صادق طباطبایی

روح‌الله خمینی رهبر انقلاب اسلامی ایران هنگام ورود به ایران، صادق طباطبایی در گوشه سمت راست تصویر .

صادق طباطبایی متولد پنجم فروردین ماه ۱۳۲۲ در شهر قم می‌باشد. او فرزند سید محمدباقر سلطانی و خواهر زاده امام موسی صدر و برادر همسر سیّد احمد خمینی (فرزند روح‌الله خمینی) بود.

او پس از گذراندن دوران دبیرستان در شهر قم و اقامت کوتاهی نزد سید موسی صدر برای ادامه تحصیل راهی آلمان شد و ابتدا در رشته شیمی (با گرایش شیمی آلی) در دانشگاه آخن و سپس در دانشگاه بوخوم به تحصیل در رشته بیوشیمی پرداخت و سرانجام موفق به اخذ درجه دکتری در رشته بیوشیمی، در شاخه آنزیمولوژی و ژنتیک گردید و در سن سی و دو سالگی استاد دانشگاه بوخوم شد. وی در سال ۱۹۷۱ (۱۳۵۰) به عضویت جامعه پژوهش گران آلمان DFG درآمده و نتایج پژوهش‌های او در مجله علمی FEBC، ارگان فدراسیون اروپایی بیوشیمیست‌ها منتشر می‌شده‌است.

صادق طباطبائی به موازات تحصیل سردبیر نشریه «دانشجوی مسلمان» بود که به مدت پنج سال (تا انقلاب ایران) در آلمان منتشر و در سراسر جهان توزیع می‌شد. این نشریه به نقد فلسفی رژیم شاه و اهمیت استراتژیک دموکراسی اسلامی و اسلام میانه‌رو در ایران و خاورمیانه می‌پرداخت. طباطبایی علاوه بر عضویت در سازمان کنفدراسیون دانشجویان و محصلین ایرانی، بنیان‌گذار و عضو اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا، آمریکا و کانادا و چند دوره دبیر روابط بین‌الملل آن سازمان نیز بود. فصلنامه اسلام مکتب مبارز؛ ارگان انتشاراتی این اتحادیه نیز با سردبیری او منتشر می‌شد.[2]

وی در سال ۱۳۴۵ با دختر خاله خود «فاطمه صدر عاملی» (فارغ‌التحصیل روان‌شناسی و نیز جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت) ازدواج کرد که ثمره این ازدواج یک دختر و پسر به نام‌های غزاله (پزشک و متخصص مغز و اعصاب، متولد ۱۳۵۲) و عدنان (مدرس دانشگاه دوسلدورف و مدیر مرکز تحقیقات شرق CARPO در بُن آلمان، متولد ۱۳۵۷) می‌باشد.

وی در دوازدهم بهمن ۱۳۵۷ همراه روح‌الله خمینی به ایران آمد و ابتدا در وزارت کشور، معاونت سیاسی و اجتماعی آن وزارتخانه و نیز برگزاری همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی در ایران را عهده‌دار شد.

صادق طباطبائی سپس در دولت مهدی بازرگان معاونت سیاسی نخست‌وزیر و سخنگویی دولت را بر عهده گرفت و به عنوان وزیر مشاور این دولت، انجام وظیفه کرد. بعد از استعفای بازرگان و تا شروع نخست‌وزیری رجایی؛ وی با حکم خمینی، سمت سرپرستی نخست‌وزیری و نهادهای وابسته را عهده‌دار شد.[3] وی در اولین انتخابات ریاست جمهوری ایران در بهمن ۱۳۵۸ نامزد رئیس‌جمهوری شد که با اختصاص کمتر از یک درصد آرا در این زمینه توفیقی به دست نیاورد.[4]

وی در زمان جنگ ایران و عراق در آلمان زندگی می‌کرد و به وکالت از روح‌الله خمینی، به تهیه اسلحه برای دولت ایران مشغول بود[5] ولی در یک مورد پس از خرید و ارسال دویست عدد تفنگ M106 به سوء استفاده و کم‌فروشی متهم شد که با بررسی قضایی از اتهام وارده تبرئه و پرونده بسته شد. پس از مدتی وی در فرودگاهی در آلمان با ۱۸۰۰ گرم تریاک دستگیر شد. دادگاهی در آلمان وی را از اتهام تبرئه کرد؛ عده‌ای بر این باورند که او با پادرمیانی سفارت جمهوری اسلامی تبرئه شده‌است؛ و عده‌ای هم معتقدند این ماجرا را دشمنانش در دولت ایران برایش ایجاد کرده بودند که به دلیل مصلحت دولت، افشاگری نشد.[2][6] پس از آزادی وی از زندان آلمان، صادق طباطبایی تا زمان فوتش، هیچ سمَت و مسئولیتی را در ایران نپذیرفت.

در سال ۱۳۸۸ برخی از منابع خبری ایرانی از احتمال نامزدی او در انتخابات ریاست جمهوری دهم خبر دادند، اما او اقدامی در این راستا انجام نداد.[7] اما در جریان تبلیغات انتخاباتی محسن رضایی یکی از کاندیداها وی را به عنوان مشاور خود اعلام کرد.[8]

طباطبایی چند کتاب ترجمه و تألیف کرده‌است.

• خاطرات سیاسی‌اجتماعی دکتر صادق طباطبایی (نشر عروج)
• طلوع ماهواره و افول فرهنگ
• تکنوپولی
• زندگی در عیش مردن در خوشی
• نقش رسانه‌های تصویری در زوال دوران کودکی

صادق طباطبایی در دوران تحصیل در دبیرستان در قم با تأکید دایی‌اش سید موسی صدر به فراگیری موسیقی ایرانی روی آورد و در آلمان نیز با موسیقی کلاسیک غربی آشنا شد.[9] با کمرنگ شدن نقش‌های سیاسی طباطبایی در دهه ۱۳۶۰ او به معاشرت و دوستی با موسیقیدانانی چون علی تجویدی، محمدرضا شجریان، پرویز مشکاتیان، محمد موسوی، پرویز یاحقی، فرهنگ شریف، احمد عبادی و حبیب‌الله بدیعی پرداخت.[10]

او که در آلمان به صورت خودآموز نوازندگی پیانو را فراگرفته بود به توصیه احمد عبادی نزد فخری ملک‌پور نواختن پیانو در کوک‌های چپ و راست ایرانی را تکمیل کرد.[11] طباطبایی در مصاحبه‌ای عنوان کرده بود که اجراهایش با برخی از موسیقدانان از جمله پرویز یاحقی را روح‌الله خمینی نیز شنیده‌است. این آثار تاکنون منتشر نشده‌اند.[12]

سید صادق طباطبایی که سال ۱۳۹۲ مبتلا به سرطان ریه شده بود، پس از یک سال در ۲ اسفند ۱۳۹۳ در دوسلدورف آلمان درگذشت. سیدعلی خامنه‌ای در پیام کوتاهی درگذشت صادق طباطبایی را به خواهرش تسلیت گفت. او در آرامگاه سید روح‌الله خمینی به خاک سپرده شد.