بانک صادرات ایران

برج سپهر تهران که به عنوان ساختمان مرکزی بانک صادرات ایران به کار گرفته می‌شود.

بانکداری به شیوه نوین در ایران از اوایل سال ۱۳۰۰ هجری شمسی به دلیل ضرورت‌های اقتصادی و سیاسی آغاز شد اما از آنجایی که نخستین بانک‌های ایرانی تا حدودی با حمایت دولت و در راستای تحقق خواست و منافع حکومت شکل گرفته بودند کمتر به جلب رضایت آحاد مردم توجه داشتند از این رو به غیر از عدّه قلیلی که دارای مکنت و سرمایه زیادی بودند، اکثریت مردم ترجیح می‌دادند به رغم وجود تمامی مخاطرات احتمالی به جای پس‌انداز وجوه مازاد خود در بانک‌ها، پول‌های نقد خویش را در خانه نگهدارند.

براساس آمار منتشره در سال ۱۳۳۰ (هجری شمسی) از کل اسکناس و مسکوکات منتشره ایران تنها حدود ۱۱ درصد آن در اختیار بانک‌ها و ۸۹ درصد مابقی آن در پستوهای منازل و صندوقچه‌های شخصی مردم و به عبارتی به صورت راکد و خارج از چرخه مالی و اقتصادی کشور نگهداری می‌شده‌است.

تاریخ تأسیس بانک صادرات ایران به سال ۱۳۳۱ بازمی‌گردد. این بانک به تاریخ ۱۶ شهریور ۱۳۳۱، توسط خانواده بلورفروشان، محمدعلی مفرح و چندی از نزدیکان وی، با سرمایهٔ دو میلیون تومان، به صورت اعتباری و سه هزار و پانصد تومان به صورت قرضی، به‌طور موقت در بالاخانه‌ای واقع در تکیه دولت، در ساختمانی مشرف به شعبه مرکزی بانک ملی ایران، راه‌اندازی شد و تحت نام بانک صادرات و معادن، در اداره ثبت شرکت‌های تهران به ثبت رسید، سپس از ۲۲ آبان همان سال، در پی افتتاح اولین شعبه، به صورت رسمی شروع به کار نمود.[4]

اولین شعبه این بانک، در بدو تأسیس، ۲۵ نفر کارمند داشت.[5] در پایان سال نخست فعالیت، آنچه که از ترازنامه بانک مشهود است، مجموع سپرده‌ها حدود ۱۷ میلیون و ۶۰۰ هزار ریال، اعتبارات و تسهیلات اعطایی حدود ۶۷ میلیون ریال، مجموع دارایی‌ها معادل ۴۴ میلیون و ۲۰۰ هزار ریال و سود ویژه بانک، حدود ۷۰۰ هزار ریال بوده‌است. در حالی‌که از سرمایه ۲۰ میلیونی آن، تنها ۱۰ میلیون ریال پرداخت شده بود.

در ابتدا مفرح از ادوارد ژوزف، که در آن زمان از کارشناسان شناخته‌شده بانکی بود، برای مدیرعاملی بانک، دعوت کرد. ژوزف در دو سال نخست، ریاست بانک صادرات را در دست داشت، سپس در سال ۱۳۳۳، محمدعلی مفرح از سوی هیئت مدیره بانک، به عنوان مدیر عامل انتخاب شد. مفرح تا اواخر ۱۳۵۶ جمعاً ۲۳ سال، در این سمت باقی ماند و در همین سال، از سمت خود کناره‌گیری کرد و در خرداد ۱۳۵۷ به‌طور کلی، از هیئت مدیره بانک صادرات ایران نیز، استعفاء داد.

در سال ۱۳۴۲ نام این بانک به‌فرم کنونی؛ یعنی بانک صادرات ایران تغییر یافت.[4] این بانک در سال ۱۳۵۸ پیرو مصوبه شورای انقلاب اسلامی، ملی شد.[4] در سال ۱۳۸۷، بانک صادرات از یک شرکت سهامی خاص به شرکت سهامی عام تغییر شکل یافت و در پی آن، سهام بانک در سال ۱۳۸۸ در بازار بورس اوراق بهادار تهران به صورت عمومی عرضه شد.[4]

آرم بانک

لوگوی بانک صادرات ایران قبل از انقلاب - خلق‌شده توسط ادوارد ژوزف.

