فهرست زنان برنده جایزه نوبل

جایزه‌های نوبل جوایزی هستند که سالانه توسط فرهنگستان پادشاهی علوم سوئد، آکادمی سوئد، مؤسسهٔ کارولینْسکا، و کمیتهٔ نوبل نروژ به افرادی که مشارکت‌های مهمی در شیمی، فیزیک، ادبیات، فیزیولوژی و پزشکی و اقتصاد داشته باشند اهدا می‌شوند.[1] جایزهٔ نوبل اقتصاد در سال ۱۸۹۵ توسط آلفرد نوبل بنیان‌گذاری شد. او در وصیت‌نامه‌اش ذکر کرد که این جایزه توسط بنیاد نوبل داده شود. جایزهٔ نوبل اقتصاد یا «جایزهٔ بانک مرکزی سوئد» برای یادبود آلفرد نوبل در ۱۹۶۸ توسط بانک مرکزی سوئد برای مشارکت‌های قابل توجه در امر اقتصاد بنا نهاده شد.[2] هر جایزه را کمیتهٔ خاصی اهدا می‌کند: فرهنگستان پادشاهی علوم سوئد جایزه‌های فیزیک و شیمی و اقتصاد، آکادمی سوئد جایزهٔ ادبیات، مؤسسهٔ کارولینْسکا جایزهٔ نوبل فیزیولوژی و پزشکی، و کمیتهٔ نوبل نروژ جایزهٔ صلح را اهدا می‌کنند.[3] هر برنده، یک مدال، دیپلم افتخار و مقداری جایزهٔ نقدی ـ که میزان آن هر ساله متفاوت است ـ دریافت می‌کند.[2] تا سال ۲۰۱۵، جایزهٔ نوبل به ۸۲۲ مرد، ۴۸ زن و ۲۶ سازمان رسید.[4][5][6] از میان زنان، ۱۷ تن جایزهٔ صلح، ۱۴ زن جایزهٔ ادبیات ۱۲ تن جایزهٔ فیزیولوژی و پزشکی، ۴ زن جایزهٔ شیمی، ۳ زن جایزهٔ فیزیک، و یک زن جایزهٔ اقتصاد را دریافت کرده‌اند.[5][7] نخستین زنی که جایزهٔ نوبل را دریافت کرد ماری کوری بود که موفق شد به همراه همسرش پیر کوری و آنری بکرل در سال ۱۹۰۳ جایزهٔ نوبل فیزیک را دریافت کند.[5][8] ماری کوری در سال ۱۹۱۱ نیز جایزهٔ شیمی نوبل را دریافت کرد و به تنها زنی تبدیل شد که برندهٔ ۲ جایزهٔ نوبل شده‌است. ایرن ژولیو-کوری، دختر ماری کوری، نیز در ۱۹۳۵ جایزهٔ نوبل شیمی را برد و این دو تنها مادر و دختری هستند که جایزهٔ نوبل را دریافت کرده‌اند.[5] سال ۲۰۰۹ سالی بود که بیشترین جایزهٔ نوبل را برای زنان به ارمغان آورد، به طوری که در آن سال ۵ زن موفق به کسب این جایزه شدند. دانا استریکلند و فرانسیس آرنولد و نادیا مراد آخرین زنانی هستند که جایزهٔ نوبل را دریافت کرده‌اند.

