تمغا

تَمغا یا تمگا مهر و نشانی بوده که با مرکب سرخ یا شنگرف بر اسناد، نامه‌ها و فرمان‌ها می‌زدند. در متون اسلامی این واژه به صورت اَلْتَمغا، تمغاء آل، آل تمغا، آل طَمغی و یک مورد تَمْقا (تذکرةالملوک) ثبت شده‌است.

صفحه ای از کتاب سلجوقنامه، معرفی تمغای تُرکان اغوز. قرن 15 میلادی

پرچم تاتارهای کریمه، برگرفته از تمغا

واژه تَمغا از اویغوری به زبان مغولی راه یافته ولی معمولاً از آن به عنوان واژه‌ای مغولی _ ترکی یاد می‌شود.[1] آل تمغا از دو جزء آل به معنای سرخ تمغا به معنی مهر و نشان و روی هم به نوعی مهر اطلاق می‌شده‌است که با مرکب سرخ یا شنگرف بر اسناد، نامه‌ها و فرمان‌ها زده می‌شده‌است. آل تمغا اصطلاحی دیوانی بوده که با تصرف ایران و ممالک همجوار به دست مغول‌ها، به زبان فارسی راه یافت. این واژه در دوران ایلخانان، چوپانیان، جلایریان و تیموریان رایج بوده‌است. اما رفته رفته از رونق افتاد و در روزگار صفویان، دیگر به عنوان یک اصطلاح دیوانی استفاده نمی‌شده‌است و ظاهراً اصطلاح «نشان» جای آن را می‌گیرد.[1]

آن‌ها در طول دوران باستان کلاسیک و قرون وسطی در بین عشایر اوراسیا (ایرانیان (آلان‌ها ، سرماتیان ، سکاها) ، مغول‌ها و ترک‌ها) رایج بودند.