inp.c.wals(Ed.), campbells urology , 8th Ed, Philadelphia, saunders, 2002: 2334-2352.
  19. سیم‌فروش. ناصر. اورولوژیست، استاد دانشگاه شهید بهشتی، پیشگیری از عفونت ادراری نوزادان با ختنه به موقع، کنگرهٔ سراسری اورژانسهای جراحی کودکان) ۹–۷مهرماه ۱۳۷۸ (برگزارکننده دانشگاه علوم پزشکی - تهران، ایران
  20. ناگفته‌های جنسی و زناشویی فصل: 9 صفحه:122- تألیف و ترجمه محمد رضا دژکام -انتشارات منشأ دانش (دکتر مری کالدرون-دکتر ماکسین دیویس-دکتر دیوید برلیندر)
  21. De Vincenzi I, Mertens T: Male circumcision: a role in HIV prevention? [editorial] AIDS 1994; 8: 153-160
  22. Cook LS, Koutsky LA, Holmes KK Circumcision and sexually transmitted diseases. Am J Public Health. 1994; 84:197-201
  23. Moses S, Plummer FA, Bradley JE, The association between the lack of male circumcision and the risk for HIV infection: a review of the epidemiological data. Sex Transm Dis. 1994; 21:201-210
  24. سؤالات متداول » IRCHA بایگانی‌شده در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine. صفحهٔ سؤالات متداول. وبگاه مرکز تحقیقات ایدز ایران - دانشگاه علوم پزشکی تهران. مورد ۲۰ و آخر. بازبینی شده در تاریخ ۲۰ دسامبر ۲۰۱۴. بایگانی شده در تاریخ ۲۰ دسامبر ۲۰۱۴ (پیوند پایدار دائمی)
  25. «Circumcision Policy Statement - Task Force on Circumcision 103 (3): 686 - AAP Policy». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئیه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۰۹.
  26. Dr.mohsen variani _drvariani.ir
  27. 7sib medical journal 7sib.ir
  28. Martinez I: Relationship of squamous cell carcinoma of the cervix uteri to squamous cell carcinoma of the penis among Puerto Rican women married to men with penile carcinoma. Cancer 1969; 24: 777-780
  29. Kessler II: Etiological concepts in cervical carcinogenesis. Gynecol Oncol 1981; 12 (suppl 2): S7-S24
  30. Singh-Grewal D, Macdessi J, Craig J (2005). "Circumcision for the prevention of urinary tract infection in boys: a systematic review of randomised trials and observational studies". Archives of Disease in Childhood. ۹۰ (۸): ۸۵۳–۸. doi:10.1136/adc.2004.049353. PMC 1720543. PMID 15890696. Circumcision was associated with a significantly reduced risk of UTI (OR = 0.13; 95% CI, 0.08 to 0.20; p<0.001) with the same odds ratio (0.13) for all three types of study design. Unknown parameter |month= ignored (help)
  31. Circumcision Policy Statement. American Academy of Pediatrics. Task Force on Circumcision. Pediatrics 103:686, 1999
  32. Cordelia Hebblethwaite (21 August 2012). "Circumcision, the ultimate parenting dilemma". BBC Magazine.
  33. "Circumcision Policy Statement". Pediatrics. American Academy of Pediatrics. 103 (3). 1999. doi:10.1542/peds.103.3.686.
  35. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ آوریل ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۳ آوریل ۲۰۱۵.