برندگان

سالتصویرنامکشورجایزهدلیل
۱۹۰۳ماری کوری
به همراه پیر کوری و آنری بکرل
لهستان
فرانسه
جایزه نوبل فیزیکبه خاطر پژوهش‌های خارق‌العاده بر روی پدیدهٔ تابش که توسط پروفسور آنری بکرل کشف شده بود.[8]
۱۹۰۵برتا سوتنراتریش-مجارستانجایزه صلح نوبلرئیس افتخاری دفتر بین‌المللی صلح و به خاطر نگارش رمان تفنگت را زمین بگذار.[9]
۱۹۰۹سلما لاگرلوفسوئدجایزه نوبل ادبیاتبه خاطر آرمان‌گرایی بلند، تخیل زنده و ادراک معنوی که مشخصهٔ نوشته‌های اوست.[10]
۱۹۱۱ماری کوریلهستان
فرانسه
جایزه نوبل شیمیبرای کشف رادیم و پولونیم.[11]
۱۹۲۶گراتزیا دلداایتالیاجایزه نوبل ادبیاتبه خاطر نوشته‌های الهام‌بخش او که با تصویر واضح و تغییرپذیر زندگی او در جزیرهٔ زادگاهش و هم‌دردی با مشکلات کلیِ بشری را به تصویر می‌کشد.[12]
۱۹۲۸سیگرید اوندستنروژجایزه نوبل ادبیاتعمدتاً به خاطر توصیف قدرتمند خود از زندگی شمالی در قرون وسطی.[13]
۱۹۳۱جین آدامز
به همراه نیکولاس موری باتلر
ایالات متحده آمریکاجایزه صلح نوبلجامعه‌شناس، ریاست اتحادیه بین‌المللی زنان برای صلح و آزادی.[14]
۱۹۳۵ایرن ژولیو-کوری
به همراه فردریک ژولیو کوری
فرانسهجایزه نوبل شیمیبرای ساخت عناصر پرتوزای جدید.[15]
۱۹۳۸پرل باکایالات متحده آمریکاجایزه نوبل ادبیاتبرای توصیف غنی و واقعاً حماسی خود از زندگی روستایی در چین و شاهکارهای زندگینامه‌ای او.[16]
۱۹۴۵گابریلا میسترالشیلیجایزه نوبل ادبیاتبه خاطر شعر غنایی او که از احساسات قوی الهام گرفته شده و باعث شده که نام او نماد آرمان‌گرایی در کل آمریکای لاتین شود.[17]
۱۹۴۶امیلی گرین بالچ
به همراه جان مت
ایالات متحده آمریکاجایزه صلح نوبلاستاد پیشین تاریخ و جامعه‌شناسی، ریاست افتخاری اتحادیه بین‌المللی زنان برای صلح و آزادی.[18]
۱۹۴۷گرتی کوری
به همراه برناردو هوسای و کارل فردیناند کوری
ایالات متحده آمریکاجایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکیبرای کشف چرخهٔ کاتالیزوری گلیکوژن.[19]
۱۹۶۳ماریا ژئوپرت مایر
به همراه جی. هانس دی. جنسن و یوجین ویگنر
ایالات متحده آمریکاجایزه نوبل فیزیکبرای اکتشافات خود در مورد ساختار پوسته هسته‌ای.[20]
۱۹۶۴دوروتی هاجکینبریتانیاجایزه نوبل شیمیبرای تخمین‌هایش دربارهٔ ساختار مواد مهم بیوشیمیایی به وسیلهٔ بلورنگاری.[21][22]
۱۹۶۶نلی زاکس
به همراه شموئل یوسف آگنون
سوئد و آلمانجایزه نوبل ادبیاتبرای نوشتار تغزلی و دراماتیک برجستهٔ وی که سرنوشت اسرائیل را با قدرت لمس تفسیر می‌کند.[22]
۱۹۷۶بتی ویلیامزبریتانیاجایزه صلح نوبلبه خاطر بنیان‌گذاری جنبش صلح ایرلند شمالی (که بعدها به جامعهٔ صلح مردم تغییر نام داد).[23]
مایرید ماگوایر
۱۹۷۷روزالین سوسمن یالو
به همراه روژه گیمن و اندرو شالی
ایالات متحده آمریکاجایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکیبه خاطر پیشبرد پرتوشناسی هورمون‌های پپتیدی.[24]
