چهارلنگ
چهارلَنگ، یکی از دو شاخه بزرگ از ایل بختیاری در ایران است. با توجه به نمودار سازمانی ایل بختیاری به دو شاخه اصلی هفت لنگ و چهارلَنگ تقسیم می‌شود. هر چند که این دو شاخه ایل بختیاری از نظر فرهنگی تفاوت چندان زیادی ندارند، اما جدایی محل سکونت و مسیر کوچ، باعث ایجاد تفاوت‌هایی نه چندان زیاد، در نحوه گویش و لهجه این دو شده‌است.
چهارلنگ‌ها در جنوب‌شرقی استان لرستان، شمال غربی استان چهار محال و بختیاری و شمال‌شرقی استان خوزستان زندگی میکنند.[1]
محل سکونت
چهارلنگ‌ها ییلاق را در استان چهارمحال و بختیاری(قسمت هایی از شهرستان های اردل و کوهرنگ) سپری میکنند.
با شروع دوره سرما به شمال‌شرقی استان خوزستان(قسمت هایی از شهرستان های باغ‌ملک، دزفول، رامهرمز، شوشتر و هفتکل) کوچ میکنند. البته امروزه، اغلب عشایر بختیاری در مناطق بختیاری‌نشین، ساکن شده‌اند.
طوایف و تقسیمات
ایل بختیاری به دو شاخه اصلی هفت لنگ و چهار لنگ تقسیم می‌شود. چهارلنگ‌ها، نیز همچون همتای خود، (هفت‌لنگ‌ها)، به چند کنفدراسیون ایلی تحت عنوان باب تشکیل می‌شوند، که هیچگونه اشتراک فامیلی با یکدیگر ندارند. پیشینه این تقسیمات، به اواخر قرن پانزدهم و اوایل قرن شانزدهم میلادی بازمی‌گردد و به‌عنوان نمودار اجتماعی ایل بختیاری شناخته می‌شود.[2] چهارلنگ‌ها از پنج باب تشکیل می‌شوند، که عبارتند از:
- محمود صالح (ممصالح)
- کیان‌ارثی (کیانرسی)
- زلقی (زلکی)
- ممی‌وند (میوند)
- موگویی[3]
محمود صالح
محمود صالح یا ممصالح، به شش طایفه اصلی به همراه باب ممصالح، تقسیم می‌شود:
- حیدر داوود (خوان
- کتکی
- اورش
- آدگار
- کافلی
- آل داود
- قلی
- ممجلاردین
ممصالح باب شامل
- آردپنایی
- ممزایی
- هارونی
کیان‌ارثی
کیان‌ارثی یا کیانرسی، از ۲۶ طایفه تشکیل می‌شود:
موگویی
موگویی به ۸ طایفه تقسیم می‌شود:
ممی‌وند
میوند یا ممی‌وند از چهار طایفه تشکیل شده‌است:
- حاجیوند
- عبدالوند
- عیسوند
- بسحاق
طایفه فولادوند جزئی از طایفه حاجیوند است و با حاجیوند کنفدراسیون ایلی پولادوند را تشکیل می دهند.
بُساک
بساک به ۱۱ شعبه تقسیم می‌شود:
- بری
- گرگیوند
- جلیل وند
- خانه قاید
- ملک محمودی
- آدینه وند
- شهروسوند
- خانه صلاتین
- میزه وند
- اتابک
- صوفی
عبدالوند
عبدالوند به ۹ تیره تقسیم می‌شود:
- قیطاسی
- بیرانوند
- درویش
- زرین چغایی
- تونی
- ماهرودی
- ده قاضی
- چکان
- کوشاری(حسین وند)
- جاگیروند
حاجیوند
حاجیوند به نه تیره تقسیم می‌شود:
- شاخه مَسیدوند
شامل
- غالبی
- الیاسی
- خسروی
- گرپی
- شاخه حاجیوند
شامل:
- هیل هیل
- قاسمعلی
- تادخیری
- تیره شیخ سوخته زار:
این تیره به خاطر پراکندگی میان طوایف حاجیوند و پیشه شغلی جز شاخه خاصی از ایل حاجیوند حساب نمی‌شوند اما جز جمیع حاجیوند محسوب می‌شوند.
تات خیری حاجیوند
طایفه تات‌خیری به ۹ تیره تقسیم می‌شود:
- حسین
- گگ‌مدی
- اکبر
- نصرالله
- خیرالله
- شکرالله
- شیرالی
- تاسمالی
- گرپی
- ایرانشاهی
عیسوند
عیسوند به هفت تیره تقسیم می‌شود:
- خانه قاید
- گیرویی
- ورکی
- زیبایی
- اواوی
- گورویی
- جعفر وند
جستارهای وابسته
منابع
- «BAḴTĪĀRĪ TRIBE». دانشنامه ایرانیکا. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۱۴.
- «Bakhtyārī». Encyclopædia Britannica.
- «نمودار اجتماعی طوایف بختیاری». دانشنامه ایرانیکا.
- ربانی، اسد (۱۳۸۸). هیودی و میوند. دزفول: اقلیم قلم. صص. ۲۰۶.
- حسین ابراهیمی ناغانی (۲ اسفند ۱۳۸۸). «اسامی طوایف و شعب ایل بختیاری». وبگاه انسان‌شناسی و فرهنگ. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اکتبر ۲۰۱۳.
- خسروی، عبدالعلی. تاریخ و فرهنگ بختیاری
- حاجت پور، موسی. جامعه‌شناسی عشایر بختیاری
- منصور امانی، تاریخ ایذه و قوم بختیاری
- مهرزاد قنبری سردار اکبری. سرگذشت ایل چهارلنگ
| فرهنگ |
| ||
|---|---|---|---|
| زیستگاه |
| ||
| تنپوش |
| ||
| مردمشناسی | |||
| چهرههای فرهنگی | |||
| |||
