سامان (چهارمحال و بختیاری)

مراسم چاق چاقو یکی از مراسم‌های عزاداری حسینی می‌باشد که اصالتاً مربوط به شهرستان سامان است و هم‌اکنون در شهرستان سامان (شهر سامان و اکثر روستاهای زیر مجموعه مثل شوراب صغیر) و برخی نقاط استان چهارمحال و بختیاری (مثل سورشجان) برگزار می‌شود. نکته مهم مربوط به مراسم چاق چاقو این است که برخلاف بسیاری از مراسم‌های عاشورایی، چاق چاقو در نیمه شب (اغلب ساعت ۳ نیمه شب) و فقط یک شب (صبح عاشورا) برگزار می‌شود. در این مراسم دسته بزرگی از جمعیت با شکلی خاص، اشعاری ویژه و آهنگی مخصوص در شهر سامان به راه می‌افتند و هر شخص دو قطعه سنگ یا چوب تخت در دست می‌گیرد با نظمی خاص برهم می‌کوبند.[11]

مردم در این شب تا زمانی که هوا تاریک است باید شهر را دور بزنند و مراسم تا اذان صبح ادامه پیدا می‌کند و پس از اقامه نماز جماعت صبح به خانه یا مساجد بازمی‌گردند و خود را برای عزاداری روز عاشورا آماده می‌کنند.[12]

یکی از نوحه‌های مخصوص این مراسم (که به زبان بومی شهر سامان یعنی ترکی قشقایی است):[11]

اینمراسم درهنگام عروسی ها انجام داده میشود دامادبربالایبام خانه ای میرود وبرای مهمانانی که پایین ایستاده اند میوه پرت می کنند می گویند این مراسم شگون دارد

پل زمان خان

پل زمان خان مهمترین قطب گردشگری استان چهارمحال و بختیاری محسوب میشود و یکی از بناهای با ارزش و قدیمی شهر سامان است که دارای دو دهانه، ۳۰ متر طول و ارتفاع ۱۲ متر است. پل زمان خان بر روی رودخانه زاینده رود بر روی سه‌پایه سنگی طبیعی بنا شده و در ۲۲ کیلومتری شمال شهرکرد قرار دارد. دیرینگی این پل مربوط به دوره صفویان است و آخرین مرمت آن در سال ۱۳۲۱ انجام شده‌است.[15]

در حال حاضر این پل بیش تر جنبه گردشگری دارد. قرار گرفتن پل زمان خان بر روی آب‌های زاینده رود و وجود مناظر طبیعی چشمگیر اطراف در کنار اقدامات عمرانی انجام شده، این منطقه را به یکی از قطب‌های گردشگری شهر سامان تبدیل کرده‌است. اطراف پل مملو از باغ‌های فراوان با درختان گوناگون میوه می‌باشد که مناظر زیبایی را به وجود می‌آورند. منطقه‌ای که پل زمان خان در آن قرار دارد دارای آب و هوای معتدل و بسیار پاکیزه است و در روزهای تعطیل میزبان سیل گردشگران می‌باشد. بیش تر ماهیان این رودخانه ماهی قزل آلای وحشی (گوشت صورتی) می‌باشد و جریان آب رودخانه بسیار تند است.

رودخانه زاینده‌رود در شهرستان سامان

جاده آسفالته، واحدهای اقامتی و پذیرایی (هتل گل‌های سامان و مجتمع توریستی) پارکینگ، سکوی نشیمن، تجهیزات برای بازی کودکان، فضای سبزو سرویس بهداشتی و فاصله دو کیلومتری تا پمپ بنزین از امکانات و تسهیلات موجود در این کانون گردشگری است.[16]

در استان چهار محال و بختیاری ۸۴۰ رشته قنات وجود دارد و سامان بیشترین تعداد قنات را دارد. قدیمی‌ترین قنات استان، قنات لغدنبه سامان می‌باشد.[17]

از دیگر قنات‌ها و چشمه‌های سامان می‌توان به قنات پِز، یالانچی، چشمه سامان، چشمه مزرعه برمه (واقع در کوه برمه) و … اشاره کرد که از هر کدام برای آبیاری مزارع سامان استفاده می‌شود. وجود این قنات‌ها یکی از علت‌های اصلی رونق کشاورزی و پرورش گردو و بادام در سامان می‌باشد.

در شهر سامان مزارع بسیاری وجود دارد که معروف‌ترین آن‌ها عبارت است از: لغدم (از قنات لغدمبه برای آبیاری این مزرعه استفاده می‌شود)، پز، دستیگر، یالانچی، گاوچر و مزرعه قدیمی برمه (واقع در کوه برمه) می‌باشند. در گذشته آب چشمه مزرعه برمه با لوله‌های گلی (تموشه) برای آشامیدن به قلعه شهر منتقل می‌شده و هنوز هم آثاری از این لوله‌ها بر جای مانده‌است.

امروزه مردم سامان علاوه بر مزرعه‌ها در طرح‌های کشاورزی سامان که با لوله از رودخانه زاینده رود آب بر سر زمین‌ها می‌آورند نیز فعالیت دارند و در طرح‌های کشاورزی سامان بیش تر گردو، بادام، زردآلو، گیلاس، آلوچه و هلو کشت می‌شود، جالب است که بدانید بیشترین هلو استان در شهرستان سامان (و به ویژه تمامی روستاهای زیر مجموعه) کشت می‌شود.[18] همچنین در مزرعه‌های شخصی صیفی جات، جو، گندم و یونجه کاشته می‌شود.

مسجد سامان در محله مسجد جامع یا میانه شهر سامان قرار دارد. این مسجد دارای یک شبستان و دو ورودی در شمال خاوری و جنوب باختری می‌باشد که ورودی شمال خاوری به شکل هشتی و با گنبدی عرقچین ساخته شده‌است. شبستان مسجد پلانی مستطیل شکل دارد و به شیوه طاق و چشمه بر روی هشت ستون سنگی مشعلی شکل استوار شده‌است. مسجد سامان فاقد تزیینات خاص است و رسمی بندی‌هایی که از آجر و در نمای ورودی شمال مسجد به کار رفته تنها تزیینات آن است. مصالح مورد استفاده در این مسجد که قدمت آن به دوره قاجاریه می‌رسد، عبارتند از: آجر، گچ و ساروج. دیرینگی این مسجد مربوط به دروه قاجار است و در تاریخ ۲۸ شهریور ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۱۹۶۷۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[19] متأسفانه سر در مسجد که یکی از ملاکهای تشخیص قدمت مسجد است، هنگام مرمت مسجد بخاطر عبور سیم برق یا به هر دلیلی گوشه آن آسیب دیده است.[15]

کوه شیراز سامان

کوه شیراز یکی از کوه‌های سامان با ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر است و شهر سامان در دامنه این کوه واقع شده‌است. برخی از تاریخ نگاران بر این باورند که محل اولیه شهر سامان در فاصله ۳ کیلومتری این کوه ایجاد شده. چندین بار گروه‌های کوهنوردی به این کوه صعود کرده‌اند. امروزه در اطراف این کوه طرح کشاورزی عمان قرار دارد. علاوه بر این کوه، در سامان کوه دیگری نیز وجود دارد که کوه برمه نامیده می‌شود.