۱۹۷۹مادر ترزایوگسلاوی
هند
جایزه صلح نوبلبنیان‌گذاری جمعیت مبلغان خیریه در کلکته.[25]
۱۹۸۲آلوا میردال
به همراه آلفونسو گارسیا روبلس
سوئدجایزه صلح نوبلوزیر سابق کابینه، دیپلمات و نویسنده.[26]
۱۹۸۳باربارا مک‌کلینتاکایالات متحده آمریکاجایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکیبه خاطر کشف سازه جابجاشدنی ژنتیکی.[27]
۱۹۸۶ریتا لوی مونتالچینی
به همراه استنلی کوهن
ایتالیا
ایالات متحده آمریکا
جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکیبه خاطر کشف عامل رشد.[28]
۱۹۸۸گرترود بی. الیون
به همراه جرج اچ. هیچینگز و جیمز بلک
ایالات متحده آمریکاجایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکیبرای کشف در اصول بنیادین داروشناسی.[29]
۱۹۹۱نادین گوردیمرآفریقای جنوبیجایزه نوبل ادبیاتبه خاطر نوشتن حماسهٔ باشکوهش (در کلام آلفرد نوبل) که سود زیادی به بشریت رسانده‌است.[30]
۱۹۹۱آنگ سان سو چیمیانمارجایزه صلح نوبلبرای مبارزهٔ بدون خشونتش برای دموکراسی و حقوق بشر.[31]
۱۹۹۲ریگوبرتا منچوگواتمالاجایزه صلح نوبلبرای کارهایش در زمینهٔ حقوق اجتماعی و آشتی قومی فرهنگی بر اساس احترام به فرهنگ مردم بومی.[32]
۱۹۹۳تونی موریسونایالات متحده آمریکاجایزه نوبل ادبیاتبرای او که در رمان‌هایش با نیروی رؤیایی و اظهارات شاعرانه، به جنبهٔ مهمی از زندگی آمریکایی‌ها زندگی بخشید.[33]
۱۹۹۵کریستیانه نوسلاین-فولهارت
به همراه ادوارد بی. لوئیس و اریک فرانسیس ویشوس
آلمانجایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکیبرای کشف کنترل ژنتیکی مراحل نخستین رویان‌زایی.[34]
۱۹۹۶ویسواوا شیمبورسکالهستانجایزه نوبل ادبیاتبرای شعرش که با چاشنی طنز اجازه می‌دهد تا بستر تاریخی و زیستی برای آمدن روشنایی به بندبند وجود انسان فراهم شود.[35]
۱۹۹۷جودی ویلیامز
به همراه کارزار جهانی علیه مین‌های زمینی
ایالات متحده آمریکاجایزه صلح نوبلبرای کارهایش در زمینهٔ ممنوعیت از استفاده و پاک‌سازی مین‌های ضد نفر.[36]
۲۰۰۳شیرین عبادیایرانجایزه صلح نوبلبرای فعالیتش در زمینهٔ دموکراسی و حقوق بشر به ویژه حقوق زنان و کودکان.[37]
۲۰۰۴الفریده یلینکاتریشجایزه نوبل ادبیاتبرای نثر آهنگین در رمان‌ها و نمایش نامه‌هایش که با شور زبانی فوق‌العاده‌ای پوچی و قدرت انقیاد جوامع کلیشه‌ای را نشان می‌دهد.[38]
وانگاری ماآتایکنیاجایزه صلح نوبلبرای سهم خود در توسعه پایدار، دموکراسی و صلح.[39]
لیندا باک
به همراه ریچارد اکسل
ایالات متحده آمریکاجایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکیبرای کشف گیرنده‌های بویایی و سازمان‌دهی دستگاه بویایی.[40]
۲۰۰۷دوریس لسینگبریتانیاجایزه نوبل ادبیاتبرای به تصویر کشیدن تجربه‌ای حماسی از زن که با شک‌گرایی، آتش و قدرت رؤیایی یک تمدن تقسیم‌شده را به دقت بررسی کرده‌است.[41]
