موزه کتاب و میراث مستند ایران

موزه کتاب و میراث مستند ایران، موزه‌ای تاریخی و هنری بر پایه نمایش آثار کاغذی و یکی از بخش‌های سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است. در این موزه، آثاری همچون اسناد ارزشمند تاریخی، نسخ خطی، مرقعات، کتاب‌های کمیاب و نفیس چاپی، منابع غیرکتابی، تابلوهای خوشنویسی و نقاشی، نشریات و آثار مرتبط با برخی از مشاهیر به نمایش گذاشته شده‌است.[1]

موزه کتاب و میراث مستند ایران
لوگوی موزه کتاب و میراث مستند ایران
نمای داخلی موزه کتاب و میراث مستند
نقشه موقعیت موزه کتاب و میراث مستند ایران
تأسیس۲۴ بهمن ۱۳۹۴ خورشیدی
موقعیتایران، تهران، بزرگراه حقانی، بلوار کتابخانه ملی ایران، ساختمان کتابخانه ملی ایران
نوعموزه تاریخی-هنری
مؤسسسید رضا صالحی امیری (رئیس وقت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران)
مدیرنخستین مدیر آفرین امامی (از ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷)؛ مدیر کنونی بهروز خرم (از سال ۱۳۹۷ تا کنون)
معماریوسف شریعت‌زاده و محسن میرحیدر
وبگاهwww.nlai.ir/museum
روزهای کاری: شنبه تا چهارشنبه

ساعت ۸ تا ۱۶

بازدید برای عموم آزاد است

تاریخچه

این موزه، در بهمن‌ماه ۱۳۹۴ خورشیدی، در ساختمان کتابخانه ملی، واقع در بزرگراه حقانی تهران با حضور معاون رئیس‌جمهور وقت، اسحاق جهانگیری، گشایش یافت.[2]

پیش از آن، آثار گنجینه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در تالارهای گوناگون به صورت مستقل به نمایش درمی‌آمد که در دوره ریاست سید رضا صالحی امیری، تصمیم بر تغییر کاربری یکی از مخازن، برای تمرکز نمایش آثار و گشایش رسمی موزه‌ای برای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اتخاذ گردید. هدف از تشکیل آن، ارتقای فرهنگ جامعه و اشاعه فرهنگ ایرانی اسلامی از طریق نمایش گنجینه‌های سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران بوده‌است.

بخش‌ها

موزه کتاب و میراث مستند ایران، دارای دو بخش اصلی است:

  • تالار نمایشگاه آثار؛ در این تالار آثار در قالب نمایشگاه‌های فصلی و موضوعی در معرض دید عموم قرار می‌گیرند. آثار نمایشگاه‌های فصلی با توجه به غنای مخازن سازمان و متناسب با مناسبت خاص تاریخی برگزیده شده و به صورت چرخشی به نمایش درمی‌آیند.
  • سالن اجتماعات؛ این تالار برای برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری، نمایش فیلم، کارگاه آموزشی، نشست و کنفرانس طراحی شده‌است.

سردیس فردوسی
سردیس حکیم ابوالقاسم فردوسی
امضای ابوالحسن صدیقی بر سردیس ابوالقاسم فردوسی

در موزه کتاب و میراث مستند سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران سردیسی از حکیم ابوالقاسم فردوسی نگهداری می‌شود که در تاریخ ۶ اسفند ماه ۱۳۹۸ خورشیدی از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور به شماره ۱۴۴۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این اثر ارزشمند در ۱۳۱۳ خورشیدی، توسط ابوالحسن صدیقی خلق و پس از آن در سرسرای ساختمان قدیم و تاریخی کتابخانه ملی ایران واقع در خیابان سی تیر نصب گردید که با انتقال ساختمان کتابخانه ملی، در حال حاضر در محل موزه کتاب و میراث مستند ایران واقع در ساختمان جدید کتابخانه ملی در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته‌است. ابعاد این سردیس ۵۰ در ۲۶ با ارتفاع ۷۰ سانتی‌متر بوده و جنس عمدهٔ آن از گچ ساخته شده و در پایین آن امضای استاد و تاریخ ساخت وجود دارد.[3]

یادگارهای اساتید
یادمان بانو پوری سلطانی
یادمان جلال آل احمد

این موزه، افزون بر آثار هنری، به نگهداری و نمایش یادگارهای استادانی همچون محمدعلی جمالزاده، ایرج افشار، محدث ارموی، محمود حسابی، جلال آل احمد و دیگران می‌پردازد. از آن جمله می‌توان به یادگارها و اتاق کار پوری سلطانی اشاره کرد که در آبان‌ماه ۱۳۹۷ به پاس زحمات این بانوی کتابدار و همه کتابداران ایران، در این موزه رونمایی گردید.[4]