لوگوی بانک صادرات ایران از ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۹

نخستین لوگو یا آرم بانک صادرات، تصویر اسب بالداری است که عبارت بانک صادرات ایران بالای سرش درج شده‌است. انتخاب این لوگو به پیشنهاد ادوارد ژوزف، اولین مدیرعامل این بانک صورت گرفت. او این تصویر را از روی نگین انگشتر عتیقه‌ای که از یک مغازه عتیقه‌فروشی خریده بود، برداشت کرد. او اسب را سمبل سرعت، استقامت، نجابت و بال‌هایش را سمبل بلندپروازی و آغوش باز می‌دانست. این آرم شبیه به مهر انوشیروان، پادشاه ساسانی بود.[5]

این آرم پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ تغییر کرد. یکی از ویژگی‌های آرم جدید نشان دادن نقشه ایران و مراکز استان‌های ایران بود که نشانه استانی شدن بانک محسوب می‌شد.[5] این لوگو بار دیگر در سال ۱۳۶۹ تغییر کرد و لوگوی جدید که نشان‌دهندهٔ دو دست و یک سکه‌است جایگزین شد. این لوگو همچنان به عنوان آرم این بانک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

طرح اولیه آرم فعلی بانک صادرات در سال ۱۳۶۹ به سفارش روابط عمومی این بانک توسط اسماعیل کیا مقدم طراحی شد. پس از آن، مرتضی ممیز بنا به درخواست بانک صادرات، تغییراتی در آن صورت داد و ماحصل آن به عنوان لوگوی بانک صادرات معرفی شد. به همین دلیل، بعدها بین این دو طراح اختلافاتی در خصوص این که چه کسی پدیدآورندهٔ این اثر است، درگرفت.[7]

نمایی از برج سپهر

برج سپهر با معماری ساده به شکل مکعب مستطیل به رنگ خاکستری، یکی از بلندترین ساختمان‌های تهران است.[11][12] بلندای برج ۱۱۵ متر در ۳۲ طبقه (روی زمین) و مساحت آن ۵۵۰۰۰ متر مربع است[13] این برج که در خیابان سمیه میان خیابان‌های بهار و مفتح قرار گرفته، هم‌اکنون به عنوان ساختمان مرکزی بانک صادرات ایران بکار گرفته شده‌است.[14] برج سپهر که با بلندی بسیار نسبت به بافت شهری تهران در آن ناحیه کاملاً از ساختمان‌های گرداگرد خود قابل تمایز است، در تمام طول خیابان‌های سعدی و سمیه، بخش‌هایی از بزرگراه رسالت، خیابان مفتح و بزرگراه مدرس در معرض دید و از میدان قدس به سمت جنوب بر محور خیابان شریعتی قرار گرفته‌است.[11]

برج سپهر در زمان انقلاب نیمه‌کاره و متعلق به هژبر یزدانی بود و پس از آن مصادره و به عنوان بدهی وی در اختیار بانک صادرات ایران قرار گرفت. این ساختمان پس از خاتمه جنگ تکمیل شد و در سال ۱۳۷۰ مورد بهره‌برداری قرار گرفت.[15]

بانک صادرات ایران در حال حاضر ۲٬۳۱۷ شعبه در داخل کشور و ۲۳ شعبه در خارج کشور و حدود ۲۷٬۲۰۶ کارمند دارد. این بانک دارای سیستم یکپارچه بانکی به نام سپهر می‌باشد.

بانک صادرات ایران در حال حاضر علاوه بر دارا بودن ۳۰ شعبه در آسیا و اروپا، مالکیت چهار بانک مستقل در خارج از ایران را نیز در اختیار دارد. این چهار بانک عبارتند از:[16]

• بانک صادرات تاشکند (تاشکند)
• شرکت صادرات پی‌ال‌سی (لندن)
• فیوچر بانک (بحرین)
• آرین بانک (افغانستان)

هدف از تأسیس بانک صادرات ایران که مؤسسین در ابتدا مدعی آن بودند، عبارت بود از:[4]

• دادن وام و سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های اقتصادی از قبیل صنایع و استخراج معادن
• توسعه کشاورزی
• جذب سرمایه‌های داخلی و پس‌اندازهای هر چند کوچک
• ایجاد شبکه بانکی در سراسر کشور
• ارائه تسهیلات بانکی

عموم خدمات بانک صادرات به شاخه‌های زیر تقسیم می‌شود.

