شجره‌نامه صفویان

صفوةالصفا قدیمی‌ترین اثری است که از تبارشناسی صفویان در دست است که در سال ۱۳۵۰ توسط ابن بزاز اردبیلی[1] از شاگردان شیخ صدرالدین پسر شیخ صفی‌الدین اردبیلی نوشته شده‌است. اجداد صفویه به احتمال قوی تا شیخ حیدر پدر شاه اسماعیل یکم، اهل تسنن و شافعی بوده‌اند.[2]

طبق گفته ابن بزاز شیخ از نسل یک شاهزاده کرد از شهر سنجار به نام فیروزشاه زرین کلاه بود. نسل پدری خانواده صفوی بر اساس صفوت الصفا عبارت است از:"شیخ صفی الدین عبدل فتاح اسحاق فرزند شیخ امین الدین جبرئیل فرزند الصالح قطب الدین ابوبکر فرزند صلاح الدین رشید فرزند محمد الحافظ الکلام الله فرزند اواد فرزند بیروز الکردی السنجری." بعدها شاهان صفوی ادعا کردند که سید بود و از نسل پیامبر اسلام هستند. در سلسله النسب الصفویه که در زمان شاه سلیمان تهیه شد آمده‌است که نسل شیخ صفی الدین به قرار زیر است:«شیخ صفی الدین ابوالفتح اسحق ابن شیخ امین‌الدین جبرائیل بن قطب‌الدین ابن صالح ابن محمد الحافظ ابن عوض ابن فیروزشاه زرین کلاه ابن محمد ابن شرفشاه ابن محمد ابن حسن ابن سید محمد ابن ابراهیم ابن سید جعفر بن سید محمد ابن سید اسمعیل بن سید محمد بن سید احمد اعرابی بن سید قاسم بن سید ابو القاسم حمزه بن موسی الکاظم ابن جعفر الصادق ابن محمد الباقر ابن امام زین العابدین بن حسین ابن علی ابن ابی طالب».

نتیجه شیخ صفی، شیخ جنید با خدیجه بیگم خواهر اوزون حسن و دختر علی بیگ از همسر او تئودورا ترابوزان دختر آلکیس چهارم ترابوزان ازدواج کرد. حیدر پسر جنید با مارتا دختر اوزون حسن از همسر او تئودورا دختر شاهزاده باگراتیونی گرجی و جان چهارم ترابوزان ازدواج کرد. نسل پدری و مادری شاه اسماعیل اول در هفت نسل ایرن پالایولوگینا دختر امپراتور بیزانس آندرونیکوس سوم پالایولوگینوس است.

نسل مادری او به شرح زیر است:" مارتا دختر تئودورا دختر جان چهارم ترابوزان پسر الکسیوس چهارم ترابوزان پسر مانوئل سوم ترابوزان پسر آلکسیوس سوم ترابوزان پسر ایرن پالایولوگینا ترابوزان. از طرف پدری شیخ حیدر پسرخدیجه خاتون دختر علی بیگ پسر قرا یولوک عثمان پسر ماریا دختر ایرن پالاپولوگینا ترابوزان.