۲۰۰۸فرانسواز باره سینوسی
به همراه هارالد تسور هاوزن و لوک مونتانیه
فرانسهجایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکیبه خاطر کشف ویروس اچ‌آی‌وی.[42]
۲۰۰۹الیزابت بلک‌برن
به همراه جک ژوستاک
استرالیا
ایالات متحده آمریکا
جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکیبرای کشف این که چگونه کروموزوم توسط تلومراز و آنزیم تلومراز محافظت می‌شود.[43]
کارول گریدر
به همراه جک ژوستاک
ایالات متحده آمریکا
عادا یونات
به همراه توماس استیتز و ونکاترامان راماکریشنان
اسرائیلجایزه نوبل شیمیبرای پژوهش‌هایش در زمینهٔ ساختار و عملکرد ریبوزوم.[44]
هرتا مولرآلمان و رومانیجایزه نوبل ادبیاتبه خاطر به تصویر کشیدن چشم‌انداز محرومان با تمرکز بر شعر و صداقت نثر.[45]
الینور اوستروم
به همراه الیور ئی. ویلیامسون
ایالات متحده آمریکاجایزه نوبل اقتصادبه خاطر بررسی حاکمیت اقتصادی به ویژه مشترکات آن.[46]
۲۰۱۱الن جانسون سیرلیفلیبریاجایزه صلح نوبلبرای مبارزهٔ صلح‌آمیز برای امنیت و حقوق زنان برای مشارکت کامل در اعمال صلح آمیز.[47]
لیما گبوی
توکل کرمانیمن
۲۰۱۳آلیس مونروکاناداجایزه نوبل ادبیاتمهارت در داستان‌نویسی کوتاه معاصر.[48]
۲۰۱۴می-بریت موزر
به همراه ادوارد موزر و جان اوکیف
نروژجایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکیبه خاطر کشف سلول‌هایی که سیستم موقعیت‌یابی مغز را تشکیل می‌دهند.[49]
ملاله یوسف‌زی
به همراه کایلاش ساتیارتی
پاکستانجایزه صلح نوبلبرای تلاش‌های ضد سرکوب حقوق کودکان و جوانان و حق تحصیل همهٔ کودکان.[50]
۲۰۱۵یویو تو
به همراه ویلیام کمپبل و ساتوشی آمورا
جمهوری خلق چینجایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکیبرای کشف درمان جدید مالاریا.[51]
سوتلانا الکسیویچبلاروسجایزه نوبل ادبیاتبرای نوشته‌های پلی‌فونیک او، یک بنای درد و شجاعت در زمان ما.[52]
۲۰۱۸دانا استریکلند
به همراه ژرار مورو و آرتور اشکین
کاناداجایزه نوبل فیزیکبرای روش‌هایش در تقویت پالس‌های خرد شدت بالا، پالس‌های نوری فوق کوتاه.[53]
فرانسیس آرنولد
به همراه گرگ وینتر و جرج پی. اسمیت
بریتانیاجایزه نوبل شیمیبرای تکامل مستقیم آنزیم‌ها.[54]
نادیا مراد
(به همراه دنیس موک‌وگه)
عراق جایزه صلح نوبل به دلیل مبارزاتش علیه خشونت جنسی و استفاده از آن در جنگ‌ها به عنوان سلاح.[55]
اولگا توکارچوک لهستان جایزه نوبل ادبیات برای داستان پردازی خیال‌انگیزی که به همراه دایرة‌المعارفی از شور و اشتیاق شدید، شکستن مرزها را به عنوان گونه‌ای از زندگی نشان می‌دهد.[56]
۲۰۱۹استر دوفلو
به همراه آبیجیت بنرجی و میشائیل کرمر
ایالات متحده آمریکا
فرانسه
جایزه نوبل اقتصادجهت رویکرد تجربی‌اش برای کاهش فقر جهانی.[57]