برند بانک صادرات ایران در سال ۱۳۹۲ در دهمین جشنواره ملی قهرمانان صنعت ایران به عنوان یکی از ۱۰۰ برند برتر ایران شناخته شد.[31]

بانک صادرات ایران در چارچوب قانون پولی و بانکی کشور، قانون عملیات بانکی بدون ربا و سایر قوانین ذی‌ربط، مقررات ناظر بر عملیات مجاز بانکی و سایر مصوبات شورای پول و اعتبار و دستورها بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و با اخذ مجوزهای لازم، مجاز به انجام فعالیت‌های زیر است:[32]

1. قبول سپرده
2. صدور گواهی سپرده عام و خاص
3. ارائه چک و خدمات مرتبط با آن طبق قانون صدور چک
4. انجام عملیات بین بانکی
5. انجام عملیات اعتباری مصرح در قانون عملیات بانکی بدون ربا و آیین‌نامه‌های مربوط
6. ارائه انواع ابزارهای پرداخت
7. دریافت، پرداخت، نقل و انتقال وجوه ریالی و ارزی
8. انجام امور نمایندگی به منظور جمع‌آوری وجوه، انواع قبوض خدمات شهری، ودایع و …
9. گشایش انواع اعتبار اسنادی و صدور انواع ضمانت نامه
10. ارائه خدمات بانکی الکترونیکی از جمله صدور انواع کارتهای الکترونیکی
11. قبول و نگهداری اشیاء گرانبها، اسناد و اوراق بهادار و اجاره صندوق امانات به مشتریان
12. انجام عملیات ارزی نظیر خرید و فروش ارز، انتقال ارز، دریافت و اعطای تسهیلات ارزی و حواله‌های ارزی
13. خدمات مربوط به وجوه اداره شده
14. تضمین بازخرید اوراق بهادار صادره اشخاص حقوقی دولتی و غیردولتی
15. انتشار یا عرضه اوراق مالی اسلامی ریالی و ارزی در داخل و خارج از کشور
16. انجام سفارش‌های مستمر مشتریان (دستور پرداخت مستمر)
17. ارائه خدمات مشاوره ای در زمینه‌های خدمات مالی، سرمایه‌گذاری و مدیریت دارایی‌ها به مشتریان
18. انجام وظایف قیومیت، وصایت، وکالت و نمایندگی مشتریان طبق قوانین و مقررات مربوط
19. سرمایه‌گذاری از طریق خرید سهام، اوراق مشارکت، اوراق بهادار خارجی و اوراق صکوک
20. خرید و فروش اموال حسب ضرورت در چارچوب ضوابط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
21. ایجاد هرگونه پوشش بیمه ای برای دارایی‌های بانک نزد شرکت‌ها و مؤسسات بیمه
22. حفظ، برقراری و ایجاد رابطه کارگزاری با بانک‌های داخل و خارج
23. ترخیص کالا از بنادر و گمرکات به حساب بانک
24. وصول مطالبات اسنادی
25. وصول سود سهام مشتریان و واریز به حساب
26. فروش تمبر مالیاتی و سفته
27. انجام سایر عملیات قانونی پس از اخذ تاییدیه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران[32]

