آفت دهان

آفْت دهان (به انگلیسی: Aphthous stomatitis) یک بیماری شایع در دهان است که ضایعات دردناک نِکروتیک در مخاط دهان، زبان و لثه به بار می‌آورَد. علت آن ناشناخته است ولی ممکن است خودایمنی باشد. این ضایعات یک دوره ده تا چهارده روزه باقی می‌مانند و خود به خود از بین می‌روند. در بیشتر موارد،این علائم عودکننده هستند.

آفت دهان
آفت بزرگ برروی لب پایینی
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
تخصصپزشکی دهان
آی‌سی‌دی-۱۰K12.0
آی‌سی‌دی-9-CM528.2
مدلاین پلاس000998
ئی‌مدیسینent/۷۰۰ derm/486 ped/۲۶۷۲
سمپD013281

شیوع آفْت در جوامع مختلف از ۶٪ تا ۶۶٪ گزارش شده و متوسط شیوع آن ۲۰٪ است. در زن‌ها برتری نسبی دارد.[1] آفْت، یک عفونت ویروسی نیست و قابلیت سرایت هم ندارد، اما عامل ژنتیک در بروز آن بسیار مؤثر است.[2] دورهٔ آن حدود یک ماه است و اغلب پس از آن بدون درمان هم بهبود می‌یابد. درمان آن اغلب علامتی است و برای رفع آن بیشتر از دهان‌شویه یا قطره استفاده می‌شود.

آفْت دهان در قسمت زیرین زبان

اِتیولوژیِ آفْتِ عودکنندهٔ دهانی دقیقاً مشخص نیست، اما مواردی به‌عنوان علل زمینه‌ساز برای آن معرفی شده‌اند؛ مانند زمینهٔ ارثی، استرس، اختلالات آسیب‌شناختی (ایمونولوژیک)، عوامل هورمونی، کمبودهای تغذیه‌ای و نقایص خونی، سیگار و کمبود ویتامین c وحساسیت‌های غذایی.

انواع آفت[3]
  1. زخم ویروس هرپس (تبخال)
  2. زخم مینور (کوچک)
  3. زخم ماژور (بزرگ)

علائم و نشانه‌ها

آفْت در سه شکل عمده وجود دارد که شایع‌ترین آن‌ها آفْت‌های کوچک (مینور) با شیوع ۸۰٪ و آفْت‌های بزرگ (ماژور) با شیوع حدود ۱۰٪، و ۱۰٪ بقیه نیز به‌صورت تبخال‌شکل دیده می‌شود.[4] علائم آفْت محدود به دهان هستند و بیمار علائم عمومی (مانند تب) ندارد. علامت اصلی درد یا سوزش در محل آفْت است. ممکن است درد با بعضی غذاها و آشامیدنی‌ها (مانند اسیدها) تشدید شود. با بهبود زخم، درد نیز کاهش می‌یابد. شکایت بیماران درد شدیدی است که با اندازه دانه های سفیدی که در دهان شان ایجاد شده، تناسبی ندارد. به لحاظ دردناک بودن، در برخی موارد با تبخال اشتباه می‌شود اما حقیقت این است که تبخال (عفونت هرپس) با سفیدک (آفت) تفاوت دارد. [5]

عوامل به‌وجود آورنده

البته علت مشخصی برای آفت ثابت نشده است ولی عوامل زیر در تحریک و ایجاد آن دخیل هستند:

ارث، استرس، خستگی، بیماری، صدمه ناشی از گازگرفتن ناگهانی، تغییرات هورمونی، قاعدگی در خانم‌ها، کاهش وزن شدید، حساسیت‌های تغذیه‌ای، ماده کف‌کننده موجود درخمیر دندان‌ها وکمبود ویتامین ب 12، اسید فولیک ، [7] و البته به احتمال زیاد یکی دیگر از عوامل به وجود آورنده آفت دهانی پایین آمدن میزان شاخص pt و inr در بیماران مبتلا به کمبود فاکتور پنج و یا همان لیدن میباشد.

