سارومات

سرزمین سارومات[2] یا سَلمستان، نام سرزمینی است که در آن قوم سرمت (سلم یا سرم) _تیره ای پرشمار از سکاها که خود از تیره‌های گوناگون بود_ می‌زیستند. سرزمین نژاد سلم در شرق از دریاچه آرال تا رومانی و مجارستان امروزی در غرب ادامه داشت. قبایل سرمت گوناگونی که با لهجه‌های مختلف ایرانی سخن می‌گفتند، از بخش‌های شرقی «دن» آمدن گرفتند و همهٔ جنوب روسیه را سرزمین سرمتیه(sarmatia)می‌نامیدند…ایرانیان در اروپا نفوذی بزرگ داشتند که از قلب روسیه و اوکراین کنونی در شرق، تا لهستان و لیتوانی امروزی در شمال غرب، رومانی و بلغارستان فعلی در جنوب غرب را دربرمی گرفت. ایرانیان نه تنها در جنوب روسیه و شمال قفقاز حضور داشتند، که در دشت‌های سیبری و کوهستان آلتایی و شهرهای پراکنده و دور از هم ترکستان چین امروزی نیز زندگی می‌کردند. بیشتر مردم سرمت میان دهانه ولگا و رود دنیستر، کوچ نشینی و کشاورزی می‌کردند.[3]

در جغرافیای بطلمیوس نام بخش پیشین رشته کوه کارپات،[1] کوهستان سرمت آمده‌است و نام بخش شرقی-غربی کارپات. سرزمین سلمستان اروپایی نیز در غرب سلمستان آسیایی و شرق گِرمانیا در اینجا نگاشته شده‌است
سرزمین سارومات
Saromat Land
نقشه احتمالی سرزمین سارومات
اطلاعات پس‌زمینه

بر پایه کتاب جغرافی بطلمیوس، جغرافیدان پرآوازه یونانی، دو کشور سلمستان وجود داشت؛ سلمستان آسیایی و سلمستان اروپایی،[4] که این یکی تقریباً همان است که در آینده دوک نشین بزرگ لیتوانی نام گرفت.

نقشه امپراتوری روم و سرمتیه (سلمستان) همسایه دولت نوپدید ژرمانیای بزرگ در اوایل سده دوم میلادی

از آنجا که سرمتی‌ها دستاوردهای فرهنگی بزرگی داشتند و نژاد کهن شرق اروپا شناخته شدند، در سده نوزدهم جنبش بزرگی در همین سلمستان اروپایی، لهستان و لیتوانی و دیگر کشورهای اروپای خاوری با نام سلم گرایی ریشه دوانید و تا دیر زمانی نیروبخش انگیزه و پیشرفت در میان مردمان این کشورها بود.

سارومات در نوشته‌های ایرانی

در نوشته‌های اسطوره‌ای و دینی ایرانی، فریدون که شاه آریاییان بود، سرزمین خویش را میان ۳ فرزند خود سَلم، تور و ایرج بخش کرد نام سلم در نوشته‌های باستان به صورت «سئیریم» و «سرم» نیز خوانده می‌شده‌است و نام سرمان در تاریخ به صورت «سرمت» و در لاتینی «سرمتای» و سارومات آمده‌است یونانیان و رومیان در مورد طوایفی به کار می‌بردند که به تدریج سکاها را از نواحی جنوب روسیه بیرون راندند.[5]

مردمان سرمتی
سرزمین سرمت و سکستان در سال ۱۰۰ پ.م. گستره شاهنشاهی پارت نیز در نقشه نشان داده شده.
سلمستان در سده دوم میلادی

سَرمَت یا سلمستانی ها یکی از مجموعه اقوام باستانی ساکن استپ‌های جنوب روسیه بودند. سرمت‌ قومی ایرانی‌زبان بودند و شاخه غربی از سکاها بشمار می‌آمدند که در قرن ۴ و ۵ پیش از میلاد زندگی می‌کردند.[6][7] اقوام و تیره‌های سرمتی از دربرگیرنده چهار نام شناخته شده ترند:

این قوم پس از قرن چهارم پیش از میلاد رفته رفته با آغاز دوره مهاجرت‌ها(هون‌ها، گات‌ها) از جمعیتش کاسته شد، از میان نوادگان این قوم در آغاز قرون پس از میلاد به آلان‌ها معروف شدند و در قرون جدید آنها را با نام آسی‌ها می‌شناسند که در منطقه اوستیا زندگی می‌کنند.[8]

گسترده‌ترین ناحیه‌ای که سرمتی‌ها در آن سکونت یافتند از یک سو سرزمین میان رودخانه ویستولا (در لهستان کنونی) تا ریزشگاه رود دانوب (در رومانی و بلغارستان امروزی) و از سوی شرق تا ولگا (در روسیه و قزاقستان فعلی) و از سوی دیگر از منطقه اسرارآمیز فرااپاختریان[9] در شمال تا دریای سیاه (در اوکراین کنونی) و دریای خزر در جنوب بود. سرزمین‌های میان دریای سیاه و خزر تا کوه‌های قفقاز هم در محدوده آنها بشمار می‌آمد.