تمبر نوروزی
تمبر جشن جهانی نوروز ۱۳۹۸ خورشیدی

در پایان سال ۱۳۹۷ خورشیدی همکاری متقابلی میان موزه کتاب و میراث مستند و موزه ارتباطات (موزه پست و ارتباطات ایران) به وجود آمد که حاصل آن، طراحی تمبر نوروز ۱۳۹۸، با استفاده از یکی از نگاره‌های نسخه خطی دیوان حافظ شیرازی، با تاریخ ۸۷۸ هجری قمری، متعلق به کتابخانه ملی ایران بود. این نگاره زیبا که بزم شادمانی و پناه بردن انسان‌ها به دامان طبیعت را در بهار نشان می‌دهد با غزل زیبای حافظ با مطلع «خوش آمد گل وز آن خوشتر نباشد …» همراه است. این تمبر، در ۲۲ اسفندماه ۱۳۹۷، در شمارگان هفتاد هزار دوره، از زیباترین تمبرهای ایرانی است که به عنوان پنجاه و پنجمین تمبر با مناسبت جشن جهانی نوروز به چاپ رسیده‌است.[5]

نمایشگاه‌ها

در این موزه، شماری وقایع فرهنگی رقم خورده‌است:

کهن‌ترین آثار موزه
کهن‌ترین نسخه خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
  • کهن‌ترین نسخه خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مجموعه رسایلی با تاریخ ۴۲۰ هجری قمری است که به خط نسخ کهن بر روی کاغذ نخودی بغدادی نگارش یافته‌است. این اثر رسالاتی چون: عجایب احکام امیرالمؤمنین دربارهٔ قضاوت‌های امام اول شیعیان، جاویدان خرد اثر ابوعلی مسکویه در حکمت عملی و اندرزنامه‌ای، الادب الصغیر ابن مقفع در موضوع اخلاق، کتمان‌السر و حفظ‌اللسان ابوعثمان عمرو بن بحر، معروف به جاحظ در اخلاق و ذکرالخلائف و عنوان‌المعارف صاحب بن عباد در سرگذشت پیامبر اسلام و خلفای راشدین را دربردارد. آنچه که امروزه از سرگذشت این نسخه می‌دانیم؛ بر اساس یادداشت‌های موجود در آن است؛ بدین شرح که ابوالنجیب عبدالرحمن بن محمد بن عبدالکریم کرخی در سال ۵۲۸ قمری از متن این نسخه رونویسی کرده و خط وی در پایان آن وجود دارد. سپس سال‌ها نزد علامه امین بوده و شیخ آقابزرگ تهرانی آن را در دمشق نزد ایشان دیده و در کتاب الذریعه الی تصانیف الشیعه از آن یاد کرده‌است.
کهن‌ترین سند سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
  • کهن‌ترین سند تاریخی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران فرمانی از سلطان ابوسعید بهادرخان ایلخانی است. متن سند به خط تعلیق رایج در اسناد دیوانی دوره ایلخانیان نگاشته شده و در بخش پایانی آن، فرمانی از سلطان ابوسعید است. این فرمان در منطقه کوهک فارس به تاریخ ربیع‌الاول سال ۷۲۶ هجری قمری صادر شده‌است. نام امیران صاحب آل تمغا و همچنین نام شخص و روستای متعلق به وی، از میان رفته‌است. اما مضمون مستفاد از سطرهای باقی مانده؛ تأکید بر خارج بودن یک روستای فارس از املاک حکومتی آل اینجو و تعلق آن به یک شخص و معافیت او از انواع مالیات است. این سند دارای دو مهر قرمز و یک مهر سیاه در قسمت رو و شش مهر در پشت بوده که به کارگزاران دیوانی تعلق داشته‌است. متن مهرها به خط اویغوری و عربی نگاشته شده‌است. بخش عربی مهرها عمدتاً شعارهای اصلی مسلمانان را شامل می‌گردد.