  36. http://www.bbc.co.uk/news/magazine-19072761
  37. Stover J, Walker N, Garnet GP, et al, "Can we reverse the HIV/AIDS pandemic with an expanded response?" Lancet Vol. 360, 2002, pp.  73–77
  38. مجله پزشکی تبیان (tebyan.net)
  39. Schoen, Edgar J. (2006). "Cost Analysis of Neonatal Circumcision in a Large Health Maintenance Organization" (Abstract). The Journal of Urology. ۱۷۵ (۳): ۱۱۱۱–۱۱۱۵. doi:10.1016/S0022-5347(05)00399-X. PMID 16469634. Retrieved ۲۰۰۶–۰۷–۰۱. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help); Unknown parameter |month= ignored (help); Check date values in: |accessdate= (help)
  40. Alanis, Mark C. (2004). "Neonatal Circumcision: A Review of the World's Oldest and Most Controversial Operation" (Abstract). Obstetrical & Gynecological Survey. ۵۹ (۵): ۳۷۹–۳۹۵. doi:10.1097/00006254-200405000-00026. PMID 15097799. Retrieved ۲۰۰۶–۰۹–۲۷. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help); Unknown parameter |month= ignored (help); Check date values in: |accessdate= (help)
  41. Van Howe, Robert S. (2004). "A Cost-Utility Analysis of Neonatal Circumcision" (Abstract). Medical Decision Making. ۲۴ (۶): ۵۸۴–۶۰۱. doi:10.1177/0272989X04271039. PMID 15534340. Retrieved ۲۰۰۶–۰۷–۰۱. Unknown parameter |month= ignored (help); Check date values in: |accessdate= (help)
  42. Ganiats, TG (1991). "Routine neonatal circumcision: a cost-utility analysis". Medical Decision Making. ۱۱ (۴): ۲۸۲–۲۹۳. doi:10.1177/0272989X9101100406. PMID 1766331. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help); Unknown parameter |month= ignored (help); Check date values in: |accessdate= (help); |access-date= requires |url= (help)
  43. Lawler, FH (1991). "Circumcision: a decision analysis of its medical value". Family Medicine. ۲۳ (۸): ۵۸۷–۵۹۳. PMID 1794670. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help); Unknown parameter |month= ignored (help); Check date values in: |accessdate= (help); |access-date= requires |url= (help)
  44. «The American Academy of Pediatrics has issued new guidelines saying the health benefits of infant circumcision outweigh the risks of the surgery». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۳۰ اوت ۲۰۱۲.
  45. https://www.psychologytoday.com/blog/moral-landscapes/201501/circumcision-s-psychological-damage
  46. مجله پزشکی دکتر سلام (hidoctor.ir/14463 _هرآنچه-باید-درمورد-ختنه-بدانید.html/)
  47. یحیی بن شرف نووی. المجموع: شرح المُهَذّب. ۱. بیروت: دارالفکر. ص. ۳۰۰ و ۳۰۱.
  48. ابن تیمیه (۱۴۱۳). شرح العمدة فی الفقه. ۱. ریاض: سعود بن صالح عطیشان. ص. ۲۴۳ و ۲۴۴.
  49. ابن عبدالبرّ (۱۴۰۷). الکافی فی فقه اهل المدینة المالکی. ۱. بیروت. ص. ۶۱۲.
  50. ابن حجر عسقلانی (۱۳۰۰). فتح الباری: شرح صحیح البخاری. ۱۰. بولاق: افست. ص. ۲۸۷.
  51. محمد بن علی طوری (۱۴۱۸). تکملة البحر الرائق شرح کنزالدقائق. ۷. بیروت. ص. ۱۶۱.
  52. صالح عبدالسمیع آبی ازهری. جواهرالاکلیل. ۱. بیروت: دارالمعرفة. ص. ۷۹.
  53. «تحرير الوسيلة( ترجمه فارسى) - الخميني، السيد روح الله - کتابخانه مدرسه فقاهت». lib.eshia.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۶.
  54. «Islam Question and Answer - Circumcision: how it is done and the rulings on it». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۳ ژوئیه ۲۰۱۲.
  55. Religious circumcision: a Jewish view - Glass - 2002 - BJU International - Wiley Online Library
  56. The Origins of Reform Judaism
  57. Jews protest Swedish circumcision restriction". Reuters. 2001-06-07. "A WJC spokesman said, "This is the first legal restriction placed on a Jewish rite in Europe since the Nazi era.
  58. «ناقص‌سازی جنسی ۲۴ درصد از زنان یمن، شهرزادنیوز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۵ سپتامبر ۲۰۰۸.
  59. «ختنه زنان در کردستان همان است که بود». شهرزادنیوز. ۱۳۸۷–۰۲–۲۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ سپتامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۵ مه ۲۰۰۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  60. (جهان نیوز؛ ۱۳۸۸)jahannews.com
  61. قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۰
  62. https://www.bbc.com/persian/magazine-48407306
  63. https://www.radiofarda.com/a/International-Day-of-Zero-Tolerance-for-Female-Genital-Mutilation/29024500.html

منابع
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ختنه موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.