ریشه نام سرمت را همریشه با واژه اوستایی zarema- به معنی «پیر» دانسته‌اند و نظر زبانشناسان بر این است که این نام معنی مهتر و پیشوا را تداعی می‌کرده‌است.

نوشته‌های غربی

سرزمین سلمستان چنان گسترده بود که برای نمونه، جغرافیدان نامدار یونانی، بطلمیوس اسکندرانی، نام سلمستان آسیایی و سلمستان اروپایی[10] را همچون دو گستره به هم پیوسته در جغرافیای خود یاد نموده‌است. سلمستان اروپایی با آنچه در آینده به دوک نشین بزرگ لیتوانی نام گرفت سازگاری بسیاری دارد.

نقشه تاریخی وابسته به بطلمیوس (به لاتین) چاپ ۱۴۶۷: سلمستان آسیایی و اروپایی

زبان

زبان سَرمَتی: از زبان‌های ایرانی شرقی. زبانی که مردمان سَرمت بدان گفتگو می‌کردند. زبان آسی بازمانده‌ای از این زبان است.[11]

نکته دستوری زبان سکاها

در زبان سکایی (اسکیتی) «ت» یا «د» نشان جمع است همانند «ان» یا «ها» یا «ا» در زبان پارسی.

  • اسکی = سکا (مفرد) | اسکیت = سکاها (جمع)
  • آمار = آمار (مفرد) | آمارت = آمارها (جمع)
  • سرم = سلم (مفرد) | سرمت = سلم‌ها (جمع)
  • پار = پار (مفرد) | پارت = پارها (جمع)
  • اُس = اس (مفرد) | اُست = اس‌ها (جمع)

جستارهای وابسته

منابع
  1. امروزه در اسلواکی، لهستان، اوکراین و رومانی است.
  2. یکی از گویشهای لاتین پایه.
  3. "در جستجو سارومات ها". Archived from the original on 26 February 2015.
  4. «سلمستان آسیایی و سلمستان اروپایی».
  5. "در جستجوی ساروماتها". Archived from the original on 26 February 2015.
  6. J.Harmatta: "Scythians" in UNESCO Collection of History of Humanity - Volume III: From the Seventh Century BC to the Seventh Century AD. Routledge/UNESCO. 1996. pg. 182
  7. (2007). Encyclopædia Britannica, s.v. "Sarmatian". Retrieved May 20, 2007, from [Encyclopædia Britannica Online: http://www.britannica.com/eb/article-9065786]
  8. James Minahan, "One Europe, Many Nations", Published by Greenwood Publishing Group, 2000. pg 518: "The Ossetians, calling themselves Iristi and their homeland Iryston are the most northerly Iranian people. … They are descended from a division of Sarmatians, the Alans who were pushed out of the Terek River lowlands and in the Caucasus foothills by invading Huns in the fourth century A.D.
  9. hyperborean، آنان بورئاس، خدای باد شمال را ساکن سرزمین تراس (از تیره‌های ایرانی) می‌شناختند، پس فرااپاختریان (فراشمالیان) را که جانوارانی بزرگ پیکر می‌پنداشتند از شمال تراس می‌دانستند.
  10. Sarmatia Asiatica and Sarmatia Europea
  11. "فرهنگ ایران | زبان سرمتی". Archived from the original on 26 February 2015.
  • Brzezinski, R. , et al, The Sarmatians 600 BC-AD 450 (in series Men-At-Arms 373) ISBN 1-84176-485-X
  • Davis-Kimball, Jeannine. 2002. Warrior Women: An Archaeologist's Search for History's Hidden Heroines. Warner Books, New York. 1st Trade printing, 2003. ISBN 0-446-67983-6 (pbk).
  • تادئوش سولیمیرسکی، The Sarmatians (vol. 73 in series "Ancient People and Places") Praeger Publishers, 1970
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ سارومات موجود است.

پیوند به بیرون

سرمت‌ها

وضعیت زن میان سکاها و سرمت‌ها

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.