سوبژه
سوژه[1][2] (به فرانسوی: Sujet) یا زیراخت، در فلسفه، موجودی دارای آگاهی ذاتی یا تشخیص منحصر به فرد است که اُبژِه را مشاهده می‌کند. سوژه مشاهده‌کننده و ابژه مشاهده شونده است. این مفهوم اهمیت بسیاری در فلسفه قاره‌ای دارد. در جایی که سوژه یک اصطلاح مرکزی برای بحث دربارهٔ استقلال و ماهیت بشر است. رجوع به سوبژه به عنوان تنها تکیه‌گاه درک ذهنی برای حذف شکّیات در فلسفه اوّلین بار توسط دکارت مطرح شد و بعدها سوژه جایگاه تثبیت‌شده‌ای در مباحث فلسفه و روان‌شناسی پیدا کرد. سوژه را محمد مددپور ، ناموس فلسفه غرب دانسته که البته با ظهور ادموند هوسرل به خصوص دو فیلسوف متاثر از او یعنی هایدگر و گادامر به چالش کشیده شد.
به گونه ای کلی فلاسفه امروز در نحله های پست مدرنیسم همانند میشل فوکو ، بودریار ، دلوز و... اهتمام خود را بر رد سوژه گذاشته اند. ژاک دریدا هم در فلسفه ساختارشکنی و فلاسفه ی غرب همانند : آلن بدیو ، آگامبن و جریانات فلسفه سنتی همانند : حکمت خالده ، حکمت انسی ، عریانیسم و... نیز با سوژه‌اندیشی مخالف هستند.
منابع
- تاریخ فلسفه کاپلستون جلد اول ترجمه جلال الدین مجتبوی
- تاریخ فلسفه راسل ترجمه نجف دریا بندری
- دکتر کریم مجتهدی، دکارت و فلسفه او، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۸۵، تهران.