بثورات دهان و آفت یکی از نشانه های بیماری کرونا شناخته شده است.[8]

درمان آفْت

آفْت خودبه‌خود خوب می‌شود و معمولاً نیازی به درمان ندارد. برای آفْت اگر درمانی صورت بگیرد معمولاً به‌منظور کاستن از درد و التهاب و استرس و جلوگیری از اضافه‌شدن عفونت ثانویه به آن است.

رایج‌ترین درمان‌هایی که در این خصوص توصیه می‌شود شامل موارد زیر هستند:

  1. رعایت بهداشت دهان
  2. استفاده از آنتی‌بیوتیک موضعی مانند کپسول‌های ۲۵۰ میلی‌گرمیِ تتراسایکلین محلول در سرُم فیزیولوژی (به‌صورت دهان‌شویه)
  3. رفع کمبودهای ویتامینی و املاح سرُمی همچون ویتامین ب۱۲، آهن و اسید فولیک و پرهیز از غذاهای آلرژی‌زا[9]
  4. استفاده از داروهای بی‌حس‌کنندهٔ موضعی همچون لیدوکائین یا دیفن‌هیدرامین
  5. استفاده از مواد محافظ موضعی حاوی استروئیدهای موضعی همچون تریامسینولون یا کلوبتازول یا فلاکینولون
  6. استفاده از آنتی‌بیوتیک موضعی مانند کلرهگزیدین، بنزیدآمین یا پرسیکا
  7. استفاده از داروی گیاهی میرتکس (myrtex)

استفاده از محلول آب ولرم و نمک چند بار در روز

پیشگیری

کمبود عنصر روی در افراد مبتلا به آفْت عودکننده گزارش شده‌است.[10] استفادهٔ منظم از نخ دندان و مسواک، مصرف ویتامین ب، حفظ بهداشت دهان و استفاده از دهان‌شویه‌های مناسب و آب‌نمک از بروز این بیماری جلوگیری می‌کند.[11]
توصیه می‌شود افرادی که مرتباً و به تعداد زیاد آفْت می‌زنند یا آفْت آن‌ها بزرگ بوده و التیام آن‌ها زمان زیادی طول می‌کشد، جهت شناسایی عامل و بیماری‌های زمینه‌ایِ مستعدکننده تحت معاینات و آزمایش‌های کامل‌تری قرارگیرند.

پانویس
  1. حسن حسین‌پور جاجرم، علی بنی‌هاشم‌راد، جواد میردامادی (تابستان ۱۳۸۷). «بررسی اثر درمانیِ آنتروکینون بر آفْت مینور دهان». مجلهٔ دندانپزشکی جامعهٔ اسلامی دندانپزشکان، دورهٔ ۲۰، شمارهٔ ۲. پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  2. شیرین میرزازاده (۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۰). «راه‌های دفع آفْت دهان» (PDF). هفته‌نامهٔ سپید. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۷ اکتبر ۲۰۱۳.
  3. «About Mouth Ulcers - Types, Causes, Symptoms | PhoneMantra» (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۵.
  4. «مقالهٔ خودآموزی آفْت دهانی» (PDF). دریافت‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۱۵.
  5. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۸ اوت ۲۰۱۹.
  6. «آفْت دهان چیست؟». وب‌گاه پزشکان بدون مرز. دریافت‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۱۵.
  7. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۸ اوت ۲۰۱۹.
  8. www.tabnak.ir https://www.tabnak.ir/fa/news/990997/%D9%85%D8%AD%D9%82%D9%82%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%DB%8C%DA%A9-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AE%D8%A8%D8%B1-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۲. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  9. Volkov, I.; Rudoy, I.; Freud, T.; Sardal, G.; Naimer, S.; Peleg, R.; Press, Y. (2009). "Effectiveness of Vitamin B12 in Treating Recurrent Aphthous Stomatitis: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial". The Journal of the American Board of Family Medicine. American Board of Family Medicine (ABFM. 22 (1): 9–16. doi:10.3122/jabfm.2009.01.080113. Retrieved 2014-10-09.
  10. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3467416
  11. «دو عامل عجیب بروز آفْت دهان». خبرگزاری مهر. ۲۶ مرداد ۱۳۹۴.

منابع

[1]

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ آفت دهان موجود است.
  1. حیدر عظمایی (۱۹/۸/۹۷). «فواید ومضرات مصرف رب انار رابشناسید». تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.