پلاکت
پلاکتها (به انگلیسی: Platelets) ترومبوسیتها یا گِردهها[1] اجسامی با شکل نامشخص به قطر ۴–۲ میکرون هستند که از قطعه قطعه شدن سیتوپلاسم سلول های بزرگی به نام مگاکاریوسیت در مغز استخوان حاصل میشود. پلاکت ها هسته ندارند. با وجود این در مهرهداران پست سلول های هسته داری به نام ترومبوسیت معادل پلاکت میباشد. پلاکت سیتوپلاسم وسیع و گرانولهای گرد متعدد دارند. پلاکت ها را ترومبوسیت نیز مینامند. تعداد پلاکت ها ۴۰۰–۱۵۰ هزار در هر میکرولیتر خون میباشد؛ و عمر آنها ۱۱–۸ روز میباشد. هر پلاکت توسط غشایی غنی از گلیکوپروتئین محصور شده و بررسیها بیانگر وجود آنتیژنهای گروه خونی ABO در غشای پلاکت ها میباشد.
پلاکت | |
---|---|
جزئیات | |
ساخته از | مگاکاریوسیتها |
کارکرد | تشکیل لخته های خون; جلوگیری از خونریزی |
شناسهها | |
لاتین | Thrombocytes |
MeSH | D001792 |
FMA | 62851 |
عملکرد
کار اصلی پلاکت جلوگیری از خونریزی است؛ که این عمل با چسبیدن پلاکتها به همدیگر و محل آسیب دیده رگ و ترشح مواد دخیل در انعقاد انجام میگیرد. تحریک پلاکتها در محل آسیب عروقی باعث ترشح ADP میگردد که ADP چسبیده به سطح پلاکت موجب چسبیدن پلاکتها بهم و تشکیل توده پلاکتی را میکند که به صورت درزگیر عمل کرده و از ادامه خونریزی جلوگیری میکند. همزمان با ترشح ADP، سروتونین و ترومبوبلاستین پلاکتی نیز ترشح میگردد؛ که اولی باعث انقباض رگها و دومی باعث تبدیل پروترومبین به ترومبین میشود. ترومبین، فیبرینوژن محلول پلاسما را به فیبرین غیر محلول تبدیل مینماید که سلولهای خونی در لابهلای توری ظریف حاصل از فیبرین گرفتار شده و لخته تشکیل میگردد.
پلاکتها در رشد و تکامل، ایجاد یا از بین بردن سلولهای سرطانی و فاکتور رشدی مشتق از پلاکت (PDGF) نیز مشارکت دارند.
تعداد طبیعی پلاکت
تعداد پلاکت طبیعی در خون بین ۱۵۰،۰۰۰ تا ۴۵۰،۰۰۰ در هر میکرومیلیلیتر است. پلاکت بالای ۵۰۰،۰۰۰ را بیماری ترومبوسیتوز و پلاکتهای کمتر از ۱۰۰،۰۰۰ را بیماری ترومبوسیتوپنی مینامند.[2] درصورتی که تعداد پلاکتها خون کمتر از تعداد ۱۰۰،۰۰۰ باشد درصورتی که ضربهای به دست یا پا بخورد کبود رنگ یا همان بنفش تیره خواهد شد
دلایل پایین بودن پلاکت خون
- بزرگ شدن طحال
- خون ریزی شدید و مصرف پلاکت خون[3]
- لوسمی یا سرطان خون
- ترومبوسیتوپنی
- انواع وراثتی کمبود پلاکت
- انعقاد منتشر خون در داخل رگ ها
- شیمی درمانی بعد از سرطان
- عفونت و نارسایی مغز استخوان
منابع
پیوند به بیرون
- «معنی گِرده | واژههای مصوّب فرهنگستان». www.vajehyab.com. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۹.
- «پلاکت خون چیست». راستینه. بایگانیشده از اصلی در ۱۱ اکتبر ۲۰۱۳. دریافتشده در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۳.
- «پلاکت پایین خون نشانه چیست؟ - نبض ما». بایگانیشده از اصلی در ۷ فوریه ۲۰۱۷. دریافتشده در ۲۰۱۷-۰۲-۰۷.