معتبرترین آثار موزه
جلد لاکی روغنی نسخه خطی قرآن

شماری از آثار نفیسی که در این موزه به نمایش درآمده؛ بدین شرح است:

مرقع صلواتیه؛ متن از خواجه نصیرالدین طوسی؛ تاریخ ۱۰۶۴ق
طومار قرآن؛ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

نگارخانه

شماری از تصاویر و آثار موزه کتاب و میراث مستند ایران:

پانویس
  1. ایران، پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه خبر صدا و سیمای جمهوری اسلامی. «موزه کتاب و میراث مستند ایران گشایش یافت». پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه خبر صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۹.
  2. «موزه «کتاب و میراث مستند ایران»». ایسنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ دسامبر ۲۰۱۸.
  3. "سردیس ۸۶ ساله فردوسی، ثبت ملی شد/ عکس". خبرآنلاین. 12 Mayٔ 2020. Archived from the original on 10 August 2020. Retrieved 12 November 2020.
  4. «رونمایی از یادمان یادگارهای پوری سلطانی» http://www.nlai.ir/enterprise-news/-/asset_publisher/5Xxp6q5vfs9r/content/--5054 بایگانی‌شده در ۱۳ اوت ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine
  5. «تمبر جهانی نوروز طراحی و منتشر شد» http://www.nlai.ir/enterprise-news/-/asset_publisher/5Xxp6q5vfs9r/content/--6591 بایگانی‌شده در ۲۶ آوریل ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine
  6. https://web.archive.org/web/20160807003021/http://www.ilna.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%87%D9%86%D8%B1-6/397506-%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D9%87%D9%85-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D9%85%D8%AF. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اوت ۲۰۱۶. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  7. http://www.nlai.ir/recording?p_p_id=101&p_p_lifecycle=0&p_p_state=pop_up&p_p_mode=view&_101_struts_action=%2Fasset_publisher%2Fview_content&_101_assetEntryId=850478&_101_viewMode=print&_101_type=content&_101_urlTitle=--4790
  8. "نمایشگاه آثار خوشنویسان دوره قاجار گشایش یافت". ایرنا. 3 November 2018. Archived from the original on 12 November 2020. Retrieved 12 November 2020.
  9. "نمایشگاه آثار خوشنویسان دوره قاجار با نام بر چکاد قلم در موزه کتاب و مستند ایران". پایگاه هنری نقطه الف. Archived from the original on 9 November 2018. Retrieved 12 November 2020.
  10. https://web.archive.org/web/20190426023416/http://www.nlai.ir/enterprise-news/-/asset_publisher/5Xxp6q5vfs9r/content/--6598. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ آوریل ۲۰۱۹. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  11. «احیای سند ۴۰۰ ساله در استان مازندران» https://www.isna.ir/news/98032008981/احیای-سند-۴۰۰-ساله-در-استان-مازندران بایگانی‌شده در ۱۱ ژوئن ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine
  12. "گزارش تصویری افتتاح نمایشگاه تاریخ محلی گیلان در کتابخانه ملی ایران". 13 Julyٔ 2019. Archived from the original on 1 February 2020. Retrieved 12 November 2020.
  13. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۰.
  14. "You are being redirected..." www.ettelaat.com. Archived from the original on 12 November 2020. Retrieved 12 November 2020.
  15. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ اوت ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۰.
  16. "​شب سیاحان ایتالیایی در ایران | ایبنا". خبرگزاری کتاب ايران (IBNA). 13 October 2019. Archived from the original on 12 November 2020. Retrieved 12 November 2020. zero width space character in |title= at position 1 (help)
  17. http://www.nlai.ir/archive-news/-/asset_publisher/m2KaQQrCi9Ib/content/id/1275086
  18. قرآن, iqna ir | خبرگزاری بین المللی (11 August 1398). "نمایشگاه تاریخ محلی فارس در کتابخانه ملی ایران افتتاح می‌شود". fa. Archived from the original on 12 November 2020. Retrieved 12 November 2020.
  19. "شب سیاحان فرانسوی در ایران برگزار می شود - خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency". Archived from the original on 15 January 2020. Retrieved 12 November 2020.
  20. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۰.
  21. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ آوریل ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۰.
  22. https://www.asriran.com/fa/news/702482/نمایشگاه-تاریخ-محلی-خراسان-در-کتابخانه-ملی-ایران
  23. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ اوت ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۰.
  24. «نمایشگاه عقدنامه‌های تاریخی» https://www.irna.ir/news/83676242/نمایش-عقدنامه-های-نفیس-تاریخی-در-موزه-کتاب-و-میراث-مستند بایگانی‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine
  25. «قرآن قزوینی» https://www.hamshahrionline.ir/news/305510/آشنایی-با-قرآن-مرحوم-زین-العابدین-قزوینی بایگانی‌شده در ۱۲ نوامبر ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine
  26. «رونمایی از ادویه مفرده» http://www.shabestan.ir/detail/News/651746 بایگانی‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۳ توسط Wayback Machine
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.