سینمای کردی
سینمای کرد یا سینمای کردی به جریانی در سینما که در حال تولید و ارائه فیلم به زبان کردی و با محوریت موضوعی فرهنگ کردی و کردها در جغرافیای کشورهای ایران، عراق، ترکیه، سوریه و نیز تولیدات پراکنده در سایر نقاط جهان بالأخص در کشورهای اروپایی است، اطلاق می‌شود.
اولین فیلمی که در تاریخ سینما و در قالب یک فیلم داستانی، تصویری مستند از کردهای ایزدی ساکن ارمنستان ارائه کرد، فیلم «زاره» تولید سال ۱۹۲۶ روسیه و اثر فیلم‌ساز ارمنی هاموبیک نازاریان بود؛ اما آثار سینمایی فیلم‌ساز کرد اهل ترکیه یلماز گونای هم‌چون رمه (۱۹۷۸)، دیوار (۱۹۸۳) و مشخصاً فیلم تحسین‌شده‌اش جاده (۱۹۸۲) را می‌توان جدی‌ترین قدم برای شکل‌گیری یک رویکرد جدید سینمایی دانست.[1]
در سال ۱۹۹۵ بهمن قبادی فیلم کوتاه و مستند زندگی در مه ساخت، که به لحاظ حضور جشنواره‌ای و موفقیت در جشنواره‌ها از موفق‌ترین فیلم‌های مستند ایران به‌شمار می‌آید و بیشترین جوایز بین‌المللی را دریافت کرده‌است،[2] تا جایی‌که عنوان «پرافتخارترین مستندِ تاریخِ ایران» از آن خود کرد.[3]
در سال ۱۹۹۹ فیلم ایرانی «زمانی برای مستی اسب‌ها» به زبان کردی و در جغرافیای کردستان با قصه و قهرمانان بومی، مرزهای قومی و ملی را درنوردید و در اولین حضور جهانی‌اش به‌عنوان بهترین فیلم اول یک کارگردان از معتبرترین جشنواره هنری جهان «کن فرانسه» جایزه دوربین طلایی را کسب کرد و عملاً به پدیده جشنواره‌های معتبر جهانی تبدیل شد.[4]
فیلمسازان
- ییلماز گونی
- هنر سلیم
- بهمن قبادی
- مانو خلیل
- جانو روژبیانی
- هشام زمان
- ابراهیم سعیدی
- جمیل رستمی
- کارزان قادر
- کیوان کریمی
- نظامالدین آریچ
- شوکت امین کرکی
- یوکسل یاووز
- یشیم اوستااوغلو
- شهرام مسلخی
- کاظم از
- مصطفی هلکوت
- شوان عطوف
- ارسلان امیری
فیلم‌ها
- زالاوا، ۲۰۲۱
- درخت گردو، ٢٠١٩
- دختران آفتاب، ۲۰۱۸
- ال کلاسیکو، ۲۰۱۶
- عاشق‌ها ایستاده می‌میرند، ۲۰۱۵
- پرچم بدون کشور، ۲۰۱۵
- مردان، ۲۰۱۴
- خاطرات روی سنگ، ۲۰۱۴
- سرزمین شیرین فلفلی من، ۲۰۱۳
- هیلانه، ۲۰۱۳
- بیکس، ۲۰۱۲
- کوهستان قندیل، ۲۰۱۰
- ماندوو، ۲۰۱۰
- کاوه آهنگر، ۲۰۰۷
- ژانی گل، ۲۰۰۷
- دهل، ۲۰۰۷
- داود و لیلا، ۲۰۰۶
- نیوه‌مانگ، ۲۰۰۶
- مرثیه برف، ۲۰۰۵
- ودکا لیموترش، ۲۰۰۴
- لاک‌پشت‌ها هم پرواز می‌کنند، ۲۰۰۴
- ژیان، ۲۰۰۲
- آوازهای سرزمین مادری‌ام، ۲۰۰۲
- تخته‌سیاه، ۲۰۰۰
- زمانی برای مستی اسب‌ها، ۲۰۰۰
- باد ما را خواهد برد، ۱۹۹۹
- جاده، ۱۹۸۲
- زاره، ۱۹۲۷
منابع
- خسرو سینا (۱ دی ۱۳۹۵). «بالندگی سینمای بومی بر پرده‌های جهانی». روزنامه همشهری - استان‌ها.
- 'زندگی در مه' و 'در اندوه شریف' در آپارات، وب‌سایت بی‌بی‌سی فارسی.
- زندگینامه: بهمن قبادی (۱۳۴۸-)، وب‌سایت همشهری‌آنلاین.
- خسرو سینا (۱۷ فروردین ۱۳۹۶). «هویت مهمترین عنصر سینمای کُرد». مهرنیوز.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Kurdish Cinema». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۴ ژوئیه ۲۰۱۵.