محیط‌بان
محیط‌بان فردی است که به حفاظت و کنترلِ عرصه‌های طبیعی و حیات وحش کشور می‌پردازد. محیط بانانِ سازمان حفاظت محیط زیست از نظر قوانین استخدامی، کارمند دولتی محسوب می‌شوند. اما با توجه به شرایط کاری خویش، وضعیتی شبیه به نیروهای انتظامی یا شبه‌نظامی دارند.
تا مهرماه ۱۳۹۶ خورشیدی ۱۱۹ نفر در حین انجام مسئولیت محیط‌بانی در ایران جان خود را از دست داده‌اند.[1]
تاریخچه محیط‌بانی
اولین احکام قانونی دربارهٔ شکار در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۰۷ تدوین و تصویب شده‌است و در ۱۴ اسفند ۱۳۳۵ مقررات مستقل و نسبتاً جامعی در زمینه حفاظت از حیات وحش به تصویب مجلس وقت رسید و «کانون شکار و صید» تشکیل گردید که اعضاء آن را تعدادی از افراد علاقه‌مند به شکار و صید تشکیل می‌دادند، و به منظوراجرای قوانین تدوین شده وزیر کشور و رئیس ستاد ارتش وقت نیز به عضویت کانون مذکور درآمدند. در ۱۶ خرداد ۱۳۴۶ سازمان شکاربانی و نظارت بر صید جایگزین کانون شکار گردید و این سازمان رسماً به عنوان یک دستگاه مستقل دولتی فعالیت خود را با آموزش شکاربانان در سطح کشورآغاز و مناطق را نیز به عنوان پارک وحش مورد حفاظت قرار داد. در سال ۱۳۵۰ با مطرح شدن مسائل زیست‌محیطی در سطح جهان، این سازمان با تغییر عنوان به نام سازمان حفاظت محیط زیست عهده‌دار مسایل محیط زیست کشور گردید و همکاری خود را با سازمان‌های بین‌المللی ادامه داد. سازمان حفاظت محیط زیست طبق استانداردهای بین‌المللی مناطقی را تحت عنوان مناطق چهارگانه مورد حفاظت قرار داده‌است، که هر یک از مناطق دارای شرایط و مقررات خاص بوده وهم اکنون تعداد مناطق چهارگانه محیط زیست در کل کشور به ۲۵۳ رسیده‌است.[2]
شهدای محیط‌بان
با توجه به شرایط این شغل سخت که با افراد مسلحی بنام شکارچی رو برو هستند گاهی شاهد درگیری بین محیط‌بانان و شکارچیان غیرمجاز هستیم که به دلایل مختلفی باعث کشته و زخمی شدن یکی از طرفین می‌شود.
تاکنون ۱۲۰ محیط بان در کل کشور در اثر عوامل مختلفی همچون شلیک مستقیم از سوی شکارچیان، سقوط از پرتگاه، سوانح رانندگی در حین خدمت کشته شده‌اند که سازمان حفاظت محیط زیست کشور همگی آنان را شهید می‌نامد ولی بنیاد شهید و امور ایثارگران فقط به چند مورد گواهی شهادت اعطا کرده‌است.
آخرین شهدای محیط بان مربوط به ماه رمضان سال ۱۳۹۵ می‌باشد که دو نفر در منطقه حفاظت شده گنو هرمزگان بنامهای محمد دهقانی و پرویز هرمزی و یک نفر در پارک ملی بمو شیراز بنام منوچهر شجاعیان با شلیک مستقیم شکارچیان غیرمجاز کشته شدند. [3]
روز ملی محیط‌بان
همه ساله مصادف با ولادت علی بن موسی که بین شیعیان به ضامن آهو مشهور است به عنوان روز محیط‌بان از سوی سازمان حفاظت محیط زیست کشور نامگذاری شده و مراسمی با معرفی محیط بانان نمونه استانها با حضور مسئولین و مقامات کشوری برگزار می‌شود. این روز در تقویم رسمی کشور ثبت نشده‌است.
روز جهانی محیط‌بان
سی و یکم جولای سال ۲۰۰۷ مصادف با نخستین روز تأسیس اتحادیه جهانی رنجرها (محیط‌بانان) به عنوان روز جهانی محیط‌بان نامگذاری شده‌است.
تفاوتِ استانداردِ ایران با استانداردِ جهانی
بر اساس استاندارد جهانی هر یک ۱۰۰۰ هکتار باید توسط یک محیط بان حفاظت شود. در ایران هر محیط بان از ۶۰۰۰ هکتار حفاظت می‌کند.[4] هم‌اکنون تعداد محیط‌بانان کشته شده، سه رقمی شده‌است که این تعداد، به غیر از محیط بانانی است که در حین انجام مأموریت از صخره پرتاب شده‌اند یا در تعقیب و گریز با متخلفان تصادف کرده و جان باخته‌اند.[4]
تفاوت محیط‌بان و جنگلبان
محیط‌بان و جنگلبان هر دو حافظ عرصه‌های طبیعی هستند و در حوزهٔ جنگل شرح وظایف مشابهی دارند، ولی هرکدام مربوط به یگان حفاظت سازمان‌هایی جدا از هم هستند و محیط‌بانان گستردگی وظایف بیشتری نسبت به جنگل‌بانان دارند.[5]
پانویس
- سه رقمی شدن آمار شهدای محیط‌بان بایگانی‌شده در ۱۳ اوت ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine تابناک
- «طبیعت بیجار - تاریخچه حفاظت از محیط زیست و مناطق چهارگانه». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ اوت ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۰.
- «عامل شهادت محیط‌بان هرمزگانی خودکشی کرد». همشهری آنلاین. ۲۰۲۰-۰۹-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۲.
- سه رقمی شدن آمار شهدای محیط‌بان تابناک
- 1423 (۲۰۱۹-۰۶-۱۹). «نسبت جنگل و جنگلبان در کشور منفی است». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۲.
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
.svg.png.webp){kind=small}
| گونهها | |||
|---|---|---|---|
| بوم‌شناسی جنگل و مدیریت جنگل |
| ||
| جنگلداری و زیستبوم |
| ||
| صنعت چوب | |||
| پیشههای جنگلداری | |||
| جنگلهای ایران | |||
| |||
| گرایش‌های اصلی |  | |
|---|---|---|
| گرایش‌های مرتبط |
| |
| کاربردها |
| |
| فهرست‌ها |
| |
| همچنین ببینید | ||
| ||