هزبانیان

هلنا هزبانی همسر پادشاه منوباز هزبانی بود که اصلیتی سکایی داشت؛ که حدود ۲۱۰۰سال پیش بر اربیل حکومت می‌کرد. بعد از مرگ منوباز پسرش ایزد به حکومت رسید اما به دلیل کم سن و سالی اش ملکه هلنا قدرت را به دست می‌گرید. وی شخصیت بزرگ و مقتدر هزبانی بود و به دین یهودی گروید که باعث خشم بزرگان هذبانی گردید با آمدن مسیحیت اکثریت ساکنان سرزمین آدیابن که سریانی و آشوری بودند به مسیحیت گرویدند در دوره ظهور ساسانیان، هذبانیان در ابتدا مخالف آنان بودند اما پس از سرکوب هذبانیان به حکومت این خاندان توسط ساسانیان پایان داده شد بزرگترین چالش در دوره ساسانی جنگ و نزاع دینی زرتشتیگری و مسیحیت گری در این منطقه بوده است. .[1]

ابوالهیجاء بن ربیب‌الدوله هذبانی از سران نامدار هذبانی بود. ابولهیجا رئیس ایل هذبانی بود. او حکومت سلیمانیه، ارومیه، اربیل و دهوک و اطرافش را در اختیار داشت. در زمان حکومت او ترکان غز به آذربایجان آمده و به بیدادگری و یغماگری پرداخته بودند. ابولهیجا در سال ۴۳۰ هجری به کمک دایی خود وهسودان روادی شتافت. آنان ترکان غز را شکست سختی دادند و از آذربایجان بیرون راندند.

• Izady, M. (1993), “The Kurds: A Concise History And Fact Book,” Taylor & Francis (Routledge).
• Bosworth, C. E. (2004) “The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual,” Edinburgh University Press.
• مردوخ روحانی، بابا. «خاندان‌ها». در تاریخ مشاهیر کرد. ج. ۳، امرا و خاندان‌ها. تهران: انتشارات سروش، ۱۳۹۰

نمونه سکه‌های ضرب شده هزبانیان