بر اساس سال

تمام جوایز نوبل به‌دست‌آمده توسط زنان (۲۰۱۹-۱۹۰۱)

جستارهای وابسته

منابع

عمومی

  • "Women Nobel Laureates". Nobel Foundation. Retrieved 2009-10-13.

اختصاصی

  1. "Alfred Nobel The Man Behind the Nobel Prize". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  2. "The Nobel Prize". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  3. "The Nobel Prize Awarders". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  4. "Nobel Laureates Facts". Nobel Foundation. Retrieved 2016-02-15.
  5. "Nobel Laureates Facts - Women". Nobel Foundation. Retrieved 2016-02-15.
  6. "Nobel Laureates Facts - Organizations". Nobel Foundation. Retrieved 2016-02-15.
  7. "Economics 2009". Nobel Foundation. 2009-10-12. Retrieved 2009-10-12.
  8. "Nobel Prize in Physics 1903". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  9. "Nobel Peace Prize 1905". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  10. "Nobel Prize in Literature 1909". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  11. "The Nobel Prize in Chemistry 1911". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  12. "Nobel Prize in Literature 1926". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  13. "Nobel Prize in Literature 1928". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  14. "Nobel Peace Prize 1931". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  15. "The Nobel Prize in Chemistry 1935". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  16. "Nobel Prize in Literature 1938". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  17. "Nobel Prize in Literature 1945". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  18. "Nobel Peace Prize 1946". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  19. "Nobel Prize in Physiology or Medicine 1947". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  20. "The Nobel Prize in Physics 1963". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  21. "The Nobel Prize in Chemistry 1964". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  22. "Nobel Prize in Literature 1966". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  23. "Nobel Peace Prize 1976". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  24. "Nobel Prize in Physiology or Medicine 1977". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  25. "Nobel Peace Prize 1979". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  26. "Nobel Peace Prize 1982". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  27. "Nobel Prize in Physiology or Medicine 1983". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  28. "Nobel Prize in Physiology or Medicine 1986". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  29. "Nobel Prize in Physiology or Medicine 1988". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  30. "Nobel Prize in Literature 1991". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  31. "Nobel Peace Prize 1991". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  32. "Nobel Peace Prize 1992". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  33. "Nobel Prize in Literature 1993". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  34. "Nobel Prize in Physiology or Medicine 1995". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  35. "Nobel Prize in Literature 1996". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  36. "Nobel Peace Prize 1997". Nobel Foundation. Retrieved 2012-09-09.
  37. "Nobel Peace Prize 2003". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  38. "Nobel Prize in Literature 2004". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  39. "Nobel Peace Prize 2004". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  40. "Nobel Prize in Physiology or Medicine 2004". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  41. "Nobel Prize in Literature 2007". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  42. "Nobel Prize in Physiology or Medicine 2008". Nobel Foundation. Retrieved 2008-10-16.
  43. "Nobel Prize in Physiology or Medicine 2009". Nobel Foundation. Retrieved 2009-10-05.
  44. "Nobel Prize in Chemistry 2009". Nobel Foundation. Retrieved 2009-10-07.
  45. "Nobel Prize in Literature 2009". Nobel Foundation. Retrieved 2009-10-08.
  46. "Nobel Prize in Economics 2009". Nobel Foundation. Retrieved 2009-10-12.
  47. "The Nobel Peace Prize 2011". Nobel Foundation. Retrieved 2011-10-07.
  48. "The Nobel Prize in Literature 2013" (PDF). Nobel Foundation. Retrieved 2013-10-10.
  49. "The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2014". Nobel Foundation. Retrieved 2014-10-07.
  50. "The Nobel Peace Prize 2014" (PDF). Nobel Foundation. Retrieved 2014-10-10.
  51. "The Nobel Prize in Literature 2015" (PDF). Nobel Foundation. Retrieved 2015-10-05.
  52. "Nobel Prize in Literature 2015". Nobel Foundation. Retrieved 8 October 2015.
  53. "The Nobel Prize in Physics" (PDF). Retrieved 2 October 2018.
  54. "Nobel Prize in Chemistry Is Awarded to 3 Scientists for Using Evolution in Design of Molecules". Retrieved 3 October 2018.
  55. "Nobel Peace Prize for anti-rape activists Nadia Murad and Denis Mukwege". Retrieved 5 October 2018.
  56. "Nobel Prize in Literature 2018". Nobel Foundation. Retrieved 2019-10-10.
  57. "Nobel Prize in Economic Sciences 2019". Nobel Foundation. Retrieved 2019-10-25.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.