• بانک ملی ایران
• بانک مرکزی

1. https://www.codal.ir/Reports/Decision.aspx?LetterSerial=lNq04bGOjFMCLRo1IPpB8w%3d%3d&rt=3&let=6&ct=0&sheetId=1
2. https://www.codal.ir/Reports/Decision.aspx?LetterSerial=lNq04bGOjFMCLRo1IPpB8w%3d%3d&rt=3&let=6&ct=0&sheetId=0
3. https://www.codal.ir/Reports/Decision.aspx?LetterSerial=lNq04bGOjFMCLRo1IPpB8w%3d%3d&rt=3&let=6&ct=0&sheetId=21
4. روزنامه دنیای اقتصاد، شماره ۲۴۰۸
5. تاریخچه بانک صادرات، نقل از وبگاه رسمی
6. «بانک صادرات ایران - تاریخچه». www.bsi.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۱۸.
7. مهدی صادقی
8. «بانک صادرات ایران - تاریخچه». www.bsi.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۲.
9. "دلیل تحریم بانک صادرات چه بود؟ - اخبار بانک". اخبار بانک - شبکه اطلاع‌رسانی بانک و بیمه - بینا. Retrieved 2020-10-16.
10. Welle (www.dw.com)، Deutsche. «تحریم بانک صادرات از سوی آمریکا و پیامدهای احتمالی آن / گفتگویی با فریدون خاوند | DW | 18.09.2006». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.
11. «برج سپهر». وبگاه شرکت کتاب اول. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ ژانویه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۰.
12. «نگاهی به برج‌های معروف تهران». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۰.
13. "Sepehr Tower Structurae". Structurae Website. Retrieved 30 November 2010.
14. «بانک صادرات ایران- ساختمان‌های مرکزی- سپهر». وبگاه بانک صادرات ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ مه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۰.
15. «تاریخچه ساختمان‌های بلند تهران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ فوریه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۸.
16. روزنامه دنیای اقتصاد، بانک صادرات ایران در یک نگاه بایگانی‌شده در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine
17. همشهری آنلاین، سهام بانک صادرات ۱۹ خرداد در بورس عرضه می‌شود
18. «مدیرعامل بانک صادرات ایران: دو زیرمجموعه «وبصادر» عرضه اولیه می‌شود». بانک صادرات ایران. ۸ اردیبهشت ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۹ اردیبهشت ۱۳۹۹.
19. «اتفاق جالب در مدیریت و فعالیت‌های «گروه مالی بانک صادرات»». پایگاه خبری تحلیلی فردا. ۸ مرداد ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۶ فروردین ۱۳۹۹.
20. «وعده‌های پایان سالی بانک صادرات». دنیای اقتصاد. ۱۱ اسفند ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۶ فروردین ۱۳۹۹.
21. «دو زیرمجموعه «وبصادر» عرضه اولیه می‌شود». خبرگزاری برنا. ۸ اردیبهشت ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۹ اردیبهشت ۱۳۹۹.
22. «دربارهٔ ما». شرکت گروه مالی سپهر صادرات. دریافت‌شده در ۲۶ فروردین ۱۳۹۹.
23. «افزایش ۸۹ میلیارد تومانی درآمدهای گروه مالی سپهر صادرات». تجارت نیوز. ۲۷ شهریور ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۶ فروردین ۱۳۹۹.
24. «دربارهٔ سرمد». پورتال بیمه سرمد. دریافت‌شده در ۲۶ فروردین ۱۳۹۹.
25. «ترکیب سهامداران». شرکت سرمایه‌گذاری خوارزمی. دریافت‌شده در ۲۶ فروردین ۱۳۹۹.
26. «بانک صادرات ایران - ارسال پیامک قبل از برگشت چک». www.bsi.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اکتبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۰۷.
27. «بانک صادرات ایران - افتخارات 1397». bsi.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۲.
28. «بانک صادرات ایران - افتخارات 1396». bsi.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۲.
29. «بانک صادرات ایران - افتخارات 1395». www.bsi.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۳.
30. «بانک صادرات ایران - افتخارات 1394». www.bsi.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۳.
31. «برندهای ارزشمند ایران معرفی شدند». خبرآنلاین. ۲۱ دی ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۷ مرداد ۱۳۹۴.
32. «بانک صادرات ایران - شرح وظایف بانک». www.bsi.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۴.

• «بانک صادرات در یک نگاه»، روزنامه دنیای اقتصاد (۲۴۰۸)، ص. ۲، ۲۵ تیر ۱۳۹۰
• «تاریخچه بانک صادرات». بانک صادرات ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۹۰.
• مهدی صادقی. «ماجرای یک نشانه». مؤسسه انتشارات رسم. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۶ تیر ۱۳۹۰. پیوند خارجی در |ناشر= وجود دارد (کمک)
• غلامرضا مصور رحمانی، اولین رئیس شعبه بانک صادرات هامبورگ در کتاب «کهنه سرباز» خاطرات سیاسی و نظامی غلامرضا مصور رحمانی. ۱۳۷۴، صص ۴۵۶، چاپ آرمان، شابک: ندارد

• وبگاه بانک صادرات ایران
• تاریخچهٔ بانک صادرات ایران