کردوئنه

کاردوخ، کُردو یا کردوئنه (قدیمیتر:کورتوئنا) نام یکی از استان‌های امپراتوری رم، در شمال میانرودان بود که در جنوب دریاچه وان و شرق شهر دیاربکر امروزی قرار داشت. دانشنامه بریتانیکا ذکر می‌کند که از نظر جغرافیایی، منطقه کاردوخ با منطقه جزیره ابن عمر در شمال میان‌رودان یکی است. کردوئنه قسمتی از کردستان ترکیه امروزی است[1]

Կորճայք
کردوئنا
۱۸۹ سال پیش از میلاد–قرن یکم میلادی
پایتختپینیک
تاریخ 
• حکومترانی آرتاشیا یکم
۱۸۹ سال پیش از میلاد
• فروپاشی
قرن یکم میلادی
بخشی از
تاریخ و فرهنگ کردها

مردم
جمعیت
  • وطن و سرزمین مادری
تاریخ
فرهنگ
تاریخ باستانی
تاریخ سده‌های میانی
تاریخ معاصر
زبان‌ها
دین

کردوئنه، کاردوخی و کردستان

بسیاری بر این باورند که کردوئنه همان مکانی است که امروزه کردستان نامیده می‌شود.[2][3][4][5][6][7] و دانشنامه کلمبیا این ارتباط را ذکر کرده‌است.[8]

برخی از دانشوران قرن نوزدهم نظیر جرج رولینسن کردوئنه و کاردوخی را با کردهای امروزی یکی دانستند و اظهار کردند کاردوخی معادل لغوی باستانی کردستان است.[9][10][11] برخی منابع آکادمیک تازه معتقدند باید پروتو-کرد دانسته شود.[12] نمونه‌های زیادی از این گونه نامها وجود دارد که به دلیل سختی بیان حرف «خ» در لاتین است.[13] با اینحال باور بر این است که مردم کردوئنا به زبانی ایرانی سخن می‌گفته‌اند.[14]

عنصر کردی از شرق (غرب ایران) به غرب (کردستان مرکزی) بسط یافت ولی پیش از آمدن کردها، ملیتی با منشأی متفاوت ولی نامی مشابه (کاردو: Ḳardū) در کردستان مرکزی حضور داشت که بعدها با کردهای ایرانی درآمیخت. عقب‌نشینی ده هزار نفر به توصیف گزنفون (۴۰۱–۴۰۰ قبل از میلاد) نام کاردوخی (Καρδοῦχοι) را مشهور کرد. از این زمان به بعد، به‌طور پیوسته به اطلاق این نام توسط نویسندگان به کرانهٔ چپ دجله در نزدیکی کوه جودی برمی‌خوریم. نویسندگان کلاسیک نام کوردوئنه را به این سرزمین اطلاق کردند. این بخش به آرامی، بث کاردو و شهر جزیره ابن عمر، گزرتای کاردو خوانده می‌شد. ارمنی‌ها کردوذ، عرب‌ها بکردا (کردی) را استفاده می‌کردند. یاقوت حموی به نقل از ابن اثیر، کانتون باکردا را بخشی از جزیره ابن عمر و در برگیرندهٔ دویست روستا که در کرانهٔ چپ دجله و در مقالب بازبدا در کرانهٔ راست واقع شده، ذکر می‌کند. اراضی کاردو در متون ارمنی و عرب کاربرد بسیار محدودی داشته. دقیقاً مرزهای ایالت کردوئنه را نمی‌دانیم؛ سه شهر آن، سریسا، ستلکا و پیناکا (فینیک) در کرانه دجله بودند، ولی نوشتهٔ استرابو قابل توجه است که طبق آن لفظ Γορδυαῖα ὄρη گاهی به کوه‌های بین دیاربکر و موش کنونی اطلاق می‌شده‌است. به نوشتهٔ گزنفون، کاردوخی کا نامش بیشک در دوره‌های بعدتر باقی مانده، کاردوخی نه اقتدار شاه اردشیر را به رسمیت می‌شناختند نه اقتدار شاه ارمنستان را. وقتی در قرن اول پیش از میلاد تیگران دوم کردوئنه را فتح کرد، زاربینوس شاه آنجا را اعدام کرد. در ۱۱۵ پس از میلاد شاه کردوئنه مانیزاروس نام داشت. به نوشته هوبشمان کردوئنه به‌طور فقط سطحی، ارمنی سازی شده بود. سرزمین کاردوخی باستان امروزه یکی از مراکز اصلی کردهاست. به این دلیل نتیجه‌گیری شده که کاردوخی با کردها یکی هستند و تا آغاز قرن بیستم این دیدگاه هنوز تردیدناپذیر دانسته می‌شد. با تحقیقات هارتمان، نودلکه و وایسباخ، که لزوم فیلولوژیکال متمایز دانستن ریشهٔ کرد و کاردو را نشان دادند، این مسئله دچار چرخش جدیدی شد. این دانشوران در همان زمان پیشنهاد دادند کردهای درون Κύρτιοι، سیرتی، که توسط نویسندگان کلاسیک در مادیه و پارس ذکر شده‌اند، به رسمیت شناخته شوند. حضور فارس (Fārs) در قبایل متعدد کردی در عصر ساسانی و شهادت نویسندگان عرب این فرضیه را تأیید می‌کند.[15]

منابع
  1. دانشنامه بریتانیکا، مقاله DARIUS III. بازدید: آوریل ۲۰۱۳.
  2. N. Maxoudian, Early Armenia as an Empire: The Career of Tigranes III, 95–55 BC, Journal of The Royal Central Asian Society, Vol. 39, Issue 2, April 1952، pp. 156–163.
  3. A.D. Lee, The Role of Hostages in Roman Diplomacy with Sasanian Persia, Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, Vol. 40, No. 3 (1991), pp. 366–374 (see p.371)
  4. J. den Boeft, Philological and historical commentary on Ammianus Marcellinus XXIII, 299 pp. , Bouma Publishers, 1998. (see p.44)
  5. J. F. Matthews, Political life and culture in late Roman society, 304 pp. ، 1985
  6. George Henry Townsend, A manual of dates: a dictionary of reference to the most important events in the history of mankind to be found in authentic records, 1116 pp. , Warne, 1867. (see p.556)
  7. F. Stark, Rome on the Euphrates: the story of a frontier, 481 pp. ، 1966. (see p.342)
  8. http://www.encyclopedia.com/topic/Kurds.aspx#4
  9. Rawlinson, George, The Seven Great Monarchies Of The Ancient Eastern World, Vol 7, 1871. (copy at Project Gutenberg)
  10. Orbis Latinus, University of Columbia.
  11. «Kurds. The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001-07». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اکتبر ۲۰۰۶. دریافت‌شده در ۱ آوریل ۲۰۱۳.
  12. Revue des études arméniennes, vol.21, 1988-1989, p.281, By Société des études armeniennes, Fundação Calouste Gulbenkian, Published by Imprimerie nationale, P. Geuthner, 1989.
  13. M.Th. Houtsma, E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913-1936, ISBN 90-04-08265-4, see p.1133
  14. M. Chahin, Before the Greeks, p. 109, James Clarke & Co., 1996, ISBN 0-7188-2950-6
  15. "Kurds, Kurdistān". Brill Reference. 2014-12-26. Archived from the original on 26 December 2014. Retrieved 2014-12-26.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.