نهر گرگر

گَرگَر (با نام‌های دیگر دودانگه یا مَسرُقان) یکی از شاخه‌های رودخانه کارون در جنوب غربی ایران است که در شمال شهر شوشتر توسط بند میزان جدا شده و در منطقه بند قیر در جنوب شوشتر به شاخه اصلی کارون باز می‌گردد. این نهر یک رودخانه دست کند است که در دوره هخامنشی حفر شده است. این اثر باستانی در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۵۹۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[1] این نهر (رودخانه دست کند) به همراه ۱۲ اثر تاریخی دیگر شوشتر در نشست سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ (۵ تیرماه ۱۳۸۸) در شهر سویل اسپانیا، با احراز معیارهای ۱، ۲ و ۵ با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسید.[2] برخی از اجزای سیستم آبی تاریخی شوشتر به عنوان دهمین اثر ثبت شده ایران در میراث جهانی یونسکو در مسیر این رودخانه دست کند قرار دارند و عبارتند از:

• بند میزان
• پل بند گرگر
• مجموعه آبشارها و آسیابهای آبی
• بند برج عیار و نیایشگاه صابئین
• بند ماهی بازان شوشتر (بند خداآفرین)

رودخانه گرگر، حفر شده در دوره هخامنشی به عنوان بخشی از خندق گرداگرد شوشتر

نهر گرگر
میراث جهانی یونسکو
رودخانه دست کند گرگر (بخشی از ساره‌های آبی شوشتر)
اطلاعات اثر
مکان	ایران، استان خوزستان
نوع	فرهنگی
معیار ثبت	i, ii, v
شمارهٔ ثبت	۱۳۱۵
منطقه	آسیا
تاریخچه
تاریخچهٔ ثبت	۲۰۰۹ (طی نشست سی‌وسوم)
اطلاعات ثبت ملی
شماره ثبت ملی	۱۷۵۹۹
تاریخ ثبت ملی	۶ اسفند ۱۳۸۵
دیرینگی	دوره هخامنشی
نام اظهارشده در فهرست میراث جهانی یونسکو † منطقهٔ بر پایهٔ دسته‌بندی یونسکو

میرزا عبداللطیف شوشتری سفرنامه‌نویس ایرانی دوره قاجار با اشاره به دست ساز بودن این رودخانه میگوید هنوز آثار کندن با کلنگ را در برخی قسمتها می توان مشاهده کرد.[3]

شاپور یکم ساسانی در نقش رستم، شاپور ساسانی از اسیران معمار رومی در ساخت پلها و بندها و رودها در شوشتر استفاده کرد. این نقش، شکست والریانوس، امپراتور روم را به‌تصویر می‌کشد.